ISMET INÖNÜ'YE "YINE GELIN" DEDIM "BEN GENCIM SEN GELMEYE BAK"DEDI

Elimde birkaç kitap varken Kirklarin Sesi Sair ve Yazarlar Toplulugu'nun müdavimlerinden Aziz Dostum Ercan Özhekim, Hifzi Topuz'un bende olan kitaplarindan "GAZI ve LATIFE" kitabini istedi. Bana da, bende olmayan, Ikinci Dünya Savasi siralarinda Türkiye'de izlenen ve gerçeklestirilen Kültür Devrimi'ni anlatan TAVCAN adli kitabini verdi. 221 sayfalik kidabi iki fünde bitirdim ve kitapta anlatilan birkaç Devrim Olayi'ni sizlerle paylasmak istedim.
Türkiye Cumhuriyetinin egitim ve kültür alaninda iki özgün (orijinal) atilimi ve kurumlasmasi olmustur. Bunun biri 1932'de kurulan HALKEVLERI ve HALKODALARI, digeri 1940'li yillarin basinda kurulan KÖY ENSTITÜLERI'dir. Hifzi Topuz kitabinda bu iki olaya, bu iki devrim hareketine daha fazla yer vermistir. Köy Enstitülerinin egitimdeki yerini ve önemini anlatirken Köy Enstitülerinin kurulup gelismesine büyük katkilar saglamis, hizmetler yapmis bir Kirklarelili egitimciden de söz etmektedir. Ancak Hifzi Topuz anlattigi egitimcinin Kirklareli kökenli oldugunu söylememektedir. Onu da bir baska yazimizda anlatiriz.
Halkevleri ve Köy Enstitüleri çok partili hayati geçtigimiz 1946 yilini takip eden, 1950 seçimlerinde iktidara gelen, Demokrat Parti tarafindan kapatilmislardir. Ve maalesef Demokrat Parti bu iki Devrimci Tesikilati tasfiye ederken muhalefetle karsilasmamistir. Halkevleri ve Köy Enstitülerinin kapatilma yasalari çikarken sadece Ismet Inönü ile Sinop Milletvekili Cevdet Kerim Incedayi aleyhte oy vermislerdir. Kapatilma yasasini da CHP'den Demokrat Partiye geçen Burdur Milletvekili Prof. Fethi Çelikbas önermistir.
Tarihin bildigini ve yazdigini saklamaya gerek yoktur. CHP muhalefet ve yari iktidar oldugu 55 yillik süreçte Halkevleri ve Köy Enstitülerinin tekrar açilmalari gibi bir girisimde bulunmamistir. Gerçi Halkevleri 1960'li yillarin ortalarinda ikinci defa açilmislardir ama bunda CHP'nin bir rolü yoktur. Hatta 1963 yilinda sair Behçet Kemal Çaglar Baskanliginda Türk Kültür Dernekleri Halkevleri adini aldiginda o zaman kooalisyon Basbakani olan Ismet Inönü buna sevinmedigini belli etmistir. Ecevit ise 1970 â?~li yillarin ortalarinda yari iktidar iken, Halkevlerinin ÖZEL bir yasa çerçevesine baglanmasi istegine karsi çikmistir. Oysa, kendisine bu yasa tasarisi götürüldügünde Türkiye'de 300'e yakin Halkevi ve Halkodasi faaliyet halindeydi ve çok güçlü bir kültür sanat hareketi içersindeydi. Basbakan Prof. Sadi Irmak, Basbakan Suat Hayri Ürgüplü, Devlet Bakani Mehmet Özgünes Milli Egitim Bakani Sinasi Orel, Il Kültür Bakani Prof.Talat Halman Halkevkeri kurultaylarina gelen kisilerdi. 1971 yilinda Ankara'da Türk-Is Salonunda toplanan Halkevleri V.Kurultay Baskani idim. Eski ve yeni Halkevciler bu kurultayda idiler. Mesela Ismet Inönü, Kültür Bakani Talat Halman, Milli Egitim Bakani Sinasi Orel, ünlü egitimci Rauf Inan, Hifzirrahman Rasit Öymen, Prof. Ismail Hakki Baltacioglu, Prof. Suat Sinanoglu, Türk-Is Genel Baskani Seyfi Demirsoy, Halk Egitim Genel Müdürü Sami Bilgin, Türk Tarih Kurumu Baskani Prof. Sevket Aziz Kansu ve Türkiye'nin taninan, bilinen sair, yazar, sanatçi kisileri bu kurultayda bir arada idiler. Konusmacilarin basinda Ismet Inönü geliyordu.
Ismet Inönü'yü konusmak için kürsüye 1932'de Halkevleri kuruldugu zaman Basbakan oldugunu hatirlatarak çagirdim. Inönü, Cumhuriyetin kültür hayatinda halkevi ve Halkodalarinin oynadigi rolü anlatti ve buralarda cumhuriyete yeni kültür, sanat adamlari, aydinlar yetistigini, halk-aydin kaynasmasi yasandigini söyledi. Inönü'nün kurultaydan ayrilma zamani geldiginde kendisine arabasina kadar eslik ettim ve arabaya binerken, "Pasam sizi gelecek kurultaya da bekliyoruz" dedim. Yüzüme bakti, "Ben gencim gelirim, sen kendin gelmeye bak" dedi. Ben o zaman Halkevlerinin ikinci defa kurulusunda rol almis, 15 yil kadar Kirklareli ve Ankara'da Genel merkezde yöneticilik, Genel Denetleme, Bölge Denetleme Kurulu Baskanligi yapmis, Atatürk Enstitüsü'nde Bildirici üye olarak bulunmus kisiydim.
nazifkaracam@gazetetrakya.com