ULUSAL KURTULUS SAVASINDA TRAKYA

Isgalin beraberinde getirdigi yeni, sorunlar arasinda dagilmis bulunan Trakya-Pasaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin yeniden canlandirilmasi, Bulgaristan'a geçen önderlerle baglanti kurulmasi, Yeni Mücadele Stratejisi'nin saptanmasi bulunuyordu. Bu maksatla üyelerden «Sevket (Edirne Belediye Baskani), Ek-rem Demiray (Edirne eski Milletvekili), Yenibahçeli Sükr (Enver Pasa'nin yaverlerinden), Tekirdagli Rahmi, Rifat, Süleyman Faik (Özkan), Çatalcali Hayrettin, Galip Bahtiyar Beyler» Istanbul'un Mahmutpasa Yokusu'nda Gizli Faaliyet Merkezi olarak kullanilan Kuto Han'da bulustular. Bundan sonra Kuto Han, Trakya-Pasaeli Cemiyeti'nin Istanbul'daki gizli yönetim merkezi olmustu.
Bulgaristan'a geçen yurtseverler arasinda Trakya'nin kurtarilmasina iliskin görüs ayriliklari da giderilmis, ve beraberlik yeniden saglanmis, isgalin yol açtigi kriz kisa sürede atlatilmis. Sakir Kesebir'in esgüdümünde düsmana karsi izlenecek yeni mücadele yollari belirlenmis bulunuyordu. Anadolu'dan da iyi haberler geliyordu. Düsman, Inönü Savasi'nda yenilgiye ugramis, halkin zafer umudu biraz daha güçlenmis ve biraz daha isimisti.
Yeniden örgütlenen Trakya gizli faaliyet merkezleri ve bunlarin kadrolarini belirleme çalismalarina hiz veren Trakya-Pasaeli Cemiyeti önderleri, Mustafa Kemal'den aldiklari yönerge esaslarina uygun olarak Çatalca Bölgesi'nde bir Çete Üssü olusturdular. Çatalca, Yunan Isgal Sinir Hatti Idare Merkezi'ydi. Çatalca Bölge Komutanligina da, Gizli Örgüt'ün onayiyla Bulgaristan'dan dönen «Yrb. Cemil (Uybadin) atanmisti. Yzb. Bahattin (Sakman), Kur. Yzb. Serif ve Alb. Alâeddin (Onuk) ise, bölgede görev yapan subaylar arasinda bulunuyorlardi.»
Trakya'da gizli çalismalari yönlendirmek, çete ve müfrezeler olusturmak ve hedefler belirlemekle görevli Kuto Han'daki gizli merkez yöneticileriyle baglantili çalisan «3 kisilik Yeminli Örgüt» talimati dogrudan dogruya Ankara'dan aliyorlardi. Fakat Istanbul'da, Ankara'nin Trakya savunma islerini «MUÄzLALI GRUBU» yürütüyordu. (Org. Mustafa Muglali, Menemen Isyani nedeniyle kurulan Istiklâl Mahkemesi Baskanligi yapmistir). Yabanci kaynaklar, Alb. Muglali Mustafa'nin ilk gizli temasini 11 Agustos 1921 tarihinde, Trakya'nin Karadeniz kiyisindaki tarihî bir yerlesim merkezi olan Kiyiköy (Midye)'ye 15 kilometre uzaklikta, yine bir yerlesim birimi olan Podima'da yaptigini bildiriyorlar.
Anadolu ve Trakya'daki Millî Mücadele Hareketi üzerine ilginç arastirmalari olan Stefan Velikov, 1921 'li yillarda Bulgaristan'dan hareketle, Podima Iskelesi'ne yanasan motorun getirdigi hey'et içinde Bulgaristan'da Türk Milletvekili Salim Aga, Yzb. Fehmi, Çete Komutani Kusçu-basi namiyle anilan Çerkez Esrefin bulundugunu, bunlarin Podima'ya gelen Alb. Muglali Mustafa, Mehmet Nazmi, Sinekli Istasyonu Demiryolu Komiseri, Yzb. Tahsin, emekli subay Hilmi ile 3 saate yakin görüstüklerini bildiriyor. Bu görüsmenin Bati ve Dogu Trakya'ya gönderilecek yeni çetelerle ilgili oldugunu belirtiyor. Nitekim bu tarihî bulusmadan sonra Bulgaristan üzerinden Trakya'ya çesitli adlar altinda çete ve müfrezeler gönderilmis, düsmanin Anadolu üzerindeki baskisi engellenmeye çalisilmistir. Bulgar arastirmaci Velikov, Bati ve Dogu Trakya'ya gönderilen çete ve müfrezeler «Mustafa Kemal Pasa'nin Anadolu'da yapmakta oldugu Millî Kurtulus Savasi'na destek olmustur. Yunan ordusundan bir kismi Türk çeteleri ile ugrasmak ve onlari izlemek için ayrilmistir. Bu Yunan isgal kuvvetlerinin stratejik plânlarini etkilemistir,» diyor.
DEVAM EDECEK nazifkaracam@gazetetrakya.com