ULUSAL KURTULUS SAVASINDA TRAKYA

Mahmut Gologlu, «Üçüncü Mesrutiyet-1920» adli yapitinda Lüleburgaz Kongresi'nin «Trakya'daki ulusal kuruluslarin Ankara'ya milletvekili seçip göndermek olanaklari bulunmadigindan bölgeyi taniyan üç komutani, tüm livalariyla (eskiden, illerle ilçeler arasinda yer alan idarî bölüm) Gelibolu, Kirklareli, Tekirdag Merkez, Edirne ve bagimsiz Çatalca livalarini temsil etmek üzere Erzurum 15. Kolordu Kumandani Kâzim (Karabekir), Edirne 1. Kolordu Kumandani Cafer Tayyar (Egilmez), Kurmay Albay Ismet (Inönü)'yü Birinci Büyük Millet Meclisi'ne milletvekili seçme görevini yerine getirdigini yaziyor.
Lüleburgaz Kongresinde alinan kararlar derhal Millî Mücadele Önderi, Hey'et-i Temsiliye Baskani Mustafa Kemal'e bildirildi. Ayrica kararlar, kuryelerle Trakya-Pasaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti subelerine iletildi. Kararlar dogrultusunda örgütlenmeye hiz verildi. Cemiyetin yürütme kurulundan bazilari çesitli isim ve kilikta Trakya köy, kasaba ve kentlerine giderek örgüt çalismalarinda bulundular. Bunlardan Edirne Kongresinde Uzunköprü delegesi olarak bulunan Kirklareli mutasarrifi Hilmi'nin (Ergene) Kirklareli'nde bölgesindeki Kuvav-i Milliyecilerin örgütlenmesinde büyük rolü oldu.
Lüleburgaz Kongresi, Trakya'nin gelecegine yön vermesi bakimindan kamuoyunda büyük ilgi toplamis, daginikligi önlemis, Edirne Kongresi için saglam, kararli bir fikir ve bilinç düzeyi hazirlamis, genis yanki uyandirmistir.
Trakya-Pasaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin daha etkili, daha dinamik kararlar alabilecegini göstermesi gerek Patrikhane destegindeki Trakyali Rumlarda, gerekse Damat Ferit Pasa Kabinesinde büyük telâs uyandirdi. Nitekim Sakir Kesebir (Büyük Sakir) baskanliginda Istanbul hükümetiyle, Lüleburgaz Kongresi kararlarinin isiginda yapilan temaslardan hiçbir olumlu sonuç alinamamis, aksine, hükümetin Trakya'daki tüm Millî Mücadele organlarini ve halki pasifize edecek bir tutumun içinde bulundugu anlasilmistir.
Trakya-Pasaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti bünyesinde Trakya'nin kötü yazgisini degistirecek köklü kararlarin alinmasi, mücadele plân ve stratejinin belirlenmesinden, bunlarin uygulamaya geçirilmesinden yaklasik bir ay kadar sonra Edirne'de, 217 delegenin katilmasiyla büyük bir kongre yapildi. O sira Trakya'daki ortami, agir kosullari Trakya-Pasaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kirklareli yöneticilerinden gazeteci-yazar Ali Riza Dursunkaya söyle anlatiyor