Trakya'ya ilginin nedeni ortada

Trakya Kalkinma Ajansi, "TR 21 Trakya Bölge Plani 2010- 2013" de bölgenin mevcut durumunu mercek altina aliniyor. "TR 21 Trakya Bölge Plani 2010- 2013"e iliskin olarak Kalkinma Ajansi'nin hazirladigi kitapta bölgenin durumu özetleniyor.

Tekirdag, Edirne ve Kirklareli illerinden meydana gelen TR21 Trakya Bölgesi'nin TÜIK'in 2009 yili verileri itibariyle 1 milyon 511 bin 952 kisiden olustugu belirtilerek baslanan "Durum Analizi'nde"  bölgede toplam 83 belediye, 26 ilçe ve 678 köy bulundugu animsatiliyor. Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege Denizi olmak üzere üç denize kiyisi bulunan bölgenin dikkat çeken üç temel karakteristigine deginilen analizde bunlardan birincisinin, tarima elverisli arazi oraninin oldukça yüksek olmasi iken, ikincisinin tarimsal faaliyetlerin yogunlugu oldugu kaydediliyor. Üçüncü karakteristik özellik olarak, Kocaeli-Istanbul-Çorlu-Lüleburgaz hatti üzerinde D-100 Karayolu etrafinda konuslanmis olan sanayi bölgelerinin önemli bir kisminin bölge içinde yer aldigi gösteriliyor.

TR21 Trakya Bölgesi'nin, "Türkiye'nin Avrupa'ya açilan kapisi" olarak degerlendirildigine isaret edilen analizde bu özelligin, kültürel ve ticari etkilesimlerin yani sira bölgenin cografi konumuna bagli olarak sinir ötesi isbirlikleri açisindan önemli bir potansiyeli barindirdigi vurgulaniyor. Analizde, "Ayrica, Türkiye'nin Avrupa'ya erisimini saglayan tüm karayolu aginin ve son dönemde yapimi hiz kazanan bazi enerji nakil hatlarinin Bölgede yer almasi, stratejik bir önem kazandirmaktadir" degerlendirmesi yapiliyor.

Sanayilesmenin bölgede 1980'li yillardan itibaren basladigi ve ivme kazanarak D-100 Karayolu etrafinda büyük bir kismi Tekirdag ili sinirlari içinde olmak üzere sanayi bölgeleri olustugu belirtilen "Durum Analizi" söyle;

"Bu aksin haricinde kalan bölgede ise tarimsal üretim göreceli olarak önemini kaybetmesine ragmen devam etmektedir. 2006 yili milli gelir istatistiklerine göre Bölgedeki üretimin milli gelir içindeki payi yüzde 2.6'dir. Bölgenin toplam tarimsal üretimden elde edilen gelir içindeki payi yüzde 3.5, hizmetler üretiminden elde edilen toplam gelir içindeki payi yüzde 2.3 ve sanayiden elde edilen toplam gelir içindeki payi ise yüzde 3.2 olarak gerçeklesmistir.

Kisi basina düsen gayrisafi katma deger açisindan, TR21 Trakya Bölgesi 2006 yili verilerine göre 12.504- TL ve 8.680 ABD Dolar ile Türkiye genelinde Düzey-2 bölgeler arasinda 5'inci siradadir. 2005 ve 2006 yillari için bu degerler sürekli artis göstermistir.

Bu olumlu görünüme ragmen, Bölgede tarim sektöründe yasanan gerileme ile birlikte tarimda istihdam edilmis bireylerin gelirlerinde de bir gerileme yasanmistir. Dengeli bir ekonomik büyümenin saglanmasi ve sonucunda bu büyümenin toplumsal kalkinmaya dönüstürülebilmesi için tarimsal üretiminin gelistirilmesi ve böylelikle tarimdan elde edilen gelirlerin arttirilmasi gerekmektedir.

2006 yilinda Bölgenin yarattigi gelirin içinde tarimin payi yüzde 12.5, sanayinin payi yüzde 34 ve hizmet sektörünün payi ise yüzde 53.5'tir. Tarimda ve sanayide Türkiye ortalamasinin üzerinde bulunan Bölge, hizmetler sektöründe yüzde 10 kadar altinda bulunmaktadir. Bu durum hizmet yogun olan turizm sektörünün sinaî ve tarim üretiminin çok ardinda kalmasinin, kent merkezlerinde ve deniz kenarinda bulunan beldelerde sosyal yasamin gelisiminin yeterince basarilamamasinin önemli bir göstergesi olarak görülebilir.

26 Düzey-2 bölgesi arasinda milli gelire en fazla katkida bulunma kriterine göre yapilan siralamada TR21 Trakya Bölgesi tarimsal üretimde 15., sanayi üretiminde 9. ve hizmetler sektöründe ise 12. siradadir. Bütün sektörlerin toplaminda yapilan siralamada ise Bölge 11. sirada yer almaktadir. Bölgede sanayi üretiminde bir yogunlasmanin oldugu ve topraklarin büyük bir bölümünün tarima elverisli oldugu düsünüldügünde, potansiyelin altinda bir gelir yaratildigi görülmektedir.

Bölgede tarim üretiminden elde edilen gelir 2004-2006 dönemi arasinda sabit kalirken sanayiden elde edilen gelir yüzde 46 büyümüs, hizmet sektöründen elde edilen gelir ise yüzde 50 büyüme göstermistir. Ürün fiyatlarindaki artislarda göz önüne alindiginda, tarim sektöründen elde edilen reel gelirin küçüldügü, hizmet ve sanayi sektöründen elde edilen reel gelir artislarinin belirtilen rakamlardan daha düsük oldugu görülmektedir.

Bölge illeri içinde sanayi üretiminin daha yogun oldugu Tekirdag ilinin yarattigi milli gelirin Edirne ve Kirklareli'ne göre daha fazla oldugu ve göreceli olarak daha hizli büyüme egilimine sahip oldugu sekilde görülmektedir. Edirne ve Kirklareli illerinin disariya göç vermesi, Tekirdag ilinin ise disaridan göç almasi bu istatistikle birlikte anlam kazanmaktadir.

Bölgedeki nüfusun büyük bir bölümünün tarimsal üretimde olmasina ragmen tarimdan elde edilen gelirin giderek küçülmesi tarimsal üretimdeki genç nüfusun sanayi bölgelerine dogru kaymasina ve dolayisiyla da emek gücünün tarimdan sanayiye geçmesine neden olmaktadir. 2004-2009 yillari arasinda tarimda çalisan emek gücünün toplam içindeki payi yüzde 34.2'den yüzde 22.2'ye gerilemis, ayni dönemde sanayide çalisan emek gücünün toplam içindeki payi yüzde 26.5'ten yüzde32.6 gibi Türkiye ortalamasinin da [yüzde 25.3] üstünde bir rakama ulasmistir. Hizmet sektöründe çalisan emek gücünün orani ise daha az bir artis göstererek yüzde 21.2'den yüzde 24.7'ye yükselmistir.

Istihdam sayilari Tekirdag, Edirne ve Kirklareli ili toplamlari olarak incelendiginde 2005-2006 yillarinda yasanan düsüs haricinde genel bir artis trendi oldugu gözlenmektedir, istihdam sayi ve oranlari TR21 Trakya Bölgesi için ekonomik faaliyetlere göre incelendiginde ise, 2008 yilina kadar sürekli artan sanayi alanindaki istihdam payinin 2009 yilinda yüzde 2 oraninda geriledigi, 2004-2008 yillari arasinda azalan tarim alanindaki istihdamin da 2009 yilinda yüzde 2 oraninda arttigi görülmektir. Buradan küresel ekonomik krizin TR21 Trakya Bölgesinde sanayi alanini olumsuz etkiledigi anlasilmaktadir.

Issizlik, 2008 yili sonunda baslayan ve 2009 yili boyunca en zor zamanlari yasatan küresel ekonomik kriz süresi ve sonrasinda TR21 Trakya Bölgesi'nin en önemli sorunlarindan birini olusturmaktadir. 2005 ve 2006 yillarinda 47 bin olan issiz sayisi 2007 yilinda azalarak 45 bin'e düsmüs; ancak 2008 ve 2009 yillarinda toplamda yüzde 80 artarak 83 bin kisiye ulasmistir. Ayni sekilde 2007 yilinda yüzde 8.22 ile Türkiye ortalamasi yüzde 10.23'ün altinda olan TR21 Trakya Bölgesi issizlik orani 2008 yilinda yüzde 11.26 ile Türkiye ortalamasinin üzerine çikmis; 2009 yilinda da yüzde 13.06'ya yükselmesine ragmen Türkiye issizlik orani yüzde 14.03'ün altinda kalmistir. Bu karsilastirmalardan son ekonomik krizin Tekirdag, Edirne ve Kirklareli illerini Türkiye genelinden çok daha olumsuz yönde etkiledigi sonucuna varilmaktadir.

Tekirdag, Edirne ve Kirklareli genelinde uzun dönemli issizlik de önemli bir sorun teskil etmektedir. Uzun dönemli issiz sayilari Türkiye için yillar itibari ile azalma egiliminde olmasina ragmen, TR21 Trakya Bölgesi için sürekli artmaktadir. TR21 Trakya Bölgesindeki sürekli issiz sayisinin Türkiye toplami içindeki orani yüzde 1.2'den yüzde 2.41'e çikmistir. Ayni dönemdeki degisim incelendiginde, Türkiye genelinde uzun dönemli issiz sayisi yüzde 5.2 azalarak 919 bin kisiden 871 bin kisiye düsmüs; TR21 Trakya Bölgesinde ise yüzde 91 oraninda artarak 11 bin kisiden 21 bin kisiye çikmistir.

Türkiye ekonomisinde ve dünyada yasanan ekonomik krizler, diger bölgelerle karsilastirildiginda;  TR21 Trakya Bölgesini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir. Nitekim, son yasanan küresel kriz döneminde Bölgedeki issizlik orani ile kapanan isyeri sayisindaki artis Türkiye ortalamalarinin üzerinde seyretmistir.

Bölge ekonomisinde sanayi ve tarima iliskin makro görünüm yukarida izah edildigi gibiyken hizmetler sektöründe turizm ve lojistik alanlari ön plana çikmaktadir. Ancak, Bölgenin turizm ve lojistik sektörlerindeki potansiyelin harekete geçirilebilmesi için altyapi eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir. Zira, turizm ele alindiginda TR21 Trakya Bölgesinde tesis, oda ve yatak sayisinin Türkiye ortalamalarina göre daha az oldugu görülmektedir. Bölgede kültür ve eglence merkezlerinin ve alt hizmet sektörlerinin turizmi yeterli derecede destekleyememesi de mevcut potansiyelin harekete geçmesine engel olan etmenler arasindadir. Bununla birlikte, bölgede turizmi etkileyen en önemli "altyapi" sorunu olarak çevre kirliligini göstermek mümkündür. Yeterli sayi ve düzeyde yetismis insan kaynagi bulma konusunda ise gerek turizm gerekse lojistik alaninda sikinti gözlemlenmektedir."