Kirklareli Il Saglik Müdürlügü, 'aydinlatilmis onam' (bilgilendirilmis riza) ile ilgili yaptigi açiklamada, tedavide hastanin rizasini almanin önemine dikkat çekti.
Açiklamada su ifadeler yer aldi: "Insanin kisilik ve beden bütünlügüne, baskalarina zarar vermedigi ölçüde özerklik ve özgürlüklerine saygi, bizimki de dahil olmak üzere, pek çok ülkenin anayasalarinin temelini olusturmaktadir. Özerklik, en yalin ifade ile kendini yönetme, kendi istek ve tercihleri dogrultusunda kendi gelecegini belirleme hakkidir. Ister okumus ister okumamis, ister köylü ister sehirli, ister çocuk ister yetiskin, ister kadin isterse erkek olsun, Harris'in dedigi gibi, 'her hayatin benzersiz bir degeri vardir' ve 'baskalarinin isteklerine saygi, onlarin hayatlarinin degerli oldugunu kabul eden düsüncenin en önemli ögesidir.' Yasal açidan beden bütünlügü üzerinde kisilik hakkina sahip olan hasta, çesitli tecavüz ve tehlikeler olusturabilecek olan tibbi girisim ve tedavi yöntemlerine izin vermeyerek bunlara engel olabildigi gibi serbest iradesi ile hekime onam vererek bunlarin gerçeklestirilmesini de saglayabilir. Bunun için, hastanin öncelikle bu girisim ve tedaviler ile sonuçlari konusunda tam olarak aydinlatilmis ve bilgi sahibi olmasi gereklidir. Hastanin bilgilendirme ve riza verme ya da reddetme hakki, hasta haklarinin da en temel unsurunu olusturarak konu ile ilgili pek çok ulusal ve uluslar arasi belgenin üst siralarinda yerini almistir. Tüm bu ahlaki, insani ve yasal gerekçelere karsin aydinlatilmis onamin ne olduguna iliskin bazi yanlis anlamalara ve olumsuz degerlendirmeler de bulunmaktadir. Sanildiginin aksine aydinlatilmis onam yalnizca:
Yasal geçerlilik tasiyan bir kabul degildir.
Bilgilendirilmis riza degildir.
Hastaya, her seyi söylemek degildir.
Hastaya imzalatilmasi gereken siradan bir riza belgesi degildir.
Hekimi ve Hastaneyi korumak için degildir.
Katlanilmasi gereken yada yasal olarak aydinlatilan bir bas belasi, bürokratik bir süreç hiç degildir.En basit anlatimla AYDINLATILMIS ONAM: Tibbi bakim kararinin biçimlendirilmesi amaciyla,Hekim ve hasta tarafindan birlikte yürütülen, Güven ve karsilikli saygiyi yapilandiran,Her iki taraf için de egitim etkinligi niteligini tasiyan, Aktif bir iletisim sürecidir.
Aydinlatilmis onam süreci; Hastanin tibbi ve öneri arama çabasi ile baslar ve hekim-hasta iliskisi araciligiyla da devam eder. Bu sürecin temel amaci,hastaya anlayamayacagi türden karmasik bilgiler yüklemek degil; bir diyalog baslatip bunu gelistirerek sürdürebilmektir.
Bilgilendirme, " Islemin yapisi hakkinda bilgi verme / aktarma " iken aydinlatilmis onam için kastedilen yalnizca bu degildir. Söz konusu olan" bilginin anlasilir kilinmasi ve karsidaki tarafindan kavranmasi" islemidir ki biz buna aydinlatma diyoruz. Aydinlatma, aktarilan bilginin açik olmasini, yeterince anlasilmasini, ardindan gelen sorulara yanit bulunmasini, bu islemlerin süreklilik tasimasini yani her iki tarafin da aktif katilim ve emegini gerektiren bir süreçtir. Riza / Onay, "Razi olmak, izin vermek, hemfikir olmak" anlamini tasirken, onam ise "süreç hakkinda bilgi sahibi olmak, ardindan bilinçli bir sekilde ve gönüllü riza göstermek, izin vermek" olarak tanimlanabilir. Doktor-Hasta iliskisinde her sey isbirligini gerektirir. Bu baglamda hastanin hekime basvurdugu andan itibaren aydinlatilmis onam sürecinin de basladigi düsünülebilir. Onamin yazili- yazisiz bir çok biçimi vardir; ancak bazi uygulamalardan önce yazili olarak alinmasi yasalarca ön görülmektedir.
ONAMIN ÇESITLERI:
Açik / Gerçek Onam : Hasta kendisine verilen bilgileri anlayarak, gönüllülükle resmi bir onam formunu imzalar. Aydinlatilmis onam, açik ve gerçek bir onamdir. Geçerli onam: Hastanin ne için anlasma yaptiginin farkinda olmasi. Aydinlatilmis onam, geçerli onamdir.
Genel / Örtülü Onam: Hastanin hastaneye kabulü ile birlikte, her bir islem için ayri ayri aydinlatma olmadan, " yapilan tüm tetkik ve tedavileri gönüllü olarak kabul ediyorum" biçiminde genel üstü kapali ifadelerle hazirlanmis bir riza belgesinin imzalatilmasi. Ancak onamin geçerli olmasi için her bir tibbi uygulama için ayri ayri alinmasi gereklidir. Batida genel onam formlari yasal açidan geçerli onam belgesi olarak kabul edilmemektedir. Kastedilen - Ima Edilen Onam / Zimni Riza : Hastanin hareketlerinden yada sessiz kalmasi ve itiraz etmemesinden, riza verdigi anlaminin çikartilmasina dayanir.Örnek: Hastanin poliklinige basvurarak muayeneye, rutin testlere yada kolunu sivayarak kan alinmasina izin verdigini kastetmesi; kan tetkiki yapilmasina söz ile onam vermemesine karsin itiraz da etmemesi, sessiz kalmasi.
Varsayilan Onam / Mefruz Riza: " Eger hasta ne yapilacagini bilseydi mutlaka onam verirdi " anlayisla hastaya müdahale edildigi durumlarda, onamin varsayilmasi ( farz edilmesi ).Özellikle acil durumlarda ve hastanin yetersiz olmasi halinde, yasal açidan geçerli kabul edilebilen onamdir.
ONAMIN GÖZARDI EDILEBILDIÄzI DURUMLAR:
I-Acil Girisimler: Bu tür durumlar genelde hastanin yasal yeterliliginin de eksildigi durumlar olup bilincinin kapali olmasi ve geri dönülmez bir zarardan korunmasi için acil girisimin hizla gerçeklestirilmesi zorunlu olabilir. Yasal açidan, bu durumdaki hastanin, bilinci açik olsaydi girisimi kabul edecegi farz edilir. Acil bir durumda; hasta onam verecek durumda degilse ve hali-hazirda mevcut bir vekil karar vericiye de ulasamiyorsa; hekim onamsiz olarak gerekli acil girisimi uygulamak sorumlulugunu tasimaktadir. Ancak onam alinmasinin ihmal edildigi bu tedaviler / girisimler, yasamin ve hayati organlarin tehdit altinda oldugu durumlarla sinirlandirilmalidir. Böyle bir durum olustugunda, tutulan ayrintili kayitlar ile hekimi bu davranisa zorlayan kosullar açiklanabilmelidir.
II-Normal tedavi süreci içinde gelisen olagandisi durumlarin kontrol altina alinmasi zorunlulugu: Eger tedavi için hekime önceden planlanmayan, ancak uygulanmasi aciliyet gerektiren ek önlemler alinmasini gerekli görüyorsa ve hastanin da bilinci kapali ise onam almadan islem gerçeklestirilebilir. Ancak, bu durum yasal açidan sorumlu tutulmayi engellememektedir.(Örnegin ameliyat sirasinda gelisebilen acil bir durum).
III-Yasal Zorunluluklar: Hastanin muayenesinin yasal açidan zorunlu oldugu durumlarda, yine de hastayla iletisim kurularak açiklama yapilmalidir (adli vakalar, toplum sagligini tehdit eden bulasici hastaliklar…).Mahkemenin ya da devletin koruyuculugu altindaki yetersiz kisilerin tedavisinin / girisimin bu kisinin yararina olduguna, mahkemenin karar verdigi durumlar ile hastanin mental durumundaki bozukluk nedeniyle hastanede alikonulmasi sorumlulugunun bulundugu durumlarda da onam sarti aranmaz.
AYDINLATILMIS ONAM ALINMAZSA HUKUKI AÇIDAN BIZI NE BEKLIYOR?
Hekimin bu kanuni görevini yerine getirmemesi hareket yönü açisindan IHMALI SUÇ niteligi tasimaktadir. Hekimin eylemleri ancak onam formu imzaladigi zaman hukuka uygun olarak kabul edilmektedir. Kanitlama yükümlülügünün hekime ait olmasi herhangi bir davada hekimin hastasini aydinlattiktan sonra onamini elde ettigini kanitlamasini gerektirmektedir.
ÖZEL HUKUKTA: Hasta-hekim iliskisi sözlesmeye dayandirilmakta olup bu sözlesmenin kurulabilmesinin ilk kosulu hastanin onam vermis olmasidir.
CEZA HUKUKUNDA: Hekimin cezai sorumlulugu açisindan, onamin ikna yani aldatarak / hile ile elde edilmis olmasi, doktorun irtikap (kötü bir is yapma ) suçu ile yargilanmasina neden olmaktadir"
Bu Habere Henüz Yorum Yapılmadı. İlk Sen Ol