Tarih canlandiriliyor

Demirköy Fatih Dökümhanesi Kazisi 2011 yili çalismalari 13 Temmuz Çarsamba günü basladi. Bu yilki kazi çalismanin 30 Agustos'ta tamamlanmasi planlaniyor.Dökümhane Kazisi, geçen yildan bu yana, Kültür ve Turizm Bakanligi ile Mimar Sinan Üniversitesi adina, Bakanlar Kurulu karariyla Doç. Dr. Nurcan Yazici baskanliginda bir ekiple yürütülüyor. 

Demirköy Fatih Dökümhanesi 2011 yili kazi çalismalari, Mimar Sinan Üniversitesi'nin yani sira Istanbul Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve Istanbul Teknik Üniversitesi'nden ögretim üyeleri ve ögrencilerden olusan 30 kisilik bir ekiple yürütülecek. Kazi çalismalari ile ilgili açiklama yapan Kazi Baskani MSÜ Ögretim Üyesi Doç. Dr. Nurcan Yazici, Demirköy Dökümhanesi'nin Osmanli döneminde önemli sanayi tesislerinden biri oldugunu belirtti. Yazici, sunlari kaydetti: 

"Osmanli Dönemi'nde, bir devlet isletmesi olarak çalisan ve döneminin en ileri teknolojisine sahip oldugu anlasilan Fatih Dökümhanesi, 20.yüzyilin baslarina kadar araliksiz hizmet vermistir. 1950'li yillara kadar çogu birimleri ile ayakta oldugu bilinen ve kisa zamanda ciddi bir tahribata ugradigi anlasilan Fatih Dökümhanesi, temel/duvar seviyesinde de olsa günümüze ulasmis önemli Osmanli demir sanayi tesislerinden birisidir. Demirköy'ün adiyla özdeslesen Dökümhane'nin Osmanli tarihindeki itibarini iade etmek adina kültür ve turizme kazandirilmasi gerekmektedir.  

Kazinin 3-4 yil içinde tamamlanarak, Dökümhane'nin turizme kazandirilacagini dile getiren Yazici sözlerini söyle sürdürdü: 

"Dökümhane'deki kazi çalismalarinin 3-4 yil içinde tamamlanmasini hedefliyoruz. Dökümhane yapilari arasinda bulunan mescidin restorasyonunun da önümüzdeki yil yapilmasi planlanmakta. Kazi ve restorasyon çalismalari tamamlandiginda, açiga çikarilan kalintilarin, bilgi ve belgelerden yararlanilarak bir açik hava endüstri arkeoloji müzesi yapilmasi planlanmaktadir."

Geçen yil yapilan çalismalarla ilgili de bilgiler veren Doç. Dr. Yazici, 

"2010 kazi sezonunda, surlarla çevrili yerleskenin dört kösesinde yer alan burçlardan, alanin güneybati kösesindeki burçta, Dökümhane mescidinin alt kisminda ve su gücüyle çalisan metal çarkin bulundugu bilinen kanalda çalisma yapilmisti. Geçen yil surlarla çevrili oldugu anlasilan alanin güney sinirini olusturan duvar da ortaya çikarilmisti. Bu yil çalismalarimizi agirlikli olarak metal firinlarinin bulundugu bilinen üretim alaninda, su kanali ve çevresinde yapacagiz" diye konustu.

Büyük Dökümhane ya da bilinen adiyla Fatih Dökümhanesi, Kirklareli'nin Demirköy Ilçesi'nin 4 km güneydogusunda yer almaktadir. Tarih boyunca madencilik açisindan büyük öneme sahip bölgede kismen korunarak günümüze ulasan Dökümhane, yaklasik 10 bin metrekarelik bir alanda iki teras halinde yerlestirilmis birimlerden olusuyor. Savunma/koruma amaciyla tahkim edilmis üst teras etrafi surlarla çevrili, köselerinde çokgen burçlari bulunan bir yerleskedir. Bu kisimda avluya açilan - dökümhane isçilerinin barindigi kisla ve yatakhane binalari gibi- yasam ve hizmet alanlari yer aliyor. Bu tahkim edilmis alanin güneyinde, yaklasik 8-9 metrelik daha alt kotta ise üretimle ilgili donanimlar yer almakta. 

Dökümhane'de 2001 yilinda Kirklareli Müzesi'nin gerçeklestirdigi kurtarma kazisi ve çevre düzenlemeleri ile baslayan çalismalar 2003 yilindan itibaren "Kirklareli, Demirköy Osmanli Dönemi Demir Dökümhanesi Arastirma-Kazi ve Restorasyon Projesi" adiyla Kirklareli Müzesi Müdürlügü tarafindan, Türk Bilim Tarihi Kurumu'yla birlikte yürütüldü. 

2003-2007 yillari arasinda yapilan kazi çalismalari sirasinda Dökümhanenin çevre duvarlarina bitisik yapilar ve mescit ortaya çikarildi. 2008 yili kazi çalismalari, Bogaziçi Üniversitesi'nden Prof. Dr. Günhan Danisman baskanliginda yapildi. 2009 yili basinda, kazi baskani Danisman'in vefatiyla o yilki çalismalar, Kirklareli Müzesi tarafindan, onarim agirlikli olarak yürütüldü. Avlu ile üretim alani arasinda bulunan ve üretim alaninin kazisina baslanmadan önce güvenlik nedeniyle onarilmasi gereken istinat duvari onarildi.

Çalismalar 2010 yilindan bu yana Mimar Sinan Üniversitesi Ögretim Üyesi Doç. Dr. Nurcan Yazici baskanliginda yürütülüyor.