TÜRK SIIRINDE "GARIP AKIMI" veya "BIRINCI YENI"

* Türk Siirinde garip akimi veya "birinci yeni" de denilen, vede kendinden önceki Nazim Hikmet tarzi da denilebilecek siir anlayisina kisilip kalmislik olarak da bilinen Türk Siirini kökünden degistiren "aa bu ne böyle" dedirten akimdir. Adini, Orhan Veli-Oktay Rifat- Melih Cevdet Anday'in 1941 yilinda yayinladiklari "GARIP" isimli kitaptan almaktadir.
* Ben uymuyacagim, var olan kurallari kullanmiyacagim, uyak pek fazla, dikkat etmiyecegim, heceyede uymayacagim diyenlerin akimidir diye söylenilmekte vede yazilmaktadir.
* Bastada söyledigim gibi Nazim Hikmet'in idolojik politik sirine karsi dogmus-hecelerin kaliplasmis siirlerine de karsi tamamen bir tepki akimidir. Kafiye ve ölçüler önemsizdir. Önemli olan sözlerdeki sanattir diyede anlatilmaktadir.
* Garipçiler her ne kadar tüm kaliplara karsi olsalarda "Halk Edebiyati"ndan etkilenmis, bununla birlikte sokaga inmis ve siradan insanlar hakkinda siirler yazmislar. Kelimeleri günlük dilde kullanilanlardan seçmislerdir.
* Baska bir deyimle "Birinci Yeni Akimi" Türk Siiri'nin dönüm noktasi olarak degerlendirilmistir. Bahsi geçen üçlü "Garip" isimli kitaplariyla bu akimi baslattilar. Siir düz yaziya yaklastirmayi, müzikten çok anlama önem vermeyi, duyguyu ikinci plana atmayi, eski siiri yikmayi hedeflemistir elestirileri mevcuttur. Zaten...
*Orhan Veli "Garip" adli kitabinin önsözünde bunu açiklamaktadir. Bu akim olay yaratmis çok da tepki almistir. Bir kisim elestiriciler çok begenir ve bir kisim elestirmenler ise acimasizca elestirmiSlerdir. Siire girmeyen ögeler bile siire girmislerdir. Zamanla Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday bu akimdan uzaklasir. Orhan Veli ise tam uzaklasmaz. Siirde duyguyu ve müzigi öne çikaran siirler yazar. Örnek Istanbulu dinliyorum adli siirinde oldugu gibi.
* Hemen aklimiza bir Mahsuni Serif türküsü olan ve Edip Akbayram'in yorumuyla her kesimde kabul gören eser ise söyledir.
Hizli hizli giden yolcu
Bu mezarda bir garip var
Bak tasina aci aci
Bu mezarda bir garip var
Garip- garip- garip- garip

Kurumus yesil otlari
Toprak olmus umutlari
Gökte mazi bulutlari
Bu mezarda bir garip var
Garip- garip- garip- garip

Izi bile yok dünyada
Onu arama beyhude
Ne gezersin su ovada
Bu mezarda bir garip var
Garip- garip- garip- garip
Hosçakalin.....
mustafaermis@gazetetrakya.com