TUNA'YI GÖRDÜM BALKANLARIN BÜTÜN DERELERI ONA AKIYORDU

Ajanslar Balkanlar'da Tuna'nin tastigini haber verdiler. Aklima 1979 yilinda Bükres'e giderken gördügüm, heybetinden irkildigim Tuna geldi. Sanki Bogaz'in bir yakasinda gidiyormusum gibi gelmisti bana. On günlük Bulgaristan, Romanya gezisi içersinde TUNA önemli bir yer almis, benim tarih ile baglantimi kurmustu.
Efsane Tuna'nin özelligini Romanyali yazar Panait Istrati'nin MINKA ABLA kitabindan ögrenmistim. Istrati, Minka Abla'da Dereagizi Insanlari'ni anlatiyordu. Dere Agizi Insanlari bizim insanlarimiz gibi bir hayati yasiyorlardi.
Bugünlerde su seviyesi büyük ölçüde yükselmis, etrafini alip götürmüs, setleri, bentleri yikmis Tuna'nin, Balkanlar'a 500 yil egemen olmus Rumeli Türklügü'nün hayatinda önemli yeri vardir. Tuna, Balkan Türkleri'nin kültüründe yer almistir. Türküler Alis'i Tuna boyunda aramistir. Insanlarin adlari, soyadlari Tuna'ya baglanmistir. Tuna'nin Öte Yakasi, Tuna'nin Beri Yakasi Balkanlar'daki Türklük arasinda Hiristiyanligin bir Çizgisi olmustur.
TUNA, efsane bir nehirdir. Yollar birbirini keser ama Tuna'ya akan sular, dereler Tuna'nin yolunu kesemezler. Onun sularinin yükselmesi, sularinin alçalmasi Tuna Boyu'nda yasayanlar için birçok seylere isarettir. Tuna yükseldigi zaman Dereagizi Insanlar'ini bir telas, bir korku alir, herkes evlerinden disariya çikarlar. Tuna'nin nazli nazli akisini seyretmeye degil, Tuna'nin azgin sularindan kendilerini, esyalarini kurtarmak için kosarlar, kaçisirlar. Ancak, Tuna'nin önünde durmak mümkün degildir. Tipki Misir'in Nil'i gibi.. Ne der tarihler Nil Nehri için? "NIL OLMASAYDI MISIR KOÇAN OLURDU". Tuna olmasa Balkanlar her halde tarih zenginligi kazanamazdi. Tuna Boylari'nda bereketli topraklar olusamazdi. Insanlar Tuna'ya göre bir hayat kuramazlardi.
Tuna'nin tarihimizde oldugu kadar türkülerimizde, edebiyatimizda, buralari gezip gören ve sonra yazanlarimizda önemli yeri vardir. Tuna'yi kimler anlatmamistir ki..? Plevne Muharebeleri'ne Tuna Türkü olmustur. "Tuna Nehri akmam diyor, etrafimi yikmam diyor./ Sani büyük Osman Pasa Plevne'den çikmam diyor." Fakat ne varki sonunda Tuna'yi tarihe birakmisizdir.
Yukarda Tuna'nin "Efsane Nehir" oldugunu söylemistir. Tuna'nin Kaynarca (Yene) Kasabasinin kaynak sulari ile baglantisi oldugu iddiasini herkes bilmektedir. Güya Tuna boyunda koyunlarini otlatan çoban Geye sopasini hayvanlara savurmus, fakat sopa Tuna'ya düsmüs, Kaynarca'da ortaya çimistir. Yillar sonra Kaynarca'ya göçmen gelen çoban kahvede asili duran sopasini görüp tanimisti. Hikaye böyle anlatilir.
Bir ülkenin edebiyatinda, folklorunda Tuna kadar yeri olan bir baska nehir var midir bilmiyorum. Saniyorum ki Nil'in de böyle bir etkisi, özelligi vardir.
Süphesiz bugünkü Tuna'nin sulari eski Tuna'nin sulari degildir. Avrupa, Tuna'yi kirletmistir. Tuna, Trakya'nin ERGENE'si gibi, Avrupa'nin Kanalizasyon'u vazifesini görmektedir. Avrupa'nin sanayi ve sehir atik sularini Karadeniz'e tasimaktadir. Yilda yüzmilyon tonun üstünde atik Tuna vasitasiyla Karadeniz'e gelmektedir. Bugünlerde olaganüstü su seviyesi yükselmis olan Tuna, acaba Karadeniz'e neler getirdi? Avrupa'nin ne pisliklerini tasiyip sürükledi.. Avrupa da sandigimiz kadar çevreci degildir.
1979 yilinda bu iki ülkeye yaptigim on günlük gezi ve incelemeyi Trakya'da Yesilyurt gazetesinde 60 gün yazip anlatmistim. O yillarda gazeteyi elinde bulunduran Kirklareli Matba ve Gazete Sahipleri Limited Sirketi içersinde esim Sabahat Karaçam da vardi. O yillarda Bulgaristan, Romanya Demirperde ülkesi idiler. Tuna'nin sulari hürdü ama Balkanlarin bu insanlari hür degildiler. Bizimle konusmaktan korkarlardi. Yaz mevsimine rastlayan gezimiz sirasinda Köstence- Mamai'den Bükres'e yaptigimiz 400 km. yolculugumuz sirasinda köylerde yasli birkaç insandan baska kimsecikleri görmemis, buna çok sasirmistik. Sistem ve rejim geregi herkes çalismakta idi. Bu rejimde kadinlar da evlerde degildi. Onlar da kirda, bayirda, Tuna Boyalari'nda çalisiyorlardi. Tuna'nin Dereagizi Insanlari Padisahin kullari gibi, rejimin köleleriydiler. Tuna o zaman da onlar için sorundu bugün de.. Rumeli Türklügü içinse TUNA bir özlem ve bir tarihtir..