TEMA'nin plan uyarilari

TEMA Lüleburgaz Gönüllüsü Hakan Dedeoglu, 1/25 bin ölçekli planlarin IMP tarafindan gönderilmis son haline yönelik degerlendirmeleri kamuoyu ile paylasti. 

TEMA’nin bu konuda izledigi yol ve sahiplendigi tutumun yasanabilir bir çevre olduguna dikkat çeken Dedeoglu, basin açiklamasinda incelenen plan notlarinda uygun bulunmayan yerl,eri anlasilir bir teknikle su ifadelerle belirtti: 

1. 1. sayfa, Planlama Yaklasimi Bölümünde, sürdürülebilir kalkinma ilkelerinin esas alindigi görülmektedir. Oysa ki, mevzuatta da belirtildigi üzere, çevre düzeni planlari sürdürülebilir yasami ve çevrenin korunmasini esas alacak sekilde hazirlanmalidir.

2. Plan Uygulama Hükümleri 3. sayfa, 1.20. maddede Tarimsal Organize Bölgelerinin (TOB) tanimi yapilmis ve 3.3.2.12. Bölümde de bu alanlara yönelik yapilasma kosullan belirlenmistir; Buna göre, tarimsal niteligi 1. öncelikli korunacak alanlar için bu Planla belirlenen yapilasma kosullari, yapilasmayi arttiracak sekilde düzenlenmistir. Bu madde tarim alanlarinin zamanla sanayi amaçli yapilasmasina neden olabilecektir. Tarim topraklarinin korunmasi, yapilasma baskisi altinda kalmamasi için bu bölümün iptal edilmesi gerekmektedir.

3. Kirklareli'nin tarim topraklarina yönelik bir diger sakincali uygulama da, mevzuatta yer almayan ‘tarimsal alt bölge’ taniminin kullanilmasidir. Plan Uygulama Hükümleri 3. sayfa 1.21. maddede bu alanlar tanimlanirken, 3.3.2.13. Bölümde "Tarimsal amaçli yapilar ve diger fonksiyonlarin yapilanma kosullari için TOB alanlarindaki yapilanma kosullari geçerlidir." denmekte ve ayrica bu alanlarda yapilasmayi arttiracak kosullar belirlenmistir. 5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanim Kanunu geregince korunmasi gereken tarim alanlarinda zamanla yapilasmanin artmasina neden olacak bu tip plan kararlari mevzuata, uluslararasi sözlesmelere ve Planin tarim alanlarinin korunmasini öngören hedef ve stratejilerine aykiridir.

4. Plan Uygulama Hükümleri, 6. Sayfa, 1.39. maddede Tarimsal Nitelik Kazandirilacak Alanlar; "Tarimsal sürdürülebilirlik ve tarimsal üretimin devamliliginin saglanacagi, daha önceki planlarda sanayi alani olarak planlanmis olmasina ragmen üzerinde yapilasmanin yer almadigi bos alanlarin tarima bitisik dis sinirlarindan baslayarak tarima dönüstürülecek alanlardir." seklinde tanimlanmistir. Ayrica, 26. sayfa, 3.1.2.4. Bölümde, bu alanlarin kaçak sanayilerin yasallasma sarti oldugu belirtilmektedir. Hükümlerin 38. sayfa, 3.3.2.3. Bölüm, h- 1. maddesinde ise yine kaçak sanayilerin yerlerinde kalmasi için, "Mevcut durumda kullandiklari tüm parsel alani büyüklügü kadar bir alani, bu planin onama tarihinden önceki alt ölçekli planlarda sanayi alani olarak planlanmis olmasina ragmen üzerinde yapilasma baslamamis alanlarin tarima bitisik dis kisimlarindan satin alarak bu alanin tarimsal amaçli kullanimini saglamak” kosulu getirildigi görülmektedir. Nerede kurulduguna bakilmaksizin kaçak sanayi tesislerinin plan karari ile yasal hale getirilmesi ve tarim topragi kazandirma adina uygulanmasi imkansiz önerilerin getirilmesi mevzuata ve planlama ilkelerine aykiridir.

5. Plan Uygulama Hükümleri 6. sayfa 1.47. maddede "Hassas Eko sistemler'' tanimlanirken sulak alanlara yer verilmedigi görülmektedir. Taraf olunan Ramsar Sözlesmesi ve mevzuat geregi korunmasi gereken sulak alanlar ve koruma kusaklari Planda yer almali ve gerekli koruma ilkelerine yer verilmelidir.

6. Plan Uygulama Hükümleri Tanimlar Bölümünde, 11. Sayfa, 1.92. maddede Atik Bertaraf ve Depolama Alanlarinin tanimi yapilirken bertaraf yöntemi olarak yakma yöntemine de yer verildigi görülmektedir.

Kati atiklarin bertarafi Trakya’nin dogal çevresini tehdit eden bir diger ciddi sorundur. Bölgede düzenli depolamaya geçilmemis olmasi, kati atiklarin vahsi depolama yöntemi ile bertaraf ediliyor olmasi insan ve çevre sagligini tehdit etmektedir. Bu yüzden, Türkiye genelinde oldugu gibi, Bölgedeki illerde kati atik birlikleri kurularak düzenli depolama alanlarinin olusturulmasi amaçlanmistir.

Insan ve çevre sagligini korumak için kurulacak olan düzenli depolama alanlarinin yer seçimi ve atik bertaraf yöntemleri, yanlis kararlar yüzünden, yine insan ve çevre sagligini tehdit edecek sonuçlar dogurabilmektedir. Düzenli depolama alani için ver seçimi yaparken tarim topraklari, yer alti suyu beslenme alanlari gibi hassas alanlara dikkat edilmelidir. Atik bertaraf yönteminin seçiminde de dogal çevreyi en az etkileyecek yöntemler seçilmelidir. Örnegin yakarak atik bertaraf yöntemi, dogal çevre üzerindeki olumsuz etkileri yüzünden pek tercih edilmeyen bir yöntemdir.

18. sayfa, 2.55. maddede ise, "Planlama alani bütününde, evsel, endüstriyel vb. atiklarin düzenli toplanmasi, depolanmasi, bertaraf edilmesi ve geri kazanimi entegre projelerle çözülecektir. Belirlenecek bu tesisler ilgili idarelerin tespit ettikleri alana hizmet vereceklerdir. " hükmüne yer verildigi görülmektedir.

Ayrica, Kirklareli Milletvekili Turgut Dibek'in 17.11.2008 tarih ve 7/5856 esas numarali yazili soru önergesinde, Kirklareli Ili Merkez Ilçe Kavakli Köyünde özel bir sirket tarafindan Istanbul ve Trakya Bölgesi sanayi atiklari bertaraf tesisi planlandigini sormus ve Çevre ve Orman Bakanligi, alanin Çevre Düzeni Planina aykiriligi nedeniyle ÇED sürecinin durduruldugunu açiklamistir. Planda ise Bölgede önerilen teknik altyapi alaninin bahsedilen sanayi atiklari bertaraf tesisi olarak kullanilmasini veya baska bir sanayi tesisinin enerji üretmek için kati atik yakmasini önleyecek herhangi bir plan hükmü bulunmamaktadir.

7. Plan Uygulama Hükümleri 15. sayfa 2.27. maddede "Bu planin onama tarihi itibariyle, mutlak tarim arazisi, özel ürün arazisi, dikili tarim arazisi veya marjinal tarim arazisi olarak belirlenmis olan, ancak parsel bazinda yapilacak tarim disi amaçli kullanim talebine istinaden yapilan tarimsal etüt neticesinde, Tarim Il Müdürlügü veya Toprak Koruma Kurulunca tarim disi amaçla kullanilmasi uygun görülerek gerekli tarim disi kullanim izni verilen "Tarim Disi Amaçla Kullanima Tahsis Edilen Alanlar "da, Tarimsal Niteligi II. Öncelikli Korunacak Alanlar için belirlenen yapilasma kosullari geçerlidir.” hükmüne yer verildigi görülmektedir. Tarim disi amaçla kullanim taleplerine yönelik uygulamalar 5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanimi Kanununda düzenlenmistir. Dolayisiyla bu Planda da ilgili mevzuat geregi hükümler belirlenmelidir.

8. Il Çevre Düzeni Planlari, alt ölçekli imar planlarini yönlendirici nitelikte olmasi gerektiginden, kesin ve net hükümler içermelidir. Uygulama Hükümleri 17. sayfa, 2.44. maddedeki "Alt ölçekli planlarda yerlesimlerin gelisme alanlarinda, vadi tabanlari ve dere yataklarinin açik yesil alanlar olarak düzenlenmesine azami özen gösterilecektir." hükmü kesin bir sekilde ifade edilmelidir. Bu yüzden söz konusu madde, "Alt ölçekli planlarda yerlesimlerin gelisme alanlarinda, vadi tabanlari ve dere yataklarinin açik yesil alanlar olarak düzenlenmesi esas alinmalidir." seklinde düzenlenmelidir.

9. Yukarida da belirtildigi üzere, Plan Uygulama Hükümleri 21. sayfa 2.77. maddedeki "Alt ölçek planlarda yeni imar adalarinin 1. derece yollardan cephe almamasina dikkat edilecektir." hükmü de alt ölçekli imar planlarini yönlendirici nitelikte degildir. Alt ölçekli planlari dogru bir sekilde yönlendirmek adina söz konusu Plan Hükmüne,

"Yeni imar adalarinin 1. derece yollardan cephe almasi zorunlu oldugu hallerde,

gerekçeleri alt ölçekli planlarda açiklanacaktir." ifadesi eklenmelidir.

10. Plan Uygulama Hükümleri 5. sayfa, 1.37. maddede, Tarimsal Niteligi II. Öncelikli Korunacak Alanlar; "Bu alanlar, 5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanim Kanunu 'na göre marjinal tarim arazileri (Arazi Kullanma Kabiliyet Siniflamasi (AKK)'na göre III veya IV sinif olup %18'in üzerinde egimli ancak toprak derinligi 50 cm den fazla, yada %18'in altinda egimli ancak toprak derinligi 50 cm den az olan araziler) ya da tarim disi kullanim karari almis fakat bu plan ile tarimsal niteliginin geri kazandirilmasi önerilen arazilerdir" seklinde tanimlandigi görülmektedir. Tarim disi kullanim karari alinmis alanlarin yeniden tarim arazisi olarak degerlendirilmesi sürdürülebilir yasam açisindan dogru bir karardir. Ancak, raporun 24. sayfa, 3.1.2.2. Bölümde, Tarimsal Niteligi II. Öncelikli Korunacak Alanlar için "Bu alanlarda, tarimsal faaliyetleri destekleyen ve mevcut 5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanimi Kanun ve Yönetmeligi 'nde tanimlanan tarimsal amaçli yapilar, tarimsal amaçli entegre yapilar ile bag, bahçe ve çiftlik evleri, kamusal amaçli (egitim, saglik, kültür, altyapi) yapilar ve turizm yapilari yapilabilir." denmesi bu alanlara yeniden tarimsal nitelik kazandin imasini güçlestirecektir. Özellikle turizm amaçli yapilasmalarin tanm, orman vb alanlar üzerindeki baskisi düsünüldügünde, Plan Hükmü ile tarim alanlarinda kamusal amaçli (egitim, saglik, kültür, altyapi) yapilar ve turizm yapilannin önerilmesi bu baskiyi daha da arttiracaktir. Bunun önüne seçilmesi için, söz konusu bölüme, kamusal amaçli (egitim, s aslik, kültür, altyapi) yapilar ve turizm yapilarinin ancak verimi düsük topraklar üzerinde yapilmasina yönelik Plan Hükmünün eklenmesi gerekmektedir.

11. 38. sayfa, 3.3.2.3. Bölüm, d. Maddesinde belirtilen, "Sanayi kuruluslarinin yeralti sularindan yararlanmak için açacaklari Kuyunun niteligi ve niceligi açisindan ilgili DSI Bölge Müdürlügü'nden görüs alinmasi zorunludur. " hükmünün “Sanayi kuruluslarinin yeralti sularindan yararlanmak için açacaklari kuyunun nitelisi ve niceligi açisindan ilsili DSI Bölse Müdürlüsünden uysun sörüs alinmasi zorunludur.” seklinde düzeltilmesi gerekmektedir.

12. 41. sayfa, 3.3.2.7. Bölümde, madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak yeni maden sahalari için ruhsat alimini kisitlayacak hiçbir açiklama bulunmamaktadir. Oysa, TEMA Vakfi tarafindan Çevre ve Orman Bakanligi aleyhine 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ersene Havzasi Çevre Düzeni Plani Plan Raporunun maden ruhsatlari ile ilgili bölümünün iptali için açmis oldugu davanin sonucunda, 

Danistay 6. Daire E. 2007/9561 Esas no.lu davada önce yürütme durdurulmus bilahare de iptal karari verilmistir. 1/25.000 ölçekli Kirklareli II Çevre Düzeni Plani Plan Uygulama Hükümlerinin madencilik faaliyetleri ile ilgili bölümünün Danistay karari dogrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, madencilik faaliyetleri ile ilgili düzenlemeler planlama ilkelerine ve Mahkeme kararlarina aykiridir.