TARIH IÇERSINDE HABERLESME VE BUGÜNKÜ PTT

Bazi olaylarin ve yildönümlerinin kutlanmasi zamaninda ele alinir ve güncelliginde degerlendirilmis olur. Bazi olay ve yildönümleri vardir ki güncelliklerini yitirmezler. Onlar hakkinda her zaman söz etmek imkani vardir.
PTT'nin kurulusu üzerine yazmak da bilgilenmek de bunlardandir. PTT güncelligini kaybetmeyen bir kurum, bir teskilattir. Bu kurum, bu ayin basinda kurulusunun 166. yildönümünü kutladi. Kirklareli'nde oldugu gibi Türkiye'nin PTT teskilati olan her yerinde bu törenler yapildi. Törenlerde yapilan konusmalarda Dünden Bugüne PTT hakkinda bilgiler verildi. Bugün geldigi yer anlatildi ve hizmetleri tanitildi. Kirklareli PTT Basmüdürü Sayin Servet Önder de bu görevi yerine getirenlerin basinda yer aldi.
PTT'nin 166. yildönümü kutlandigina göre, Türkiye'de PTT Teskilati Osmanlilar zamaninda, 1840 yilinda kurulmus demektir. Ancak PTT'nin resmen kurulmasindan önce de insanlar, köyler, kasaba ve sehirler arasinda haberlesme vardi. Bu isi Ulak denilen insanlar yaparlardi. Bunlar bazan posta ve haberlesme isini yaya, bazan atli, arabali yapmislardir. Bu nedenle Haberlesme ile Ulasim beraber yürümüs, birbiriyle iliskili olmuslardir. Biz 1950'li yillara kadar PTT subelerinden postayi alip, postayi götüren görevlileri biliyoruz. Ancak uzun mesafeli haberlesme için posta görevlileri için yollarda, arazilerde Menzilhaneler (Konaklama Yerleri) vardi. Örnegin, Demirköy Ilçesinin postasini Pinarhisar subesinden alan bir Posta tasiyicisi bir günde Demirköy'e gidemeyecegi için Karaman Bayiri'ndaki konaklama yerinde kalirdi. Bu konukalma yeri günün 24 saati açikti ve oraya bakan insanlar vardi.
Menzil Noktalari (Ulasim Merkezleri) Osmanlilar zamaninda, cumhuriyetin ilk yillarinda önemli görevler yapmislardir. Bu yerler postacilarin, hebercilerin disinda, ticaret kervanlari, seyahalar ve Avrupa'ya giden diplomatlar ve diger isi olanlar için de kullanilmislardir. Ancak yukarda da degindigimiz gibi, bu süreçte haberlesme ile ulasim beraber yürümüstür. O devirlerde Osmanli'nin Trakya'dan Balkanlar'a giden üç Ana Yolu vardi. Bu yollar Sag Kol, Sol Kol ve Orta Kol olarak söylenirdi. Sag Yol, Istranca eteklerini takip eden bugünkü Saray, Vize, Pinarhisar ve Kirklareli yolu idi. Orta Yol ise bugünkü Otoyoluna paralel giden E-5 Asfalti idi. Sol Yol ise Tekirdag, Kesan ve Malkara, Uzunköprü üzerinden Edirne'ye ulasan yoldu. Postalar bu ana Yollar'dan Ara Yollar'la yerlesim merkezlerine ulastirilirdi. Bunu ulaklar, atli ve arabali postalar yapardi. Bir örnek vermek için söyleyelim, "Orta Kol Güzergâhi Istanbul'dan Büyükçekmece'ye, oradan Silivri'ye, oradan da Çorlu, Lüleburgaz, Babaeski, Kuleli Köyü ve Edirne'ye gelirdi. Her konaklama Noktasi postacilar için at bakardi. Lüleburgaz'a gelmis bir atli postaci atini orada birakir, yeni bir atla Babaeski'ye giderdi. Bu Konaklama Noktalari belli kisilere ihale edilir, masraflari, onlar yapar, geliri onlar tahsil ederdi. Posta atlarini da onlar bakarlardi. Tabii Menzilhaneler yani Konaklama Yerleri rastgele tespit edilmezdi. Bunun bir Nizamnamesi vardi. Menzillere bakanlara da Menzilkes denirdi.
Kirklareli'nin de bir Posta Tarihi olmak lazimdir. Kirklareli'nde Posta Teskilati Osmanlilar zamaninda resmi ve gayriresmi olarak iki açidan ele alinmak lazimdir. Padisah Ikinci Mahmut zamaninda pota teskilatinin resmen kurulmasi ise ayri degerlendirmeyi gerektirmektedir. Mesela Osmanlilar ilk telgrafi 1854 yilindan sonra kullanmaya baslamislardir. Kirklareli'nde ise posta teskilatinin bu yillardan sonra kuruldugu tahmin edilmektedir.
Bugün Türk PTT Teskilati modern bir isletme düzeyine gelmistir. Teskilat o kadar hizmet çesidi üretmis, vatandasin hizmetine koymustur ki onlari siralamaya bu köse yetmez. Ancak bu hizmetleri bir baska yazimizda Kirklareli PTT Basmüdürü Sayin Servet Önder'in bilgilerinin isiginda degerlendirip anlatacagiz.
nazifkaracam@gazetetrakya.com