Sigir tüberkülozu korkutuyor

Kirklareli Il Tarim Müdürlügü, büyükbas hayvanlari tehdit eden â?~sigir tüberkülozu'na karsi çiftçilerimizi uyariyor. Ölümcül sonuçlara yol açabilen bu hastaligin, ilk belirtilerden hemen sonra yetkili birimlere iletilmesi gerektigini bildiren müdürlük, resmi web sitesinde hastalikla ilgili önemli açiklamalara yer verdi. Iste sigir tüberkülozu ile ilgili verilen bilgiler
Tüberkülozis; insan ve hayvanlarda, akciger, çesitli organ ve dokularda, kazeöz ve kazekalseröz tüberküllerin olusmasiyla karakterize kronik, bulasici, zoonotik bir hastaliktir.
Tüberküloz etkeni olarak 3 mycobacterium türü önemlidir. Bunlar; M. tuberculosis (insan tipi), M. bovis (sigir tipi), M. avium (kus tipi). Bu üç mycobacterium türü insan ve hayvanlari enfekte edebilmektedir.
Etiyoloji
Aside dirençli uzun ve kisa çomaklar halinde, hareketsiz, sporsuz, aerobik, kapsülsüz bir mikroorganizmadir. Etken, fiziksel ve kimyasal maddelere karsi oldukça dirençlidir. Fenol (%2), kreosol (%1), formalin (%3) ve NaOH (%5) solusyonlarinda 4 saatte ölür. Mera, toprak ve gübrede 2-6 ay canli kalir. Kurumaya karsi dayanikli, pastörizasyon isisinda genellikle ölmelerine karsin bazilari 75-80 oC' ye 5-10 dakika dayanir. Absolut alkol (%70-90)'e 5-10 dakika dayanir.
Bulasma
Etkenin bulasmasi 5 yoldan meydana gelmektedir.
Kongenital Anneden yavruya göbek kordonu ile
Alimenter Buzagilarin, sütleriyle mikrop çikaran annelerinden süt emmeleriyle, ya da bulasik su, yem, ve otlarin alinmasiyla olabildigi gibi bronslardan disari çikan mikroplu kraseyi yutmakla olur.
Solunum Damlacik enfeksiyonu ile
Genital Testisleri tüberkülozlu bogalarin asimiyla, tüberkülozun uterusa yerlestigi durumlarda sonda ve katater uygulanmasiyla
Deri yolu ile Oldukça nadir bir bulasma seklidir.
Tüberküloz etkenleri fiziksel ve kimyasal maddeler karsi oldukça dirençlidir. %2'lik fenol, %l'lik kreozol, %3'lük formol içerisinde 4 saat canli kalabilirler. Krasede 3 ay, toprakta ve gübrede 2-6 ay canli kalabilirler. Pastörizasyon isisinda genellikle ölmelerine karsi bazilari 75-80 oC'ye 5-10 dakika dayanabilmektedir.
Semptomlar
Tüberküloz etkeninin yerlestigi yere göre çesitli semptomlar ve lezyonlar görülmektedir. Sigirlarda daha fazla akciger enfeksiyonlarina rastlanir. Öksürük, istaha ragmen zayiflama, yorgunluk, burundan mukoprulent bir akintinin gelmesi, bronsiyal ve mediastinal lenf yumrularinin büyümesi ve bunlarin yaptigi basinçtan dolayi dispne en çok görülen semptomlardir. Bunun disinda alimenter kanalda, epididimiste, uterusta, memede kendine has semptomlar görülür.
Tüberküloz lezyonlari tüm visseral organlarda, özellikle plörada olmak üzere serozal yüzeylerde, kemiklerde ve eklemlerde gelisir. Ilk gelisen lezyonlar retrofarangial, mediastinal, bronsiyal lenf nodüllerinde ve nadirde olsa mesenterik lenf yumrularinda olup küçük kazeöz ve kalsifiye granülomlar halindedir. Daha sonra ise çesitli kivamlarda gri-beyaz renkte nodüller olusur. Sarimsi gri renkte ve toplu igne basi büyüklügünde milier tüberküloz lezyonlari ise akciger, karaciger, dalak ve bazende diger organlarda görülebilirler.
Teshis
Klinik ve otopsi bulgulari tüberkülozdan süphelendirse bile kesin teshis laboratuvar muayeneleri ile olur. Laboratuvar muayeneleri için hayvan hasta iken süt, sperma, idrar, krase, ponksiyon sivilari gönderilebilir. Öldükten sonra ise lezyonlu doku ve organlar ve lenf yumrulari steril bir sekilde alinip labortuvara gönderilebilir.
Laboratuvarda sirasiyla; Bakteriyoskopi (Ziehl Nelson boyama), kültür, hayvan deneyi muayene yöntemleri uygulanarak tani konur.
Serolojik testlerin teshiste bir önemi olmayip, allerjik testler önemlidir.
Alerjik testlerTüberküloz etkenlerinin sivi ortamda üretilip konsantre edilmesiyle elde edilen tüberkülin allerjeni canli hayvanlarda tüberkülozun teshisinde en önemli kriterdir. Daha önce hastalik etkenine maruz kalan hayvanlarin derisinde allerjenin uygulanmasiyla gecikmis tip asiri duyarliligi bagli olarak bir reaksiyon meydan gelmektedir. Uygulama; intradermal, subkutan, oftalmo, intradermo palpebral ve skarifikasyon seklinde yapilabilmekle beraber yurdumuzda intradermal olarak yapilmaktadir. Avian ve mamalian PPD (Purufiye Protein Derivate) tip allerjen ayni zamanda kullanilmakta mamalian tip insan ve sigir tip infeksiyonlarini, avian tip ise kus tipi enfeksiyonlarini ortaya koymaktadir.
Testin uygulanisi ve degerlendirilmesi tüberküloz talimatnamesine göre yapilmaktadir.
Tüberküloz, HSZK'na göre ihbari mecburi ve tazminatli bir hastaliktir.
Korunma
Özellikle sütleriyle tüberküloz etkenlerini disariya çikaran sigirlar hem kendi buzagilari hemde insanlar için çok önemli bir bulasma kaynagi durumundadir. Tüberkülozla mücadele, bir korunma stratejisi ve egitimle mümkün olabilmektedir. Bu hastalik yönünden hayvan yetistiricilerinin ve bakicilarinin egitimi sarttir. Hastaligin yayilmasinda ahir ve barinaklarin hijyenik durumu, tek yönlü beslenme, uygun olmayan bakim sartlari, portörlerin zamaninda tespit edilip ayrilmamasi, disaridan sürüye kontrolsüz hayvan katilmasi, infekte hayvanlarin sütleriyle buzagilarin beslenmemesi, tüberkülozlu bakicilar, etkenle bulasik meralar büyük önem tasimaktadir. Insan tüberkülozu bir çok gelismekte olan ülke için hala büyük bir problemdir. Akdeniz ülkeleri zoonoz kontrolu merkezinin bildirdigine göre önümüzdeki on yil içinde dünya'da yaklasik 88,2 milyon yeni tüberküloz vakasinin olusacagi ve bu vakalardan 30 milyon kadarinin ölümle son bulacagi tahmin edilmektedir.
M. bovis'den ileri gelen insan tüberküloz vakalarinin hala bir çok ülkede görülmesi; hastaligin epidemiyolojisinin, zoonotik yapisinin ve dagiliminin bu bölgelerde henüz tam olarak açikligi kavusmamasina baglanmaktadir.
Tüberkülozla ilgili biyoteknolojik çalismalar mikobakteri'nin çesitli antijenlerinin teshis ve korunma amaciyla kullanilmasi üzerinde yogunlasmaktadir.
Mevzuat
Sigirlarda Tüberküloz
Madde 110- Ticari amaçla süt sigirciligi yapilan yerlerdeki ineklerin sistematik muayenelerinde veya tüberkülin testi yapildiginda yahut Bakanlikça uygulamaya konulan projelerle ilgili çalismalarda tüberküloz hastaligi tespit edildiginde hayvan saglik zabitasi komisyonu toplanir.
Hükümet veteriner hekimince düzenlenen hastalik raporuna göre hastalik çikis karari alinir ve ilan edilir.
a) Tüberkülozlu hayvanlar tazminatli olarak kestirilir. Etleri hakkinda bu yönetmelik ve Etlerin Teftis Talimatina göre islem yapilir.
b) Tüberküloz hastaligi tespit edilen hayvanla bir arada bulunan damizlik sigirlara tüberkülin testi uygulanir. Test neticesi müspet olanlar ayni sekilde tazminatli olarak kestirilir.
c) Yurt disindan getirilen damizlik sigirlara mahallinde veya tahaffuzhanede uygulanan tüberkülin testinin neticesi menfi ise gittikleri yerlerde iki ay sonra tekrar tüberkülin testi yapilir. Bu testte de menfi sonuç verenler hastaliksiz kabul edilir.
d) Süt sigirciligi yapanlar her yil ineklerini tüberküloz hastaligi bakimindan muayeneye ve tüberkülin testi yaptirmaga mecburdur. Hükümet veteriner hekimi hastaliksiz hayvanlar için saglik belgesi düzenler ve sahibine verir. Bu testi yaptirmayan hayvan sahipleri, haklarinda kanuni islem yapilmak üzere savciliga bildirilir.
e) Tüberkülin testi uygulamasi ve neticesi ile ilgili hususlarda Sigir Tüberkülozu Yönetmeligi uygulanir.
f) Tüberküloz hastaligi çikan ahirlara dezenfekte edilmedikçe hayvan konulamaz. Hasta ve hastaliktan süpheli sigirlarin yemleri ve maddeleri yakilarak veya gömülerek imha edilir. Süt kaplari buharla yahut ilaçla dezenfekte edilir.
g) Tüberküloz hastaligi çikan yerlerdeki ineklerin sütü çig olarak satisa verilmez.
h) Tüberkülozda karantina, hastalik çikan ahir, agil veya yerle sinirlidir. Hastalar disindaki hayvanlarda test sonucu menfi ise test iki ay sonra tekrarlanir. Ikinci test neticesi menfi olan hayvanlar hastaliksiz kabul edilir ve karantina dezenfeksiyon yapilarak kaldirilir.