PADISAHLAR FERMAN BUYURMUS

Padisah kullugundan Cumhuriyet Yurttasligina geleli 70 yil oldu. Fakat hala bunun ne anlama geldiginin bilincinde degiliz. Padisah ferman buyurdugunda kullari tüm yasaklara ve izinlere hemen uyarlardi. Çünkü mülk (saltanat) padisahindi.
Tebanin söz hakki yoktu. Zira yasaklar çoktur.
Bugün sultanlardan kalma hangi yasalarin yürürlükte oldugunu bilmiyoruz. Ama böyle yasalar bulundugunu uygulayacilar söylüyorlar. Bunlarin günün kosullarina uyup uymadigini, gereksinimlere yanit verip vermediklerini uygulayicilar biliyorlar.
Imamin her sey oldugu Osmanlilar zamaninda padisah 1579 yilinda yayinladigi bir fermana göre, mahallede oturanlarin ve mahalleye gelenlerin ikametgah kayitlarini imama yaptirmalari zorunlu idi. Bugün bu isi bir ölçüde mahalle muhtarlari yapiyorlar."Mahalle Imamdan Sorulur" bugün muhtara gelip dayanmistir.
Bildigimiz kadar mahalle aralarina meyhane açmak yasaktir. Daha sonra bu yasak resmi kurum ve kuruluslarin yakinindaki meyhanelere yansitilmistir. 15 metre ötede yasak olan 15 metre beride serbest olmustur. Bu tür bir uygulama ve yasagin ne anlama geldigini dogrusu ya biz anlamis degiliz.
Yakinda Avrupa Gümrük Birligi Paketi'ni imzaladik. Bunun bize çok ciddi sorunlar getirecegini zaman içersinde görecegiz. Esnaf-tüccar, üretici ve tüketici, yönetici herkes belli bir disiplin içersine girecektir. Belki o zaman padisahin 1572'de yayinladigi fermanla yasak olan ham meyva, çürük ve bozuk gida satisi önlenebilecektir. Esnafin tüketiciye kazik atmasi ortadan kalkacaktir. Çünkü yasalar artik Tüketici'ye de bir takim haklar tanimistir.
Yayalar için cadde kenarlarinda kaldirimlar vardir. Kaldirimdan giderken bir trafik kazasina ugrasaniz hakli çikarsiniz. Kaldirimdan asagiya indiginizde bir trafik kazasi yasarsaniz suçlu olursunuz. Çünkü caddeler sürücülere, kaldirimlar yayalara açiktir. Ama esnaf kaldirimlara çikma yapmissa, malini kaldirimda sergilemisse yaya çaresiz caddeye iner, padisahin 1567 yilinda yayinladigi fermana aykiri hareket etmis olur. Padisah bu fermaninda "Dükkanlardan yola çikmalar yapmak, öte beri koymak yasak" oldugunu ilan etmistir.
Padisah'lar daha neleri yasaklamislardir? Söz gelimi, arabacilarin, arabalarina atlarin çekemeyecegi kadar yük koymalari, sehrin yiyecek ve içecegine baska seyler karistirmak ve istifçilik yapmak kuzularin Hidrellez'den önce kesilmesi yasaktir. Bunlar bugün de yasaktir. Tabii yasaktir da uyup uymamak önemlidir.
Bugün ülkemizde padisah yoktur. Fakat padisahlar gibi yasayan devlet adamlari çikmistir. Yasaklari dinlemeyenler olmustur. Devlet yönetimini keyfilestirenler çikmistir.
Mustafa Kemal "Sahsi Devlet'ten Halk Devleti'ne geçisi bir devrimle gerçeklestirmistir. Ümmetten Millete geçis de böyle olmustur. Seyhülislam Fetvasi'ndan, Kadi Hükmü'nden yargiç kararina gelmek kolay olmamistir. Halkin "Ankara'da Yargiçlar Vardir" inanç ve güveni 70 yillik bir geçmise dayanmaktadir. Ösür ve Asar'dan vergi sistemine geçis de Cumhuriyet'in isi olmustur. Soldan saga dogru yazmak yine bir devrimle gerçeklesmistir.
Sunu anlatmak istiyoruz. Padisah buyrugundan Yasa hükmüne gelmek Cumhuriyet'in Türk insanina getirdigi ileri bir konumdur. Bunu geriye götürmek elbet mümkün degildir. Mümkün oldugunu sananlar bosuna bir gayretin içerindedirler. Akan suyla iki kez yikanan çikmamistir. Bundan sonra da çikmayacaktir.
nazifkaracam@gazetetrakya.com