Ögrenci velileri tedirgin, kus gribi ilimizi tehdit ediyor

Son günlerde ülkemizde tekrar görülmeye baslayan ve ölümcül hastaliklar listesinin basinda bulunan Kus Gribi (Tavuk Vebasi) hastaligi ülkemizin yanisira ilimizi de tehdit ediyor. Özellikle Istasyon Caddesi üzerinde ve Ilkögretim Okulu bahçesinde görüntüledigimiz kus diskilari ögrenci velilerini rahatsiz ediyor.
Çocuklarini kus diskilariyla dolu olan yerlerde oyun oynamamalari konusunda dikkatlice uyaran veliler, kus gribi vakasinin görülmemesi için dua ettiklerini dahi söylüyorlar. Sabah okullarina giden ögrencilerin yogun olarak geçtikleri Istasyon Caddesi'nde kuslarin olusturdugu atiklar bütün caddeye yayilmis durumda. Kirklareli Belediye görevlileri her ne kadar bu ve bu durumdaki cadde ile sokaklari düzenli olarak temizleseler de kus gribi hastaliginin Ilimizde görülme tehlikesi ortadan kalkmiyor.
Ülkemizde Iki yil önce görülen, ölümle sonuçlanan vakalara uzanabilen sonuçlar doguran kus gribi konusunda, Il Saglik Müdürlügü'nün de Kirklareli Halki'ni aydinlatmasi ve bilinçlendirmesi gerekiyor.
Bu konuda vatandaslar Il Saglik Müdürlügü'nden hastalik ile ilgili açiklayici afis, brosür ve yayinlar bekliyor. Çocuklarin ve vatandaslarin sagligi açisindan böyle bir çalismanin yapilmasi faydali olacaktir. Peki, ölümcül vakalara neden olan kus gribi hastaligi nedir? Kirklareli kus gribi açisindan risk altinda midir? Bu konularda Kirklarelili vatandaslari kisaca aydinlatmak istiyoruz.
Kus gribi hastaligi nedir?
Latince adi Avian influenza (AI) olan, tavuk vebasi veya kus gribi olarak ta adlandirilan hastalik; özellikle evcil kanatli hayvanlarda solunum ve sindirim sistemine ait belirtilerle ortaya çikan ve ölümle seyreden viral bir hastaliktir. Bu hastalik yaban hayatindaki kanatlilarda da ortaya çikar ancak bir çogunda düsük ölümle seyreder.
Evcil kanatli hayvanlarda (kümes hayvanlarinda) hastalik olusturan Influenza A virüsleri, olusturduklari klinik tabloya göre Yüksek Patojeniteli ve Düsük Patojeniteli olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Yüksek Patojeniteli olanlar; ciddi hastalik olustururlar, ölüm orani % 100'e ulasabilir. Düsük Patojeniteli olanlar; hafif solunum yolu hastaligina neden olur. Halsizlik ve yumurta veriminde düsme görülür. Diger hastaliklarla ve kötü bakim ve idare ile daha siddetli hastalik olusturur.
Hastalik etkeninin etrafa yayilmasinda göçmen kuslarin rolü var midir?
Tavuk vebasi virüsünün kaynagi göçmen su kuslari olarak tanimlanmaktadir. Bu kuslar, virüslerin bir yerden baska yerlere tasinmasinda oldukça önemli bir role sahiptir. Genel olarak, bu virüslerin göçmen kuslarda normal olarak bir döngüsü vardir ve evcil bir kanatliya bulasmasi halinde evcil kanatlilarda patojenitesine bagli olarak hastalik olustururlar ve evcil kanatlilar arasinda dolasmaya baslarlar. Günümüzde bir çok ülkede belirlenen salginin diger ülkelere yayilmasinda göçmen kuslar önemli rol oynamis ve göç yollari boyunca hastalik ortaya çikmistir.
Türkiye'deki göçmen kuslarin göç yollari nasildir?
Ülkemiz göçmen kuslarin göç yollari üzerindedir. Hastaligin yayilmasinda ayrica göçmen kuslarla temas halinde bulunan yaban hayatindaki göç etmeyen kuslar da rol oynamaktadir. Kus alanlari bakimindan da zengin olan ülkemizde yaklasik 100 civarinda kus alani bulunmaktadir. Bu kus alanlarindan bir tanesi Ilimizin de içinde bulundugu Karadeniz kiyi kesimleridir.
Ihbari mecburi bir hastalik midir? Bildirimler nerelere yapilmaktadir?
Birçok ülkede oldugu gibi ülkemizde de (3285 Sayili Hayvan Sagligi ve Zabitasi Kanunu) bildirimi zorunlu bir hastaliktir. Bildirimler Il ve Ilçe Tarim Müdürlükleri'ne yapilmaktadir.
Kus gribi en çok hangi hayvanlarda görülür?
Kanatli influenza virüsleri, bütün dünyada birçok evcil (hindi, tavuk, beç tavugu, bildircin, sülün, kaz, ördek) ve yabani (kugu, kaz, ördek, marti, kutup martisi, bataklik kuslari) kanatli hayvanlarda bulunmaktadir. Tavuk ve hindilerde Influenzaâ?~ya bagli ciddi hastalik problemleri yasanirken, göç eden su kuslarinda belirgin bir hastalik tablosu olusmayabilir.
Göç eden su kuslari arasinda ördekler, digerlerinden daha fazla virüs saçarlar. Influenza viruslari ayrica kafes kuslarindan da tespit edilmistir (muhabbet kusu, kanarya, papagan vs). Su ana kadar yapilan tespitler neticesinde A tipi; insan, domuz, at, balina ve kedigillerde enfeksiyon olusturur.
Evcil kanatlilara bulasma nasil olmaktadir?
Göçmen kuslar influenza virusunun ana tasiyicisi olarak bilinirler ve bulasmada önemli rol oynamaktadirlar. Bu kuslarla direkt temas bulasmada önemlidir. Özellikle göçmen kuslar ile direkt temas olmasi veya diskiyla temas. Evcil kanatlilar arasinda bulasik yem, su, ekipman ve elbiselerle ve infeksiyona yakalanmis kanatli ve kanatli ürünleriyle,
Kus gribinin klinik belirtileri nelerdir?
Hasta hayvanlarda vücut isisi yükselir, tüyler kabarir, istahsizlik, depresyon, siddetli ishal vardir.
Yumurta verimi siddetle azalir ya da tamamen durur. Hasta hayvanlarin göz kapaklari kapanabilir, konjuktiva sismis ve kirmizi renktedir. Sakal ibik ve gözlerin çevresinde karakteristik olarak ödem ve siyanoz sekillenir. Ödem boyun ve gögüs bölgesine de yayilabilir. Solunum güçlügü, burun deliklerinden grimsi kanli bir eksudat gelir. Kitle halinde ani ölümler (% 100e varan) meydana gelir.
Hastalanan hayvanlar 1-7 gün arasinda çogunlukla iki gün içerisinde ölürler. Akut dönemi atlatan hayvanlarda sinirsel belirtiler, inkoordinasyon, yürüyememe ve ayakta duramama gibi klinik bulgular gözlenir.
Hastalik kanatli hayvanlardan insanlara bulasir mi?
Hastalik bugüne kadar yalnizca, hasta kanatlilarla dogrudan ve yogun iliskide olan insanlara (çiftlik çalisanlari, tavuk bakicilari, horoz dövüsçüleri vb.) bulasmistir. Yogun nüfusu olan yerlerde görülmüs olmasina ragmen, hastaliktan son on yilda 80 dolayinda insanin ölmesi bunun önemli bir göstergesidir. Ülkemizde görülen insan vakalarin tamaminda hasta kanatli ile direkt/yakin temas olmasi, bulasmada hasta hayvanin önemin in ortaya koymaktadir.
Hastalikli tavuk eti veya yumurtasini yiyen insanlara hastalik bulasir mi?
Iyi pismemis et veya yumurta mikroorganizmalar açisindan her zaman bir risk unsurudur. Buna karsilik iyi pismis tavuk eti veya yumurtadan insana virüs bulasmasi mümkün degildir. Hastalikli bile olsa, pisirilmis bir tavuk eti veya yumurtasindan bulasan hiçbir vaka günümüze kadar rapor edilmemistir.
Tüketici tavuk ve yumurta yemeye devam edebilir mi?
Su ana kadar yapilan kontrollerde, tüketime sunulan tavuklarda ve yumurtalarda (Tarim ve Köyisleri Bakanligi tarafindan kontrol edilen tesislerde üretilen) hastalik görülmediginden dolayi, tüketici açisindan herhangi bir risk bulunmamaktadir. Ayrica hastaligin çiktigi bölgede, tavuk eti ve yumurta tüketimi kanatli ürünlerinin pisirme esas ve usullerine uyuldugu taktirde herhangi bir risk olusturmaz.