OSMANLI SAVAS SANAYIINDE DEMIRKÖY DÖKÜMHANESININ YERI

Slav ve Rum kökenli insanlarin yasadigi Demirköy'ü Osmanlilar 1367 yilinda aldiklarinda burasi çevre köylerin, özellikle igneada'da oturanlarin odun, kereste, kömür ve maden gibi islerde çalistiklari yerdi.
Yöreden igneada liman ve iskelesine ormanlardan kesilmis agaçlar, odunlar, yakilmis kömürler, çikartilmis madenler, vurulmus av hayvanlari gidiyordu. Yani Demirköy bölgesi Bizanslilar zamaninda yerlesime ve çalismaya açik yerdi. Bizanslilar burada sert yapili bir maden oldugunu, yüksek isida eritildiginde ondan sert metaller elde edildigini biliyorlardi. ihtimal ki yörenin orman, maden, av ve yaban hayati koruma altindaydi. Osmanlilar buralarini fethettiklerinde demir bulundugunu bildikleri bu yerde bir dökümhane kurulabilecegini düsünmüslerdir. Çünkü, Fetih Siyaseti güden bir devletin Harb Sanayiine ihtiyaci vardi. "Ayrica bu silahlari kullanacak ordunun da olmasi gerekiyordu. Bu sebeple Osmanlilar, Avrupa'da ilk daimi orduyu kuran ve kullanan devlet olmustur"
Tarihte kendi silahlarini ve savas malzemelerini imâl etmeyen yani üretmeyen uluslarin ülkeler fethederek, imparatorluklar kurduklari görülmemistir. "Osmanlilar bu düsünce ile zaman içersinde Harb Sanayiini kur-muslar, "Silahlarin kullanilmasi kadar yapimini da ele almislar, buna büyük önem vermislerdir. Fatih Sultan Mehmet takip edecegi siyasete uygun olarak, savas sanayiini öncelikle ele almistir. Öncelikle Demirköy'de, eski adi ile Samakovcuk'ta varligi bilinen demir madeninin isletilmesi, buranin savas sanayiine dönüstürülmesi ele alinmistir. Osmanli ordusunda da buna göre düzenlemeler yapilmistir. Örnegin, "Ok, yay, kiliç, kalkan gibi silah yapimi için Cebeci Ocagi, top mermisi, humbara (büyükçe mermi), patlayici maddeler için de Tophaneler" ve tabii Baruthaneler ile Tersaneler kurulmustur.
Demirköy Dökümhanesi'nin Osmanli Devleti'nin hangi yillarinda kurulduguna iliskin kesin bir tarih yoktur. Bilinen sey devletin kurulusundan ve buranin Bizanslilar'dan alindigindan itibaren dökümhanenin çalistirilmaya baslandigidir. Çünkü sultan Orhan zamaninda yasadigina dair bilgiler bulunan Türk Gölge Oyunu'na adini veren Kirklareli'nin agizi laf yapan ünlü Osmanli Kiptilerinden Sofyozlu Bali Çelebi (Karagöz'ün) Demirköy Dökümhanesi'nde çalistigi bilinmektedir. Karagöz daha sonraki yillarda kendisi gibi söhret olan Hacivat ile bulusmak üzere Bursa'ya gitmis, cami isçilerini fazla oyaladiklari gerekçesiyle Hacivat ile birlikte Sultan Orhan tarafindan orada idam edilmislerdir.
KARAGÖZ, Osmanlilar zamaninda idam edilen ilk sanatçidir. 1993 yilinda heykeli Kültür Bakanligi tarafindan Kirklareli'ne yaptirilmistir.
Fatih Sultan Mehmet, istanbul'u almaya, yeni bir çag açmaya karar verdigi zaman istanbul'u kusatan Bizans Surlari'nin yikimi için top ihtiyacini duymustur. Bu nedenle dökümhane yeni bir anlayisla, top ve gülle imal edecek sekilde düzenlenmistir. Buna bagli olarak ve güvenlik nedeniyle Demirköy, Vize, Saray, Midye (Kiyiköy), igneada ve istanbul'a kadar Istranca Daglari etekleri düsman unsurlardan arindirilmistir. istanbul Surlari'ni yikan top ve güllelerin dökümü bu, ön hazirliklar yapildiktan sonra baslamistir. Çalismalara nezaret eden Molla Gürani ve bölgede güvenlik önlemlerini alan Karaca Pasa, Demirköy'de ilk Osmanli Savas Sanayiinin kurulmasina öncülük etmislerdir. istanbul'a atilan toplar, gülleler 100'den fazla isçi ve ustanin çalistigi bir sistem ve düzen içersinde 1453 yilina kadar hazir hale getirilmistir. Yani Fatih, istanbul'u almadan önce Demirköy Dökümhanesi'ni bir SiLAH FABRiKASI, silah Sanayii imalathanesi haline getirmistir. Çarklari döndürecek enerji su ile saglanmistir. Ates ocaklari, yüksek isiya dayanikli firinlar, eriyik kazan ve tekneleri, demir metalini isleyecek atölyeler kurulmustur. Döküm için gerekli olan kum ise Kâgithane Deresi'nden getirilmistir.
Fatih'ten sonra imparatorluk olma sürecine giren Osmanli Devleti'nin basina geçen ikinci Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman Samakovcuk (Demirköy) Dökümhanesi'nin isletilmesi, gelistirilmesi, güvenlik sisteminin olusturulmasina büyük özen göstermislerdir.
Devam edecek
nazifkaracam@gazetetrakya.com.tr