"NASIL BEĞENİYORSANIZ ÖYLEDİR"

Hayatı, hayatınızı sorguladığınızı sanmıyorum. Çünkü hayata bir anlam vermeyi düşünmemişizdir. Oysa umursamadığımız, değer vermediğimiz şeyler hayatın kendisinde olan şeylerdir. Yazar Bozkurt Güvenç 12 Eylül 2010 tarihinde Cumhuriyet Gazetesi’nde "HAYATIN ANLAMI" başlıklı bir yazı yazmıştır. Bu uzun yazının bir kısmını önemine binaen köşeme alıyorum.
Filozof Eflatun uyarmıştı: "Sorgulanmayan hayat yaşanmaya değmez." Bazı temel soruları "ya hep ya hiç", tümden doğru tümden yanlış demeden yanıtlamalıyız. "Nereden gelmiş nereye gidiyoruz?" Yanıtını bilemiyoruz ama araştırmalıyız. Bize doğru görünmeyenlere de kulak vermeliyiz. Shakespeare, "Nasıl beğeniyorsanız öyledir" adlı oyununda, olup bitenlerin anlamını sorguluyor; Halet'te mertçe başkaldırıyordu:
"Ey kahpe Felek çivisi çıkmış/ Benden ne istersin ki?
"Çivisi çıkmış hayat" günümüzde "çarpık düzen" olarak sürdürmüyor mu varlığını? Hayat kusurlu ise sorumlusu kim? Yaratan mı yaratık mı?
Belki de hayat bize göründüğü, yazar çizerlerin söylediği gibi değildir. Yanlışları bulmak için doğru bildiğimize inandığımız bazı gerçekler üzerinde düşünmeli, günlerin getirdiği örnekleri sınamalıyız.
"Ortak akıl"dan söz eder dururuz ya tek bir örneğini biliyor muyuz? "Uygarlık"- eşitlik değil - beklide eşitsizlik üzerine kuruludur. "Yasalar"-hukuk değil -hukukun aracıdır; bazıları adil olmayabilir. "Kadın hakları" - kadınların değil- insanların ortak sorunudur.
"Karşılıklılık" üzerine kurulu güven sarsılınca "karşıtlığa" dönüşür. "Kültürel geri kalma", refah toplumu ile teknolojinin ortak eseridir. "Kendini bil"mek her çağda, her yerde en yüce erdem sayılmıştır. "Tarih boyunca" tanrılar yaratan insan, bir hücre bile yaratamadı.
"Uygarlık"-egemenlik savaşı değil- doğa ile uyumlu bir hayattır. Akla geç kalan bir olasılık: Acaba "sevgi mi?" hayatın gizemli anlamı?
Mevlana Celaleddin Rumi, "Kalıplar dışında düşünmeyi, bazı canlıların hayatı tadacağını, "güven" in sevgiden üstün olduğunu öğrendim" diyor.
Yazar Garcia Marguez'in, "Hayat Veda" mektubundan iki öneri: Üzüntülü olduğun zaman bile gülümse; dünyada bir insan olabilirsin ama bir insan için dünya da olabilirsin. Mahatma Gandhi’nin büyük günahlar listesinde: "İlkesiz siyaset emeksiz varlık, bilinçsiz haz, ahlakdışı ticaret ve insansız bilim" okunur.
Hayatın bütün anlamı bunlar mı? Kuşkusuz değil. Japonların "İnsan gider şanı kalır" atasözünü Divan şairi Baki ne güzel yorumlar: "Avizeyi bu âleme Davud gibi sal Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş" Oğuz töresinde yaşayan öykülerin ortak sonluğu şöyledir:
Dede Korkud geliben boy boyladı, soy soyladı, Bu Oğuzname'yi düzdü, koştu, söyledi: "Hanı dediğimiz beğ erenler / Dünya menim diyenler Ecel aldı, yer gizledi/ Fani dünya yine kaldı Gelimli gidimli Dünya / Ahır sonu ölümlü Dünya." Hayatın değişmeyen anlamı "değişim" mi acaba? A.Kadir'in güzel Türkçesiyle Mevlana günümüze seslenir: Dünle beraber gitti; Cancağızım, Ne kadar söz varsa düne ait. Şimdi yeni şeyler söylemek lazım.