Merhaba sevgili okuyucular.

MERHABA KIRKLARELI
Merhaba sevgili okuyucular.
Merhaba sevgili çiftçilerim.
Persembe 15,09.2005 tarihli, köse yazimda kültür mantari yetistiriciligiyle ilgili bir çiftçi mektubundan size mantarla ilgili birgi vermeye çalistim.
Sevgili okuyucularim, bu mektup aslinda çiftçi Hatice Kunt'un Kirklareli ili çiftçi Egitim Subesi'nin bir çiftçiyi her türlü alanda nasil yetistirdigini bir sembolü. Aslinda çiftçi ben degilim onlarin bilgileri ben sadece tarlada tecrübe kazanmis bir insanim. Belki kolay degil yapilanlar. Onlar islerini reklam yapmadan yaparlar. Bende isimi yaparim. Dolayisiyla aynesi istir kisinin lafa bakilmaz. Onlar islerini öyle yaparlar. Ne çiftçi ne de onlari yetistirenler övgü beklemeden üretim ordusunu kurarlar. Ama benim bir farkim daha var. Daha dogrusu farkim kalemim ve azmim. Haydi hep birlikte üretimde satista el ele en dogru ürünü alternatif ürünleri degerlendirerek, hatta gida kültürünü bile toplum sagligi için degistirmek gereksede Allah hepimizin yardimcisi olmun. Çünkü ürün girdileri pahali haydi hep birlikte yeri projelere yeni çagrelere içte mantar yetistiriciligin devami
Mantar Yetistirmedeki Asamalar
1.Misel Ön Gelisme Dönemi
Misel ekilmis kompost odalara getirilmeden evvel odalar % 1'lik formaldehit ve %1'Lik DDVP ile ilaçlanir. 2 gün kapali tutulur ve havalandirilir. Oda girisine %1'Lik formaldehitti paspas veya kireç tozu konmalidir.
Bu sekilde hazirlanan odalarda misel ekimi yapilmis kompost torbalari iyice karistirilip bastirildiktan sonra ranzalara yerlestirilir. Torbalarin üzerinde kalan bos kisimlar disa kivrilarak üzerleri %1'lik formaldehitten geçirilmis ambalaj kagidi ile kapatilir. Gazete vs. üzerinde baski olan kagit kullanilmamalidir. Baskisiz kagit kullanmanin amaci, baskida kullanilan boyadan kaynaklanabilecek küf, virüs vb. gibi zararlilardan korunmaktir. Örtme islemi ile kompost, havadan bulasabilecek zararlilardan korunmus ve kompost yüzeyinden nem kaybi önlenmis olacaktir. Eger torbalarin bos kalan kismi üst düzeyi tamamen kapatacak sekilde fazla ise kapatma için bu fazla kisimlar da kullanilabilir. Eger kagit kapatilmissa kagitlarin üzeri ucuna pülverizatör memesi takilmis hortumla her gün sulanir. Kagitlar kurumamalidir. Bu islatma sirasinda komposta su geçmemesine ve göllenme olmamasina dikkat edilmelidir. Aksi halde, bu göllenmelerin oldugu yerlerin alt kisminda küf hastaliklari olusabilir. Preslenmis kompostlarda bu tür islemlere gerek olmayip, sadece ortamda nem ve sicakligin ayarlanmasi yeterli olmaktadir.
Torba tasinmasi sirasinda odanin kirlenen tabani süpürülür ve % 2lik Formalin ile yikanarak dezenfekte edilir.
Misel ön gelisme devresinde oda sicakligi 20-24 °C, hava nemi % 80-90 arasinda tutulmalidir. Bu dönemde oda sicakligi 27-28 °C'yi kesinlikle geçmemelidir. Çünkü torbalarin iç sicakligi oda sicakligindan 2-3 °C daha fazladir. 30 °C'de misellerin büyümesi çok yavaslar. 32 °C ve üzerinde ise ölmesi söz konusudur. Yine ayni sekilde düsük sicakliklarda 13 °C'nin altinda faaliyetlerini yavaslatirlar ve 0 °C'de ölürler. Bu nedenle kompost içi sicakligi ile misel gelisimi devamli olarak kontrol edilmelidir.
Iç sicakliktaki yükselmeye karsi, sogutma sistemi yoksa disaridan taze hava verilerek sicaklik düsürülebilir. Ancak bu asamada yüksek karbondioksit orani istedigimiz için hiç taze havaya (oksijen) gereksinim yoktur ve taze hava verilmesi oda nemini düsürecegi ve kompost yüzeyinden buharlasma yoluyla nem kaybina yol açacagi için tehlikelidir. Ancak, zorunlu kalinmasi durumunda düsünülmelidir.
Mantarlari diger bitkilerden ayiran en önemli özellik günes isigina ihtiyaç duymamalaridir. Gelismelerinin hiçbir döneminde isik istemezler. Bu nedenle karanlik ortamda yetistirilirler. Direk olarak gelen günes isigi mantarin kalitesini bozar, üzerinde çatlaklar ve lekeler olusur. Isik ancak hasat ve bakim isleri sirasinda kullanilmalidir.
Bu dönemde oda içi nispi nem % 85-90 olmalidir. Odada bulunan higrometre sik sik kontrol edilerek nem oraninin bu seviyede olmasi saglanmalidir. Nemin azalmasi halinde toprak yüzeyi kurur ve verim düser, kalite bozulur. % 90'in üzerinde ise bir çok hastaliklarin gelismesi için uygun bir ortam olusturur. Nem orani düsükse yerler sulanarak veya duvarlara islak çarsaf asmak suretiyle ortamin nemi artirilabilir.
Kültür mantari bütün yetistirme periyodunda istedigi nemli bir ortam hastalik ve zararlilarin dagelismesine uygundur. Bu yüzden herhangi bir hastalik yada zararli görülmeden bile koruyucu olarak ilaçlamayi gerektirir.
Yukarida belirtilen kosullar yerine getirildiginde 16-18 günde miseller kompostun her tarafini sarar.
Misellerin tüm kompostu sarmasindan sonra kompost rengi açik kahverengine dönüsür ve odada mantar kokusu hissedilir. Böylece misel ön gelisme dönemi (kuluçka dönemi) tamamlanmis olur.
Eger bu 16-18 günlük süre içinde miseller iyi gelismemis ise su nedenlere bagli olabilir
Kompostun asiri islak ya da kuru olmasi, Kompost iç sicakliginin 30 °C'nin üzerine çikmis olmasi, Kompostun fakir ya da iyi hazirlanmamis olmasi, Kompostun iyi hazirlanmis fakat pastörizasyonun yapilmamis olmasi, Kompost pH'sinin düsük ya da yüksek olmasi, Kompostta misele zarar veren zararli ya da hastaliklarin olmasi, Kullanilan miselin yasli olmasi (bekleme süresinin 2-3 günü geçmesi), Oda sicakliginin düsük olmasidir.
Sevgiler
haticekunt@gazetetrakya.com