Merhaba Kirklareli

ATATÜRK VE TARIM
(dünün devami)
Büyük önder Atatürk'ün kooperatiflerin ne oldugunu ve yararlarini çok iyi bildigi, 1 subat 1931'de izmir Ticaret Odasinda yapilan bir toplantida kooperatifler konusundaki elestiriler üzerine yaptigi konusmadan açik olarak anlasilmaktadir
"Görüsleriniz içinde ekonomik alanda çok pratik noktalara degindiniz. Örnegin; Kooperatifler. surada, burada halk veya aydinlarin tesebbüsü ile eyleme dönüsen degerli hasilalar görülmektedir. Hükümetimizin de bu gibi tesebbüsleri desteklemesi gerekir. Cumhuriyet Hükümetinin tabii bu geregin bilincinde olduguna kusku yoktur."
Atatürk, "Kanaatim odur ki, muhakkak surette birlesmede kuvvet vardir. Kooperatif yapmak, maddi ve manevi kuvvetleri, zeka ve maharetleri birlestirmektir. Yoksa bir zayif ile bir kuvvetlinin birlesmesinden bahsetmiyorum. Birlesmenin böylesi zayif olanin kuvvetliye esir olmasi demektir. Ege bölgesindeki bütün insanlarin hasilalarini ve gayretlerini birlestirmesi kuskusuz çok verimli sonuçlar verecektir. Türkiye'nin çalisma hayati ve varligini göz önüne alinca, birlesmeden dolayi fayda ve yararlarin çok büyük olacagi sonucuna varacaginizdan kusku duymuyorum. Üreticilerin birlesmesinden kisisel çikarlarinin azalacagini düsünenler tabii sikayet edeceklerdir."
Atatürk'ün kurucusu oldugu ve o zaman tek parti olan Cumhuriyet Halk Partisinin 10-18 Mayis 1931 tarihlerinde toplanan 3. Büyük Kongresinde kabul edilen programinin iktisat Bölümünde kooperatifçilik de yer almistir "Çiftçilerimizi kredi ve üretim kooperatifleri gibi ekonomik kuruluslara kavusturmak ve bu kuruluslari gelistirmek ve çogaltmak amaçtir."
1931 yilinda Atatürk, kooperatifçilik konusunda bir dernegin kurulmasi amaciyla çalismalar yapmak üzere, zamanin içisleri Bakani olan sükrü Kaya'yi görevlendirmis ve böylece 20 Mayis 1931 tarihinde istanbul Üniversitesinde "Türk Kooperatifçilik Cemiyeti" kurulmustur. Bu dernek daha sonra Ankara'ya tasinmistir. Halen "Türk Kooperatifçilik Kurumu" adiyla kamu yararina bir dernek olarak Ankara'da faaliyetine devam etmektedir.
1935 yili kooperatifçiligin gelisimi açisindan önemli bir yil olmustur. 2834 sayili "Tarim Satis Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu" ile 2836 sayili "Tarim Kredi Kooperatifleri Kanunu" 1935 yilinda Atatürk'ün tesvik ve önerileri dogrultusunda yürürlüge girmis ve kirsal alanda kisa zamanda yüzlerce tarim kooperatifi kurulmustur. Günümüzde tarim kredi kooperatiflerinin sayisi 2300'e, tarim satis kooperatiflerinin sayisi ise 450'ye yaklasmistir.
CHP'nin 4. Büyük Kongresinde kabul edilen parti programinda kooperatifçilik tarimsal kalkinmada bir araç olarak iki maddede vurgulanmistir "Madde 7(b)Küçük çiftçilerin mevsimlik kredisi tarim kredi kooperatiflerinden ve çiftlik sahiplerinin yillik kredi ihtiyaçlari ipotek karsiligi saglanmalidir" "Madde 10 Partimiz kooperatifçiligi ana prensiplerinden sayar. Kredi kooperatifleri ile, toprak ürünlerinin hakiki degerinden üretmenleri faydalandiracak olan satis kooperatiflerinin kurulmasina ve çogaltilmasina önem vermekteyiz. Türkiye Tarim Bankasi, tarim kooperatiflerinin ana bankasidir."
Atatürk kooperatifçiligi kirsal kalkinmada önemli bir araç olarak görmüstür. Günümüzde tarima sinirli kredi verebilen ve özellestirilmesi gündemde olan Ziraat Bankasini ise bir kooperatifler bankasi olarak düsünmüstür. Bugün gelismis ülkelerin çogunda tarim kesimini ve kooperatifleri finanse eden en azindan bir, bazi ülkelerde iki banka bulunmaktadir.
1935 yilinda istanbul Yüksek iktisat ve Ticaret Mektebinde ders kitabi olarak okutulan "Kooperativler" isimli eserde Kooperatifçilik ve Kemalizm konusunda su ifadelere yer verilmektedir(iLERi, 1935) "Ne liberal ve ne de komünist olan Kemalizmin en tabii ve makul ekonomik rejimi yalniz ve yalniz kooperatifçiliktir. iste yarinki Kemalizmin biricik ekonomik ideali." Bu ifade, o yillarda kooperatifçiligin Kemalizmin ekonomik sistemi olarak kabul edildigini göstermesi açisindan ilginçtir. Günümüzde refah düzeyinin yüksekligi ve dengeli gelir dagilimi açisindan Dünya'nin en ileri ülkeleri arasinda yer alan kuzey Avrupa ülkeleri ve özellikle iskandinav ülkeleri incelendiginde, bu ülkelerde kooperatifçiligin halkin bir yasam biçimi oldugu görülür. Ayrica, bu ülkelerin ekonomik kalkinmasinda kooperatiflerin rolü de son derece önemlidir.
devam edecek...
haticekunt@gazetetrakya.com