Merhaba Kirklareli

(dünün devami)
a) 1929'da çikarilan 1470 sayili yasanin ilk uygulama sonuçlari Mustafa Kemal Pasa'yi sevindirmisti. Bu kanuna göre ilk Zirai Kredi Kooperatifi, 18 Eylül 1929'da Giresun'un Bulancak ilçesinde kuruldu. 1929 yili sonuna kadar Türkiye'de 64 zirai kredi kooperatifi kuruldu. 1930 sonunda 558 köyü ve 20 170 çiftçinin ortak oldugu 191 zirai kredi kooperatifi kurulmustu. Köylü, ayaklarina kadar ucuz ve formalitesiz kredi getiren kooperatifleri sevmisti. Adana'da da sekiz zirai kredi kooperatifi kurulmustu. Nitekim Atatürk bu uygulamalardaki memnuniyetini, 17 Subat 1931 tarihli Adana konusmasinda söyle dile getiriyordu "dört mintikada köylüler kooperatif kurmuslar, çalismislar ve borçlarini kisa zamanda ödemislerdir." (Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri).
b) Bunun yaninda iktidar partisi olan CHP'nin parti programinda da kooperatifçilige yer veriliyordu. 18 Mayis 1931'de toplanan CHP 3. Kongresinde kabul edilen parti programinin 4. maddesinde su ifadelere yer veriliyordu "Çiftçimizi kredi ve istihsal kooperatifleri gibi iktisadi tesekküllere mahzar etmek ve bu tesekkülleri terakki ve tekamül ettirmek gayedir." (Talug, Ankara 1981, s.30).
c) Atatürk, Türk Kooperatifçilik Cemiyeti'nin kurulmasini tesvik ediyor. Mustafa Kemal Pasa bir çok toplumsal hizmetlerin sivillestirilmesi konusuna büyük önem vermistir. Kurulusunda öncülük ettigi Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Türk Hava Kurumu, vb.. konulardaki çabalari bunun güzel örnekleridir. Atatürk, kooperatifçilik konusunda da benzer bir yaklasimi benimsemistir. Bunun için Sükrü Kaya'yi görevlendirmistir. Sükrü Kaya'da Istanbul Milletvekili Alaaddin Topçubasi'ni harekete geçirerek, çogunlugunun Darulfunun hocalarinin olusturdugu 8 kisi ile 20 Mayis 1931'de Türk Kooperatifçilik Cemiyeti'ni (bugünkü Türk Kooperatifçilik Kurumu) kurdurmustur*. Cemiyet'in kurulus bildirgesinde söyle denilmektedir "Bütün dünyayi saran ve süratle ilerlemekte olan kooperatiflerin ehemmiyetini vatandaslarimiza isaret eden Büyük Müncimizi takdis ile yad ederiz. Büyük Gazi'nin Izmir'deki nutkundan sonra her tarafta kooperatifler kurulmaya baslamistir. Cemiyetimiz o sözlerden aldigi ilham üzerine Darulfunun'da tesekkül etmistir." (Hazar, Ankara 1981, s.39).
d)Atatürk'ün "ideal cumhuriyet köyü" düsü "Türkiye Cumhuriyeti'nin Birinci Sanayi Plani 1933" de, Atatürk'ün Cumhurbaskani, Ismet Inönü'nün Basbakan oldugu dönemde, "Ideal Cumhuriyet Köyü" adli bir proje olusturulmustur. Bir anit etrafinda büyüyen projede degirmen, hamam, fabrika, hayvan mezarligi, koruluk, tarim alanlari, köy gübreligi, konuk odasi, çocuk bahçesi, okul, ögretmen evi, panayir yeri, köy gazinosu (radyolu), vb. pek çok kurum yer aliyordu. (A. Inan'dan akt. C. Arcayürek, Cumhuriyet. 08.10.2001).
e) CHP programinda kooperatifçilige daha genis bir yer veriyor CHP, 1935'de gerçeklestirdigi Kurultayinda parti programinda kooperatifler konusunu daha genis bir açidan ele aliyor. Programin 7. ve 10. maddelerinde asagidaki ifadelere yer veriliyordu "Madde 7/b - Küçük çiftçilerin mevsimlik kredisi tarim kredi kooperatiflerinden ve çiftlik sahiplerinin yillik kredi ihtiyaçlari ipotek karsiligi saglanmalidir."/ "Madde 10- Partimiz kooperatifçiligi ana prensiplerinden sayar. Kredi kooperatifleri ile, toprak ürünlerinin hakiki degerinden üretmenleri faydalandiracak olan satis kooperatiflerinin kurulmasina ve çogaltilmasina önem vermekteyiz. Türkiye Tarim Bankasi, tarim kooperatiflerinin ana bankasidir." (Atasagun, Istanbul 1946). Atatürk, 1935 CHP Kurultayinin açis konusmasinda sunlari söylemektedir "Geçen dört yilin baslica isleri ekonomi alaninda olmustur. Bir çok ülkeler, dünya buhrani karsisinda sarsilmis ve umutsuzluga düsmüsken biz, bu büyük felaket karsisinda hiç irkilmedik. Yurdun ekonomisini yeni bir düzene yöneltmis bulunuyoruz. Uluslararasi ticareti denklestirerek, iç pazari harekete geçirerek kendimizi korumaya basladik. Asil önde tuttugumuz is, genis bir endüstri programini gerçeklestirmege baslamak olmustur. Bu program tamamiyla gerçeklestigi gün, süphesiz yurttasin geçimi hissolunacak derecede genisleyecektir. Tarim ve endüstri hareketlerimiz birbirini kollayan tedbirlerle yapilmaktadir. Görüyorsunuz ki arkadaslar, yepyeni bir güdümlü ekonomi kurmakla mesgulüz." (ÇIKIN, 1981).
devam edecek...
haticekunt@gazetetrakya.com