Merhaba Kirklareli

dünün devami)
Nitekim kitabin son bölümünde yer alan su sözlerde Mustafa Kemal'in sesini duymamak mümkün degildir "Ülkesini seven her Türk kasaba ve köy ögretmeni, köylerimizi ekonomik ve sosyal yönden yükseltecek bu kuruluslarin ülkemizde yayilmasi hususunda vargücüyle çalismasi vicdani ve kutsal bir görev saymalidirlar." (Kooperatif sirketler,4. Baski, Ankara 1977.s.29). ( Bugün her köye ve her ekenese bir imam atayan yönetim, köylerden ögretmenleri uzaklastiran bir egitim düzeni uygulamaktadir).
Yine daha Cumhuriyet ilan edilmeden önce 1923'de "Istihsal, alim ve satim ortaklik kooperatifleri nizamnamesi" adli bir Kararname çikarilmistir. Bu nizamnameye göre 1928'e kadar 40 kadar tarimsal nitelikli kooperatif kuruldu. Bunlarin baslicalari Ödemis tütüncüler alim satim kooperatifi (1924); Bursa hal tütünleri kooperatifi; Bergama tütün mahsulleri kooperatifi (1926); Tire çiftçiler kooperatifi (1927); vb.. (Hazar,1981).
Bu ön bilgilerde sonra sunu söylemek mümkündür
Daha Cumhuriyet kurulmadan önce Mustafa Kemal Pasa, basta Izmir Iktisat Kongresi olmak üzere, Izmir, Adana, vb.. bir çok yerlerdeki konusmalarinda, ekonomik faaliyetlerde ortaklasa çalismanin önemini dikkate çekmistir. Ayrica kooperatifçili?in önemini, Yktisat Kongresi kararlary ile ekonomi dünyasinin, çikarttigi kitaplarla egitim dünyasinin, Hükümet kararnameleri ile hukuk ve uygulama insanlarinin dikkatlerini, kooperatifçilik konusu üzerinde yogunlasmasini saglamaya çalismistir.
3.2.Cumhuriyet'in kurulusundan 1930'a kadarki dönem.
Bu dönem içinde kooperatif mevzuati üzerinde önemli çalismalar yapildigi gözlemlenmektedir. 1924 yilinin ilk aylarinda 1850 tarihli 396 sayili "Ticaret-i Berriye Kanununun" 15. maddesine, "isbu 15.inci maddede mezkur üç sirketten maada kooperatif, yani ortaklik sirketleri de ticaret sirketlerindendir" seklinde bir fikra eklenir. Böylece "kooperatif" sözcügü ilk kez yasalarda yer almis olur.
Yine 1924'de 13 maddelik 498 sayili Itibar-i Zirai Birlikleri Kanunu çikarilir. Bu yasa, 1970'li yillarda çok tartisilan "çok amaçli kooperatifleri" ilk ele alan bir yasadir. 1926'da bu yasanin uygulanmasi için 58 maddelik bir nizamname çikarilir. Bu kanuna göre ilk "Itibar-i Zirai Birligi" 1927'de Izmir'de kuruldu.
1926'da çikarilan 850 sayili "Türk Ticaret Kanunun" 477-500. üncü maddeleri kooperatifleri ilgilendiren yasal metinlerdir.. Ancak bu metinler kooperatifçilik açisindan yetersiz bir içerige sahiptiler. Ancak tarim-disi kooperatifler için bu yasa, temel bir mevzuat olusturmustur. 850 sayili yasada 10'u kooperatif tanimi ve kurulusuna, 10'u kooperatif sermayesi ve ortaklarina ve 5'i de üçüncü kisilerin haklarini düzenleyen 25 madde bulunmaktaydi.
devam edecek...
haticekunt@gazetetrakya.com