MAKEDONYA ÜSKÜPLÜ AYTEN PLANA'YLA SÖYLEŞİ

03.02.2013 günü akşamı Dibek Kahvesi'nde eski öğrencim Cenk Kadayıfçı ve eşi Ayşin Kadayıfçı, Cenk'in teyzesi Ayten Plana'yla sohbet ettik. Ayten Plana Makedonya Üsküp doğumlu olup Kosova Priştine'de oturuyor. AYTEN PLANA: "Üsküp'te ne varsa Osmanlı'dan kalmadır. Priştine'de ilkokul öğretmenliğinden emekli oldum. Eşim Şevket Plana Priştine'de profesör. Üniversitede Halk Edebiyatı dersine giriyordu. Eşim Türkiye'deki toplantılara, sempozyumlara katılıyordu. Eşimle beraber ben de Türkiye'ye geliyordum. Türkiye'ye ilk gelişim 1962 yılıdır.
Arnavutlardan bir kısmı Katolik ama en çoğu Müslümandır. Kosova'da Müslüman çoktur. Ortodoks yüz kişi kadardır.
Dayımın kızı Elmira Mehmeti Makedonya Parlamentosu'nda milletvekilidir. Gazeteci kardeşim Güler Sevim eskiden Üsküp'teki Birlik Gazetesi'nde otuz yıl çalıştı. İki tane Türkçe roman yazdı. Şimdi Zaman Gazetesi'nde çalışıyor.
Bir kızım Amerika'da üniversitede müzik öğretmeni olup piyanisttir. Kızımın adı Tevda Karaoda.
Bir diğer kızım Violsa Plana Londra'da yüksek mimardır. Eşimin babasının adı Hacı Ahmet Ürgüplü son padişahlardan birisinin imamlığını yapmış. 1903 yılında İstanbul'dan Kosova'ya gelmiş. Priştine'nin yanındaki küçük bir kasabaya yerleşmiş. Üniversite'yi Mısır'da okumuş. Ondan kalan kitaplar var" dedi.
Selahattin Demiraco: "Bizim aile de Makedonya Pirlepe Depreşte Köyü'nden 1929 yılında Kırklareli'ne gelmişler. Bursa'da, İstanbul Bayrampaşa'da, Depreşte'de akrabalarımız, köylülerimiz var. Bir gün Makedonya'nın tarihi kentlerini turla veya bir akraba ile gezip göreceğim. Üsküp ve Priştine'nin tarihi dokusunu, yemek kültürünüzü anlatır mısınız?" AYTEN PLANA: "Plana Sırbistan'da küçük bir kasabanın adıdır. Kayın pederim Planalıdır. Biz Müslüman Arnavutlarız. (Balkan     Türkleri ve Müslüman halk Türkiye'yi çok sever. 378 yılından beri         Balkanlardayız.
Atilla Avrupa Hun İmparatorluğu'nun en büyük hakanıydı. 453 yılında zehirlenerek öldürüldü. Ruhu şad olsun.)
Üsküp'te evde Türkçe konuşurduk. Annem hafızdır. Dindardır. Annemin babası Preşovalıdır. Preşova'ya küçük İstanbul derlermiş. Annemin amcası İstanbul'da Hukuk Fakültesi'ni bitirmiş. Düğünlerimizde, düğün evinde bir iki çingene kadın keman, daire, darbuka çalarlar. Kadın kadına kadınlar düğünü evin içinde yaparlar.
Yemeklerimiz: Bizim mutfağımız klasik Türk mutfağıdır. Yahni, Güveç, Börekler, karışık pide, çorbalar, Şekerpare, süt, yumurta ve toz şekerden yapılan kaymaçine… Süt kuzudan kokoreç yapılır. Pilavlı et büryan, cacık, sütlaç, revani, tatar böreği, elbasan tava, kazandibi, baklava" dedi. Halam Hatice Tureler şekersiz sütlacı bayram sabahları yaparlardı. Börekleri çok güzeldi. Ekşimikli biberi küpe basarlardı. Üsküp'teki tarihi binalarımız, eserlerimiz nelerdir? Yahya Kemal Beyatlı'nın şiirlerini çok severim. Üsküp doğumludur. Yahya Kemal Beyatlı. Ruhu şad olsun…
AYTEN PLANA: "Üsküp'te Taş köprüsü var. Vardar Nehri üzerindedir Taş köprüsü. Vardar Nehri Üsküp'ü ikiye böler. Eski Üsküp'te Osmanlı mimari eserleri var. Sultan Murat Camisi, Saat Kulesi, Alaca Camii, Sultan Ahmet Camisi… Hanlar da var. Sulu Han, Kapalı Han, Jiva Han.
Hamamlar: Davut Paşa Hamamı bir kez kullanılmış. Paşanın hanımını bir yılan ısırınca hamam kapatılmış. Şimdi resim galerisi olarak kullanılıyor. Eski Hamam, Yeni Hamam, Hürriyet Hamamı…
KOSOVA TRAKYA GİBİ BİR BÖLGEDİR. İki milyonluk bir devlettir. Kosova Priştine'de tarihi büyük cami var. Evimin yanında minaresi taştan eski güzel bir cami var" dedi. Trakya'da Balkan Muhacirleri Yaşar. Balkan Folkloru, Rumeli Balkan Türküleri, Eski Şarkılar Ruhumun Efkârını Alır… İnsanlığın kardeşliği yalnızca güzel bir rüyadır…