Ilimizde daha önce ortaklasa birçok projeye imza atan Atatürk Toprak ve Su Kaynaklari Arastirma Enstitüsü, Istanbul Teknik Üniversitesi isbirligiyle üçüncü bir projeye baslama hazirliginda. Projenin ana hedefini bugday bitkisinin karbondioksit, su buhari ve enerji akilarinin belirlenmesi olarak ifade eden Enstitü Müdürü Dr. Fatih Bakanogullari, bu hedeflere ulasmak için dünyada CO2 ve su buhari akilarinin ölçümünde yaygin olarak kullanilan Eddy Kovaryans (EC) yöntemi kullanilacagini kaydetti. Bakanogullari açiklamasinin devaminda su cümlere yer verdi:
Tarimsal kuraklik ile ilgili çalismalara faydasi olacak
“Enerji akilarinin belirlenmesi için Bowen Orani Enerji Dengesi yöntemi kullanilacaktir. Böylece bugday bitkisinin gelisme dönemi boyunca bu bilesenlerin degisimi belirlenecek. Ayrica bu degerler ile diger meteorolojik faktörler arasinda iliski bulunup bulunmadigi arastirilacak. Enerji akilarindan yararlanarak, bilhassa tarimsal kuraklik ile ilgili çalismalarda, son derece önemli olan buharlasma degerinin hesaplanmasi için kullanilan esitliklerde gerekli olan yüzey direncinin, bitki gelisme dönemi boyunca degisimi hesaplanacak. Bunlara ilave olarak, tarimsal meteorolojik parametrelerden olan bugday bitkisinin, aerodinamik yüzey direnci ve yaprak alan indeksinin gelisme dönemi boyunca degisimi de belirlenecek. Böylece bugday bitkisi ile ilgili bazi tarimsal meteorolojik degiskenler belirlenmis olacaktir.”
Bugday bitkisinin net karbon birikimi ölçülecek
Projenin en önemli sonuçlarindan birini, iklim degisimi ile ilgili ülkemizde yürütülen sera gazi bütçesinin belirlenmesinde kullanilacak olan ve ülkemizde tarim alanlarimizin büyük bir kisminda yetistirilen bugday bitkisinin net karbon birikimini, brüt fotosentezini ve solunumunu belirlemek olarak kaydeden Bakanogullari, “Bilhassa net karbon birikimi, tarim alanlari tarafindan atmosferden yutulan karbon miktarini, yani yutak kaynagi olarak tarimsal bitkilerin payini belirleme açisindan, son derece önemlidir. Bu çalismada bugday bitkisinin net karbon birikimini ölçmede ve hesaplamada kullanilacak alet ve yöntemler, dünyada kabul edilen modern ölçme sistemleri ve yöntemleridir.” diye konustu.
Dr. Fatih Bakanoglullari proje faaliyetlerinin hedeflerini de su sekilde siraladi:
Bu tarz çalismalar ülkelerin karbon bütçesini belirlemek için son derece önemlidir
“Küresel isinmanin bir sonucu olan iklim degisiminin tarim ve orman alanlarina etkileri, günümüzde en çok yogunlasilan arastirma konularindan biridir. Bir diger önemli arastirma konusu da küresel isinmaya neden olan kaynaklarin tespiti ve bu kaynaklari azaltici etmenlerin arttirilmasidir. Bu sebeple, küresel isinmaya neden olan ve atmosfere genellikle insan kaynakli sebeplerden salinan sera gazlarinin konsantrasyonunun azaltilmasi ile ilgili çalismalar ve toplantilar yapilmaktadir. Diger yandan bilhassa sera gazlari içinde, atmosferde en fazla bulunani ve küresel isinmanin ana sebeplerinden biri olarak gösterilen, atmosferdeki CO2 konsantrasyonunun azaltilmasina neden olan etmenlerden biri okyanuslar ve kara yüzeyleridir. Bilhassa bitkiler en önemli karbon depolama (yutak) kaynaklarindan biridir. Çünkü bitkiler fotosentez ile aldiklari CO2'yi solunum ile geri verdiklerinde bir miktarini bünyelerinde karbon olarak tutarlar. Yani fotosentezle aldiklari karbon ile verdikleri karbon arasinda bir denge yoktur. Iste bu bitkiler tarafindan biriktirilen karbon ile ilgili, dünyada yeterli çalismalar uzun yillardir yapilmadigindan, bu konu ülkelerin karbon bütçesini belirlemek için son derece önemlidir. Bu çalisma ile ülkemizde tarim alanlarimizda karbon depolama miktarimizi hesaplayabilmek için bir ön adim atilmasi planlanmistir. Dünyada bitkilerin karbon yutma kapasitelerinin belirlenmesinde kullanilan EC yöntemi bu çalismada kullanilacaktir. Bugday bitkisi tarafindan tutulan karbon miktarinin belirlenmesi için bu çalisma yapiliyor. Buradaki bilgi, ülkemizin sera gazi bütçesinin daha dogru hesaplanabilmesi için gereklidir. Çalismalarimiz, ülkemizin sera gazi bütçesinin hesaplanmasina, tarimsal ürünlerin payinin belirlenmesine ve buharlasma açisindan bakildiginda kuraklik ile ilgili çalismalara önemli katki saglayacaktir. Diger yandan buharlasma ile ilgili bilgiler tarimsal kuraklik ile ilgili çalismalarda degerlendirilebilecektir. Bugday bitkisinin tarimsal meteorolojik özelliklerinin belirlenecegi bu çalisma, kapsami bakimindan son derece önemlidir. Toprak ve/veya su yüzeylerinden buharlasma ile büyük miktarda bir su atmosfere tasinmaktadir. Bu sebeple, buharlasmanin ölçülmesi ve hesaplanabilmesi için birçok teknik yöntem gelistirilmistir ve gelistirilmektedir.”
Son yillarda pek çok arastirmaci tarafindan kullanilan buharlasma denklemlerinde, bilhassa enerji dengesinin bilesenlerinden yararlanildigini belirten Bakanogullari, enerji dengesi bilesenlerini; net radyasyon, toprak isi akisi, buharlasma gizli isi akisi ve hissedilebilir isi akisi olarak dile getirdi. Bakanogullari, “Ülkemizde su ana kadar tarimsal meteoroloji ve bilhassa bitkilerin tarimsal meteorolojik özellikleri ile ilgili uygulamali arastirma çalismalari arzulanan seviyede degildir. Bu alandaki eksikliklerimizin uygulamali arastirmalar ile tamamlanmasi gerekmektedir. Gerek iklim degisimi için, gerekse tarimsal çalismalar için bitki yüzeylerinin enerji dengesi bilesenlerinin, bitki gelisme dönemi boyunca nasil degistiginin bilinmesi, tarim ve çevre ile ilgili çalismalar açisindan gereklidir. Iklim degisimi sonucunda ortaya çikabilecek yagisin miktarindaki azalmalarin sebep olacagi kurakligin en fazla etkileyecegi alanlardan biri olan tarimda sulama suyu miktarinin dogru olarak hesaplanmasi, su kullaniminda verimi arttiracaktir.” diye konustu.
Çalisma sonuçlarindan arastirmacilar ve kurumlar faydalanacak
Projenin bugday bitkisinin iki gelisme dönemi boyunca yürütülecegi, tüm bu ölçümlerin ve çalismanin sonuçlarindan; bugday ekolojisi, iklim bilimciler, sulama, tarimsal meteoroloji ve çevre konusunda faaliyet gösteren arastirmacilar ve kurumlarin faydalanabilecegi belirtildi. Bunun sonucunda da, hem ulusal hem de küresel sera gazi ve enerji dengesinin belirlenmesi için gerekli veriler toplanacagini kaydeden Dr. Bakanogullari, buharlasma ve tarimsal meteoroloji ile ilgili arastirmalara önemli bir veri destegi saglanacagini söyleyerek açiklamasini söyle tamamladi:
“Elde edilen çiktilar, tarimsal çevre, küresel isinma, ekolojik zonlarin belirlenmesi ve bitki örtüsü CO2 ve H2O aki modellerin test edilip düzeltilmesi amaçlarina da hizmet edebilecektir. Arastirmalar ve analizler, arazi uygulamalari ile birlikte 36 ayda tamamlanacak. Çalisma, disiplinler ve kurumlar arasi isbirligi yapilacak bir proje kapsaminda gerçeklestirilecek. Arastirmada Istanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisligi Bölümü (ITÜMM) ile Tarim ve Köy Isleri Bakanligi TAGEM Kirklareli Atatürk Toprak ve Su Kaynaklari Arastirma Enstitüsü Müdürlügü (KATSKAE) isbirligi yapmaktadir.”
Dr. Fatih Bakanogullarinin ayrintili bir sekilde anlattigi proje ekibinde; Prof. Dr. Levent Saylan (Proje Lideri) Prof. Dr. Zerefsan Kaymaz (Arastirmaci), Doç. Dr. Ahmet Duran Sahin, Prof. Dr. Engin Yurtseven (Danisman), Dr. Baris Çaldag ve Soner Günay (Mühendis) yer aliyor.
Levent Saylan kimdir?
Projenin önderligini yürütmekte olan Kirklarelili Prof. Dr. Levent Saylan, ITÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisligi Bölümün’de görev yapiyor. Viyana Boden Kultur Üniversitesi 1993 yilinda doktorasini yapan ve 2005 yilindan bu yana da Tarimsal Meteoroloji ile ilgili konularda çalismalarini sürdürüyor.
Bu Habere Henüz Yorum Yapılmadı. İlk Sen Ol