Kibrista Kina....

Kibrista Kina....
Geleneksel Kibris kina geceleri Gülenayin kinasinda bir kez daha yasatilmis oldu. 55 yasindaki yenge Serife Ersözlü, kendisinin de kinasinin yapilmadigini, onun zamaninda bile bu gelenekten vazgeçilmis oldugunu söylüyor. Hatta kina yakildigi sirada bereket olmasi için bir kösede yorgan dikildigini, bir erkek çocugunun da üzerinde üç takla attigini animsayan bile kalmamis.
Kina töreninin ertesi gecesi dügün zamaniydi. Özellikle gelinleri çok yoran bir organizasyondur Kibris dügünleri. Anadoludakilere benzese de biraz farkli. Hem ikramlari hem de isleyisi bakimindan. Önünde orkestra ve dans için ayrilmis bir sahnesi bulunan bir nikah salonu tarzinda hazirlanan dügün alanindaki yiyecek içecek ikrami bir çesit kurabiye olan "pastis" ile sigaradir. Eskiden pastise ek olarak güllü ve sakizli lokum da sunulmaktaydi.
Isleyisteki farka gelince; nikahin kiyilmasinin hemen ardindan baslayan tebrik en az üç saat sürüyor; çünkü burada yapilan bir dügüne neredeyse tüm Ada halki davet ediliyor. Böyle olunca da gelinle damat
ve tabii yanlarindaki aile büyükleri- gecenin sonuna dek ayakta, hiç hareket etmeden kutlama kabul ediyor; dans edemiyor, eglenceye katilamiyor; dügün alani bosaldigi zaman da kendilerini bir sandalyeye ancak atabiliyor.
Gülenayla Zaferin dügünü de böyle. Bir yanda yine halk oyunlari oynanirken onlar da nikah masasinin önünde tebrik aldilar. Hatta gecenin sonunun geldigini anlatan çömlek kirma zamani kutlama kabulüne ara verip, sonrasinda yine devam ettiler. Bazen yalnizca kiz ekibinin bazense kiz-erkek ekiplerinin davul-zurna esliginde oynadigi bir oyundur çömlek kirma. Tüm oyuncular, kirmizi bir tüle sarili olan, testiyi sirayla alip teker teker oynarlar. Sira en sonda gelin kiza gelir. O da oynar bir süre çömlekle. Arada bir esi de geçer karsisina. Ama sonunda herkesten uzaklasir ve sahnenin yalnizca kendisine ait oldugunu anlatir. Diger oyuncularin ritmik alkislariyla elindeki çömlegi olanca gücüyle yere firlatir. Amaç, çömlegin olabildigince çok parçaya ayrilmasini saglamaktir. Gülenayin çömleginin parçalari sayilamayacak kadar çoktu.
Özellikle geçmiste konuklara sunulan en kiymetli ikramlardan biri de macundu. Yalnizca macun servisi için kullanilan küçük çanaklar ve gümüs çatallarla sunulan macunlar mevsimine göre evde yapilirdi. Örnegin bergamut macunu. Bergamutun kabugunun üst kismi ince olarak rendelenir. Dilimlenir. Dilimlerin içindeki damarli kisimlar çikarilir. Kabuklar teker teker rulo yapilir. Yorgan ignesi ve ipligi kullanilarak rulo baglanir. Tüm rulolar çukur bir kaba dizilir, üzerine su dökülür. Üç-dört gün sabah-aksam suyu degistirilir. Son gün rulolar her defasinda aci suyu dökülmek üzere birkaç kez haslanir. Sonra rulolarin ipleri kesilir. Örnegin 50 parça kabuga 1 kg. toz seker dökülür. Biraz da su eklenerek pisirilir. Macunun kivamina gelip gelmedigini anlamak için bergamutlara igne batirilir. Eger rulolar igneden düserse macun olmus demektir.Ama kivam her zaman ilk haslamada tutturulamayabilir. Sabah pismemis olan macun aksam yeniden kaynatilir. Istenen ayara gelen macun soguk bir ortamda bir yil boyunca saklanabilir. (Kaynak Serife Ersözlü) "Bir de badem macunu vardir. Türkiyede badem ezmesi de deniyor, sanirim. Özellikle logusa ziyaretlerinde ikram ederdik. Uzun zaman saklanabilen bir tatlidir. Komposto tabagi gibi cam çanaklara dökülürdü. Bazen çanak bir tepsiye konur, etrafina agizlarinda ters çevrilmis gümüs kasiklar bulunan su bardaklari dizilirdi. Herkes hakkinin bir kasik oldugunu bilirdi. Bir kasik tatlidan aldiktan sonra suyunu içer, kasigini da bos bardaga birakirdi. Bazen de gümüs kasiklar badem macunuyla doldurulup her-biri ayri ayri küçük tabaklara yerlestirilirdi. Tabii her tabagin yanina da bir bardak su birakilirdi. Bu da kisiye özel servisti ki, hijyenik nedenlerle makbul olani da buydu. Simdi ne badem macunu yapan var artik, ne de bu adetleri hatirlayan kaldi.
"Bademleri ayiklanip haslanir, zarlari çikarilir. Havanda iyice dövülür. Diger tarafta koyu bir serbet hazirlanir, su ve sekerle. Kaynayan serbete birkaç damla limon sikilip bademler eklenir. Karisim tek yönde karistirilir. Istenen kivama gelebilmesi için bu tek yönde karistirma önemlidir. Kivamin anlasilmasi için de bir kasik batinlir tencereye. Kimileri kasiga yapisan serbetli bademlerin küpe gibi olmasi gerektigini söyler. Ben renginden, kokusundan, koyulugundan anliyorum. Sonra yine göz karari, damak tadina uygun olacak kadar mezdeke (damla sakizi) katiyorum. Söyle bir karistirip servis tabagina aliyorum."
Devam Edecek
ÖNADIM GAZETESI FAX0288-2141344
E-MAIL-haticekunt @ kuntlar.com
haticekunt@gazetetrakya.com
******************
Bu bir türküdür Yazar, ozan, egitimci, besteci, müzisyen, ses sanatçisi, köse yazari arkadasimiz tarafindan derlenmis, TRT ye verilmis bir türküdür.
DERELER AKMAZ OLDU
YAR BANA BAKMAZ OLDU
YARIN VERDIÄzI GÜLLER
KURUDU KOKMAZ OLDU
IN DEREYE DEREYE
DERE DÜZLÜKLERINE
KAÇ PARA VERDIN YARIM
GÜNES GÖZLÜKLERINE
Bu Türküyü daha sonra Hasan Öztürk'ün sazindan da dinledim. Yukarida bir sürü marifeti oldugunu belirttigimiz arkadasimizin bir Terzidere Köylüsü oldugunu, ayni köyden sevgili Gülsüm Hanim'la evli oldugunu Sezin ve Esin diye çok tatli iki kizi oldugunu söylemeden edemeyecegim. Gülsüm Hanim ve Hasan Beyin karsilikli söyledigi su dörtlükleri de ilave ediyorum.
Gülsüm Hanim;
BANA MEKTUP YAZ YARIM
KOY KIBRIT KUTUSUNA
BIZIM YOLDAN GEÇERKEN
AT EVIN ARKASINA
Hasan Bey;
GIDIYOR MUSUN YARIM?
CEKETINI VERELIM
BELKI SON GÖRÜSÜMDÜR
DUR BIR DEFA GÖREYIM
Gülsüm Hanim;
YELEK ÖRERIM YELEK
ÖRNEK ARARIM ÖRNEK
ÖRNEK DEÄzIL EFKARIM
BIR KERE YARI GÖRMEK
HOSÇAKALIN...SAÄzLICAKLA KALIN...DEVAMI YARIN... E-MAIL haticekunt@gazetetrakya.com