KIRKLARELI'NDE TABYALAR VE TARIHI MEKANLAR

Kirklareli'nde her sey kâgit üstünde, dosyalar içersindedir. Zira Kirklareli'ne ruh ve heyecan kazandiracak, kalkinmasini saglayacak, Kirklareli'ni üne kavusturacak hiçbir sey gerçeklesmis degildir.
Insanlar sadece konusuyorlar, toplanip dagiliyorlar.
Oysa Kirklareli'nde tarih ölüyor, ekonomi çöküyor, insanlar daha fakir, insanlar devletin as kazanlarina, sosyal yardimlarina daha muhtaç duruma geliyorlar. Böyle bir sürecin yasandigi yerde bazilarini rahatsiz edecek seyleri yazip konusmaktansa tarihe siginmak daha kolay olur. Hiç degilse ben öyle düsünüyorum. Bugün bir zamanlar Kirklareli'ni savunmus Tabyalari, Kirklareli'nde tarihin yazildigi mekanlardan bazilarini anlatmak, onlarla ilgili bilgileri sunmak istiyorum.
Kirklareli'nin Kuzeybatisi ile Kuzeydogusu'nda olmak üzere iki tabya vardir. Seyfioglu ve Tastabya adini tasiyan bu tabyalar 1877-1878 Osmanli- Rus Savasi'nin ortaya çikardigi ihtiyaç ve zorunluluk üzerine 1880'li yillarin ortalari ile 1890'li yillarin baslarinda yapilmislardir. Tabyalar bu yillarda Trakya'da bir plan dahilinde insa edilmislerdir. Sözgelimi Edirne'de 17 dolayinda tabya vardir. Gelibolu ve Çanakkale ile Trakya'nin diger savunma merkezlerinde bunlardan bir hayli bulunmaktadir. Yakin zamana kadar askeri barinak ve iase depolari olarak kullanilan bu tabyalara bugün için ihtiyaç kalmamistir. Ancak bunlar bir tarihi anit ve yapi olmalari itibariyle Kültür ve Tabiat Varliklari Kurullari tarafindan koruma altina alinmislardir. Fakat korunup korunmadiklari malûm degildir. Oysa her bir tabyanin destansi geçmisi vardir. Mesela Kirklareli'nde Tastabya Balkan Savasin'nda NIÄzDELI ETHEM ONBASI'nin bir tabur Bulgar askeri karsisinda dört arkadasi ile yaptigi kahramanca savunma ile ünlenmistir. Bu Kahramanlik Olayi'ni "Efsaneden Gerçege Kirklareli" kitabimizda anlatmisizdir. Tastabya'da Nigdeli Ethem Onbasi'nin kahramanligini simgeleyen mütevazi anit ile Tastabya'nin, Seyfioglu Tabyasinin ne halde olduklarini bilmiyorum. Gezip görmek lazimdir. gezip görenler varsa onlara sair Halil Ona'nin bir dörtlügü ile seslenmek yerinde olur diye düsünüyorum
"Dur yolcu. Bilmeden gelip bastigin, bu toprak, bir devrin battigi yerdir/ Egil de kulak ver, bu sessiz yigin, bir vatan kalbinin attigi yerdir."
Hiç kuskusuz tabyalarin bulundugu alan Kirklareli tarihi için, Tarihi Mekanlar'dir. Ancak Kirklareli'nde daha baska Tarihi Mekanlar da vardir. Sözgelimi Asagipinar ve Kanligeçit Kazi Alanlari bunlardan sadece ikisidir. Buralari 8 bin yil önce bir tarihin ve bir uygarligin baslangiç yerleridir. Kirklareli on yildan fazla bir zamandan beri süren bu kazilar ve burada elde edilen bulgularla geçmisini uzatmis, tarihini büyütmüstür. Bir yer zamani büyütüyor yani yillari, yüzyillari, bin yillari üstüste koyup uzatiyorsa o yer için durup düsünmek, yerin tarihini bilmek gerekir. Rahmetli Ali Üstündag siie denemelerinin altina Seytandereli diye imza atardi ama Seytandere'nin bir inanç yeri (mekani) oldugunu bilmiyordu. Mesela Balkan Savasi'nda Istasyon yani Hava Meydani idi. Savas sirasinda buraya iki Alman uçagi inmis fakat bir daha yerlerinden havalanamamislardir. Jandarma Komutanligi kantininin arka kisminda saklanmis gibi duran tarihi bina Balkan Savasi'nda 3. Kolordu Kumandani Mahmut Muhtar Pasa'nin Kirklareli Bozgunu'nu Lüleburgaz'in Kirikköy'ünde bulunan Dogu Ordusu Kumandani Abdullah Pasa'ya telefonla haber verdigi yerdir. Görülüyor ki tarihi binalar tarihi bilgilerdir ve insanlara geçmisi anlatmaktadirlar.
Suraya gelmek istiyorum Tarihi Binalar, Tarihi Mekanlar geçmisi anlamak, tarihi degerlendirmek bakimindan önemli göstergelerdir. Kirklareli bu baglamda Tarih Zengini'dir. Galiba bundan dolayi tarihi degerleri israf ediyoruz. Daha geçenlerde Atatürk'ün Kirklareli'nde ziyaret ettigi 6 tarihi devlet binasindan yikilmadan, sekil degistirmeden geride bir bina kalmistir. Kirklareli'nde tarih ve kültür ölüyor hiç kimsenin kili kipirdamiyor. Bazi düsünürler Kentlerin de ruhlari oldugunu, zaman zaman Kentlerin Ruhlarini yitirdiklerini, o zaman Ölü Topragi Serpilmis gibi olduklarini söylerler ki Kirklareli su siralar bu izlenim yaratmaktadir. Esasen Kirklareli tarihi kimligini kaybetmistir Burasi Kirkkilise ise onu kanitlayacak kilise yoktur. Kirklar'in Yeri ise Imar Dernegi'nin yaptirdigi Anit Türbe ve Cami ile tarihsel gerçegini aramaktadir. Zira KIRKLAR dinsel kökenli bir INANÇ SIMGESI'dir. Islami mitolojide yazili bir olaydir. Fakat yanlis bastan beri dogru kabul edilmistir. Bundan dolayi bugün bildigimiz sey dogrudur. Hayatta yanlislarin dogru bilinip sanildigi seyler vardir.
nazifkaracam@gazetetrakya.com