KIRKLARELI'NDE SIRMA YANKO ÇARSISINI BILIRMISINIZ

Insanlar oturduklari evleri nasil biliyorlarsa yasadiklari, gelip geçtikleri yerleri de bilmelidirler. Tarih ve geçmis yasadigimiz yerler, olaylar ve anilardir. Bunlar insanin geride biraktiklaridir. Kirklareli'nde hayat önceleri Yayla Semti'ndeydi. Insanlar ticaret ile yasami Yayla'nin eteklerine indirdiklerinde burada bir takim yerler, orada yapilan islerle anilmaya baslandi.
Bedesten (Kapali Çarsi) Kirklareli'nde ticaretin merkeziydi. Sirma Yanko Çarsisi sonralari Kasaplar Çarsisi olmustur. Oysa bu çarsinin esnaflari arasinda 1930'lu yillara kadar kasap dükkani yoktu. Buraya kasaplarin gelmesi Ittihatçi Sevket Dingiloglu'nun Belediye Baskanligi sirasinda olmustur. Sonraki yillarda Kirklareli'nin meshurlari basinda yer almayi basaran fabrikatör Kasap Yakup Gürel, mezbaha isçiliginden, esek arabasi kosmaktan kasaplaga burada baslamistir. Meshur GÜRKASLAR'in babalari Kasap Mahmut ile Kasap Yakup Sirma Yanko Çarsisi'nin ilk kasaplari olmuslardir. Sirma Yanko hakkinda henüz netlesmis bir bilgimiz yoktur. Bunun 1913 Bulgar isgali sirasinda Belediye Baskani olan Sirma Yanko ile bir alakasi varmidir, onu da bilmiyoruz. Ancak çarsinin tarihi ismi budur. KASAPLAR ÇARSISI oluncaya kadar halk arasinda böyle söylenmistir. Bugün bu çarsida bazi binalar Kültür ve Tabiat Varliklari Kurulu tarafindan koruma altina alinmistir. Kirklareli Yahudilerinin Havrasi da bu çarsi içinde bulunmaktadir. Bugün Kasaplar Çarsisi'nda kasap kalmamis, insan trafigi de azalmistir. Çarsinin zaman içersinde ticari yapisindaki bu degisiklik onu halk arasinda ilgi odagi olmaktan çikarmistir. Bugün itibariyle Kasaplar Çarsisi birkaç sebze, birkaç köfte ve bir iki balikçi dükkanindan ibarettir. Çarsida tek bakkaliye Gürkaslar'in eski kasap dükkanidir.
Aslinda Kirklareli'nde kentiçi birçok yerin özelligi, karakteri, islevi degismistir. Mesela Cumhuriyet Caddesi'nde bezzaz ve terzi kalmamistir. O eski market vari bakkallar da ortadan kalkmistir. Cumhuriyet Caddesi'nde eskiden büyük bakkallar, büyük bezzazlar, tüccar terziler vardi. Kuyumcular Çarsisi da eski hareketliligini kaybetmistir. Kasabalilarin, köylülerin büyük ölçüde ugrak yerlerinden olan buralari, simdi bu eski isimleri ile anilmamaktadir.
Ticari hayat degismekle beraber sosyal hayat da degismektedir. Kirklareli'nin geçmisinde sosyal hayat bugünü aratmayacak kadar hizli ve hareketli idi. Spor Kulüpleri, Dans Kulübü, Bando ve Caz Takimlari ,Orkestra Ekipleri ve Türk Musikisi Koralari, birkaç Halk Oyunu ekibi insanlarin ihtiyacindan dogmus faaliyet alanlari idi. Bugün bunlardan sadece Türk Halk Musikisi çalismalari kalmistir. Peki ne olmustur da bu etkinlikler yok olmustur?
Kirklareli'nde DEÄzISIM yalniz bunlardan ibaret degildir. Eskiden Caddelerde, çarsilarda Köylü-Kasabali giysilerinden belli olurken, bugün Kirklareli'nde kimin köylü kimin kentli oldugu belli degildir. Giyim kusam bakimindan insanlar büyük ölçüde birbirine benzer hale gelmislerdir. Galiba köylüler sehirlilere, sehirliler de köylülere benzer durumdadirlar. Ancak Kirklareli'nin köylülesmesi, köylülerin sehirde köylü gibi yasamalari ciddi bir sorundur. Tabii benim söz konusu ettigim sorun sehir merkezindeki görüntüdür. Yoksa sehrin varoslari (Kiyilari) köyün ittikleri ile sehrin ittiklerinin yasadiklari yerlerdir. Sorunlar burada yumaklasmaktadir. Gelecekte sorunlar buralardan çikacaktir.
Kirklareli'nde degisim bir baska alanda da kendini göstermistir. Kirklareli'nin o ünlü firma gibi isimleriyle söylenen lokantalari kaybolmus, onlarin yerini köfteci dükkanlari almistir. Börekçiler, yufkacilar, pastahaneler gelmistir. Hazir Giyim ve konfeksiyon dükkanlari, lüks ayakkabicilar dikkati çeker olmuslardir. Büyük Marketler ise bakkallari bitirmek üzeredir. Görülüyor ki Sirma Yanko Çarsisi gitmis yerine çok degisik ve çarpik bir takim faaliyet merkezleri, isletme sekilleri gelmistir. Sehirdeki bu ticari ve toplumsal degisim yeni bir yapilanmanin ilk yansimalari olsa gerektir. Kirklareli daha büyük bir degisime gebedir. Gelecekte Eglence Sektörü ekonomik sektörün önünde olacaktir. Kirklareli daha fazla eglenecektir. O zaman belki çalisma hayati daha büyük hiz kazanacaktir. Ancak Kirklareli'nde degismeyen alanlar, kesimler de vardir. Bunlarin basinda Siyaset Esnafi gelmektedir. Onlar Kirklareli'ne hizmet talebinde bulunduklarinda ortaya hiçbir sey koymamaktadirlar. Kirklareli'ne yeni bir Bakis Açisi getirememislerdir. Sivil Toplum Örgütleri neredeyse isimden ibarettir. Bu da Kirklareli'nde fikri hayatin giderek kisirlastigini göstermektedir. Bilmiyorum bu tablodan nasil bir Kirklareli çikaracaksiniz. Her halde kendi kendinize Kirklareli'nin dengeli bir kalkinma içinde oldugunu söyleyemiyeceksinizdir. Mesele de burada zaten.
nazifkaracam@gazetetrakya.com