KIRKLARELI'NDE CUMHURIYETIN SIMGESI OLAN BINANIN ÖYKÜSÜ

Göç ve göçmenlik Türk'ün alinyazisi olmustur. Anadolu'dan Balkanlar'a, Balkanlar'dan Anadolu'ya gidip gelmistir. Bu gel-gitler Savaslar nedeniyle, bazan iskan yoluyla, bazan da zorunlu göç sebebiyle olmustur.
Fakat Türkler her gittikleri yerde bazi seyleri hazir bulmuslar, hazir olan bu yerlere yerlesmislerdir. Sözgelimi 1923 Büyük Mübadele'de yani Türk-Yunan Nüfus Degisimi'nde bu böyle olmustur. Yunanaistan'dan gelenler buradan göç eden Rumlarin bos biraktiklari binalara yerlestirilmislerdir. Dogalki Rumlar da Yunanistan'dan Türkiye'ye göç eden insanlarin geride biraktiklari yerlere yerlesmislerdir. insanlar sonradan, bu yerlestikleri binalari sahiplerinin irksal kökenleri ve adlariyla anmislardir ve demislerdir ki, Türk Evi, Rum Evi, Bulgar Evi.. Hazir ve kendilerine uygun binalar bulamayan göçmenler ise kendilerine yeni yeni binalar yapmislardir. Hatta kendi köylerini kurmuslardir. Genelde Türkler göç ve göçmenlik nedeniyle sehir kuramamislardir ama köy ve kasaba kurmuslardir.
Osmanlilar kendi zamanlarinda muhtesem evler, saraylar ve idare binalari yapmislardir. Kirklareli'nde o tür binalar 40-50 yil öncesine kadar vardi. Ancak sonraki yillarda bu saray gibi evler yikilmislardir. Mesela Padisah Abdülmecit'in Kirklareli'ne gelecegi haberi üzerine Büyük Cami (Hizirbey) yaninda saray gibi bir ev 1980'li yillarin basinda, Gaziler Caddesi (Hasim Peksoy) caddesi açilirken yikilmistir.
Kirklareli'nde bunlar olurken sanmayiniz ki Tekirdag ve Edirne'de baska türlü olmustur. Oralarda da ayni seyler yasanmistir. Osmanli idaresi gitmis, Cumhuriyet idaresi gelmis, fakat yönetimler yerlestikleri binalarda hizmeti sürdürmüslerdir. Örnegin Trakya'da, Edirne ve Tekirdag'da ViLAYET BiNALARI Osmanlilar'dan kalma binalardir. Çünkü binalarin ihtisami cumhuriyetin Genel Çizgileri'ni tasimamakta, yansitmamaktadir. Ancak Kirklareli Vilâyet Binasi öyle degildir. Kirklareli Vilayet Binasi cumhuriyet döneminde, Vilayet Binasi olarak yapilmistir. Bu nedenle cumhuriyeti simgelemektedir. Ve yine bu nedenle özelligi, karekteristigi korunmasi gereken bir binadir ve çevresindeki resmi binalarla, meydanlarla görkemli bir görüntü sergilemektedir.
Kirklareli 1923 yilina kadar Edirne'ye bagli Mutasarriflik idi. Mutasarriflik binasi eski Jandarma Alay Komutanligi binasi yakinlarindaydi. Bu bina 1920 Yunan isgalinden bir yil kadar önce yanmistir. Hükümet bunun üzerine 1980'li yillarin ortasinda Vali Kenan Güven'in yiktirdigi ve yerine bugünkü Yayla Polis Karakolu binasini yaptirdigi yerde muhtesem bir Osmanli binasina tasinmistir. Mustafa Kemal 20 Aralik 1930 tarihinde Kirklareli'ne geldiginde Vali'yi bu binada ziyaret etmistir. simdi bu binadan geride bizim Valilege verdigimiz ve bir yerlerde asili olan fotograf kalmistir. Bu bina yaklasik 24 yil Kirklareli Vilayet Merkezi olarak kullanilmistir.
Kirklareli'ndeki bugünkü Vilâyet Konagi (Binasi) Kirklarelililerin sehir Merkezi'ne uzak, istasyon'a yakin gördükleri bugünkü yerinde 1939 yilinda yapimina baslanmistir. Binanin birinci kati bittiginde ikinci Dünya Savasi'nin çikmis bunun üzerine insaat durmustur. ikinci katin insaati ise 1944 yilinda savas sona erdiginde baslamis ve bina Vali Salih Kiliç zamaninda, 11/6/1947 tarihinde hizmete girmistir. Binanin yapimi o zamanki para ile 700 bin liraya mal olmustur, Yani bugün 700 bin lira ile alinan iki ekmek fiyatina çikmistir. Saniyorum Çocuk Yuvasi ilk degilse, sehrin ilk kaloriferli binasi olmustur. Vilayet binasinin hizmete girisi bu bina ile içinde düzenlenen balo ile açilmistir.
Vilayet Konaginin içindeki odalarda zaman zaman degisiklikler olmustur. Fakat bugünkü iç düzenlemeler, güzellestirmeler geneliyle Vali ismet Metin zamaninda yapilmistir. Alindaki "NE MUTLU TÜRKÜM DiYENE" sözü onun zamaninda yazilmistir. Ancak, simdi Ankara Valisi Kemal Önal, Bolu Valisi Ali Serindag zamanlarinda da Vilayet Konagi'nin içinde iyilestirme ve güzellestirme çalismalari olmustur. Vilayet Konaginin önündeki meydanda Atatürk Stadyumu yapilincaya kadar 19 Mayis Bayramlari kutlanmistir. Atatürk Heykelinin içinde bulundugu Park Alani ise 1960'li yillarin sonuna dogru bir takim evler istimlak edilerek meydana getirilmistir. Atatürk Meydani'nin ortasinda göbek olusturan alan 1960'li yillarda çamlikti. Vali Hikmet Baloglu zamaninda bu çamlar alandan sökülerek, bugünkü Çamlik'a dikilmislerdir.
Vilayet Binasinin kimligi bir mermer levha üzerine yazilip binanin bir yerine konsa nasil olur acaba?
nazifkaracam@gazetetrakya.com