Hava sicakliklarinin iyiden iyiye düstügü su günlerde, Kirklareli’de de gribe yakalanlarin sayisi artiyor. Grip asisinin ihmal edilmesi nedeniyle çok daha yaygin bir hastalik haline dönüsen grip, özellikle 60 ve üzeri yastaki kisileri çok fazla etkiliyor. Kirklareli’deki uzmanlar da vatandaslarimizi genellikle önemsenmeyen bu hastalik konusunda uyariyor: “Kendiliginden geçecegini düsünmeyin, mutlaka bir hekime basvurun”
“Grip asil olarak solunum yollarinda yerlesen Influenza A, B ve C virüslerinin neden oldugu, yüksek ates, yaygin kas agrilari ve kirginlik ile seyreden; toplumda ayni anda bir çok kisiyi hastalandirip çok sayida ölümlere yol açan, kolay yayilabildiginden bilhassa kis mevsiminde salginlar yapan bulasici bir hastaliktir” seklinde tanimlanan salginla ilgili açiklamalar söyler:
Grip virüsünün özellikleri nelerdir?
Bir RNA virusu olan influenza virusunun aslinda A, B ve C olmak üzere sadece üç antijenik tipi vardir; bu viruslarin yüzyillardir epidemilere ve pandemilere yol açabilmelerine olanak saglayan en önemli özellikleri sik antijenik degisime ugrayabilmeleridir. Antijenik degisim esas olarak virusun yüzeyinde bulunan, konak hücreye tutunma ve böylece infeksiyonun baslatilmasindan sorumlu olan hemaglütinin (H) ve nöraminidaz (N) adli glikoproteinlerde gerçeklesir. Bu degisim, bazen virus genomunda küçük boyutlu degisimler (nokta mutasyonlar) ile her yil ya da birkaç yilda bir kendini gösterir ki bu düsük düzeydeki antijenik farklilik o toplumla sinirli salginlara yol açar. Ancak bazen bu degisim o kadar büyük boyutta ortaya çikar ki yeni virusa karsi çapraz bagisiklik olmadigindan hastalik hizla tüm dünyaya yayilarak pandemilere yol açar. Küçük antijenik degisimler her üç influenza virusunda görülürse de (en stabil olani influenza C virusudur) büyük antijenik degisimler bugüne kadar sadece influenza A virusunda gözlenmistir ve influenza A virusunun bu degisimlere bagli olarak ortaya çikan 15 HA ve 9 NA alt tipi saptanmistir. 9-39 yillik periyotlarda major antijenik degisim ortaya çiktigindan pandemi yapip bir çok ülkede ayni anda milyonlarca kisiyi hastalandirmaktadir. 1889'dan bu yana en az 5 pandemi yasanmistir. 1918-1919 pandemisi sirasinda milyarlarca kisi hastaliga yakalanmis ve yaklasik 25 milyon kisi ölmüstür.
Grip nasil bulasir?
Virüsü tasiyan hasta kisilerin solunum yolu sekresyonlariyla ve bunlarla bulasmis esyalar vasitasiyla yayilmaktadir. Çok kolay bulasmakta ve hizla yayilmaktadir. Özellikle okullar, yurtlar, kislalar, kahvehaneler, huzur evleri gibi kalabalik ve topluca yasanan ortamlar hastaligin yayilmasinda önemli rol oynar. Özellikle agiz ve burun akintilarinin bulastigi ellerin temizlenmesi, öksürüp aksirirken agiz ve burunun damlaciklar çevreye siçramayacak sekilde kapatilmasi hastaligin bulasmasini azaltacaktir.
Grip salginlari nasil meydana gelir?
Salginlardan korunmak toplumda aktif yasayanlar için çok zordur. Salginlar sirasinda ilk atakta genellikle arkadaslarindan mikrobu alan okul çocuklari hastalanmakta bunu izleyen ikinci atakta ise çocuklarindan mikrobu alan eriskinler hastaliga tutulmaktadir. Salginlar genellikle 5-7 hafta dolaylarinda kendiliginden sinirlanmaktadir. Kuzey yarim kürede siklikla kis aylarinda (Kasim-Mart) görülmektedir.
Hastalik kimlerde daha sik ve agir seyreder?
Düzensiz yasam, alkol alimi, sigara, soguk maruziyeti hastaliga yakalanma riskini artirmaktadir. Bilhassa bebekler, yaslilar, kronik hastaligi olanlarda (kalp hastaligi, astim, kronik bronsit, bronsektazi, seker hastaligi, böbrek yetmezligi, AIDS, kan hastaliklari) agir seyretmekte ve ölümlere neden olmaktadir. Direnci yüksek eriskinler için ölüm çok nadirdir.
Hastaligin belirtileri nelerdir?
Hastalik bulasmayi takiben 1-3 günde üsüme, titreme, ates, halsizlik, kirginlik, istahsizlik, bogaz ve bas agrisi, yaygin kas ve eklem agrilari, bulanti, genizde dolgunluk ve akinti, gözlerde yanma kizariklik, burun akintisi gibi belirtilerle ortaya çikar. Bulanti, kusma görülebilir.
Bu belirtiler sadece grip hastaliginda mi görülür?
Hayir. Nezle, farenjit, anjin, bademcik iltihabi, sinüzit, larenjit, bronsit, zatürree vb gibi bir çok solunum yolu enfeksiyonlari sirasinda benzer yakinmalar olabilir.
Benzer sikayetlere neden olan diger hastaliklardan ayrilmasi gerekir mi?
Evet. Bu çok önemlidir. Çünkü tedavi buna göre yapilacaktir. Örnegin: kriptik bir tonsillit olgusunda penisilin uygulanmasi mutlaka gerekli iken gripte bunun hiç faydasi yoktur.
Grip için doktora gitmeli miyim? Yoksa evde kendi kendime tedavi olabilir miyim?
Yukarida sayilan belirtiler ortaya çiktiginda öncelikle bunlar gribe bagli mi yoksa diger hastaliklardan birisi olabilir mi? Bunun anlasilmasi için hastanin bir hekim tarafindan degerlendirilmesi uygun olur. Bu yapilmadigi taktirde bazen gereksiz yere zaman kaybedilmis ve antibiyoterapiye geç kalinmis olur. Bilhassa belirtilerin siddetli, atesin çok yüksek oldugu ve hastanin genel durumunu bozup, beslenmesini, istirahatini engelledigi hallerde ve atesin 3-4 günlük istirahata ragmen düsmedigi ya da düstükten bir iki gün sonra tekrar yükseldigi durumlarda hekime mutlaka basvurulmalidir. Yaslilar, kalp, akciger, böbrek ve seker hastalari ve vücut direncini bozan diger süregen hastaligi olanlar (AIDS'liler, kan hastalari vb..) ise grip belirtileri baslar baslamaz hekime basvurmalidirlar.
Antibiyotik kullanmali miyim?
Grip için antibiyotik kullanilmaz ve faydasizdir. Ancak, griple karisan ve bazen griple birlikte ve ona bagli ikincil olarak ortaya çikan zatürree, kulak iltihabi, bademcik iltihabi gibi durumlar söz konusu ise antibiyotik kullanilmalidir.
Koruyucu olarak antibiyotik verilmeli midir?
Hayir. Herhangi bir bakteriyel iltihap olmadan koruyucu olsun diye griplilere antibiyotik verilmemelidir. Faydasiz oldugu gibi dirençli bakterilerle iltihaplanmalara zemin hazirlayabilir.
Tedavisi nasildir?
Grip hastalarinda istirahat edilmesi, bol sivi alinmasi, agri kesici ve ates düsürücüler ile solunum yolu sekresyonlarini ve irritasyonunu giderici ilaçlarin kullanilmasiyla yakinmalarin kontrolü mümkündür. Ancak, bilhassa çocuklarda aspirin kullanilmamali diger ates düsürücüler tercih edilmelidir.
Istirahat sart mi?
Istirahat çok önemlidir. Bu hem hastanin daha kisa zamanda iyilesmesini ve tehlikeli, ölümcül komplikasyondan korunmasini temin eder; hem de etrafina hastaligi yaymasini önler. Istirahat sirasinda kaybedilen is günü, istirahat edilmediginde görülebilecek komplikasyonlar ve diger kisilere hastaligin bulasmasiyla ortaya çikan kayiplarla karsilastirildiginda çok daha ekonomiktir. Hastalarin izolasyonu gerekli degildir. Hastalarin solunum sistemine ait akintilari temizlenmeli ve ortamdan uzaklastirlmalidir.
Okullarin kapatilmasinin salgini kontrol altina alinmasinda bir yarari yoktur. Çünkü okulda bulasma olduysa, pek çok ögrenci inkübasyon periyodunda olabilir. Okullarin kapatilmasini nedeni hastalik nedeniyle devamsizligin çok yüksek olmasidir.
Ilaç kullanmasam olmaz mi?
Hastaligi ilaç kullanmadan atlatacagim diye bu tür rahatlatici ilaçlardan kaçinmanin geregi yoktur. Çünkü yakinmalar hasta için oldukça izdirap verici ve yasami zorlastiricidir.
Grip hastaligina yönelik tedavi yok mudur?
Grip hastalarinda siklikla kullanilan ilaçlar hastaligi tedavi etmek amaciyla degil; hastanin yakinmalarini düzeltip onu rahatlatmak amaciyla kullanilmaktadir. Dogrudan grip virüsüne karsi etkili bazi ilaçlar da vardir. Ancak, yarar-zarar hesabi yapildiginda bunlarin her grip geçiren kisiye uygulanmasi yerine, gribe bagli komplikasyonlarin görülme ihtimali fazla olan risk grubu hastalara verilmesi daha dogrudur. Kemoprofilaksinin tercih edildigi durumlar sunlardir;
Grip salgini basladiktan sonra asi olan, henüz bagisiklik geçirmemis risk gruplari, asi yapilmasina ragmen bagisiklik yaniti vermeyen immün yetmezligi olan kisiler, yüksek riskli gruba hizmet veren saglik personeli.
Gribin korkulan komplikasyonlari nelerdir?
Gribin en korkulan komplikasyonu, hastaliga ikincil olarak zatürre gelismesidir. Ayrica; bronsit, sinüzit, kulak iltihabi, bademcik iltihabi, ensefalit vb komplikasyonlar da gelisebilir.
Hastaligin agir seyrettigi kisiler, yasli ve kronik hastaligi olanlar ve 3-5 günlük atesli dönemin ardindan düzelme periyoduna girip daha sonra tekrar atesi yükselip hastalananlar mutlaka bu komplikasyonlar açisindan bir hekim tarafindan degerlendirilmelidirler.
Grip kimlerde agir seyreder ve ölümcül olabilir?
Grip açisindan yüksek risk tasiyanlar 65 yasin üzerinde yasli kisiler, kronik kalp, akciger hastalari (astim, kronik bronsit, bronsektazi, vb), seker hastalari, bazi kan hastalari, AIDS'liler, bakim ve huzur evlerinde yasayan ve kronik hastaligi olanlar ile devamli aspirin kullanmak zorunda olan 6-18 ay arasindaki bebeklerdir.
Bu kisiler hem hastaliga daha kolay yakalanirlar hem de hastalik bunlarda daha agir ve ölümcül seyredebilir. Yasli ve kronik hastaligi olanlar grip olduklarinda zeminde var olan hastaligin belirtilerinde bir alevlenme ve almakta oldugu tedaviye ragmen hastaligin kontrolden çikmasi sik görülen bir durumdur.
Nasil korunabiliriz?
Gripten korunmak için düzenli yasamak, uyku ve dengeli beslenmemizi ihmal etmemek, alkol ve sigara aliskanligimizi sinirlamak ve eger varsa zemindeki kronik seker, kalp, akciger hastaliklarimizin bakim ve tedavisini usulüne göre yapmaktir. Korunma amaciyla asilar da gelistirilmistir.
Grip asisi tam olarak korur mu?
Grip asisi inaktive bir asidir. Tam hücre ve split tip (virusun bir kismini yada antigenlerini içeren) olmak üzere iki tipi bulunmaktadir. Etkinlik açisindan bu iki tipin bir farki yoktur, ancak split tip asi daha az atesli reaksiyona neden olmakta, bu nedenle özellikle 12 yas altindaki çocuklara önerilmektedir. Grip asisi, her yil Sonbahar aylarinda piyasaya çikmakta ve formülü her yil yenilenmektedir. Asi bir önceki yil en çok salgin yapan üç virus susunu içerir. Asinin koruyuculugu degiskendir. Asinin hazirlandigi sus ile salgin yapan sus arasindaki antijenik farkliliklara ve uygulanan kisilerin immünolojik direncine göre koruyuculuk orani %0 ile %80 arasinda degismektedir. Grip olmayi önlemese bile, hastaliktan dolayi hastanelere yatisi, zatürree ve ölüm gibi agir komplikasyonlarin sikligini azalttigi bildirilmektedir. Bazi çalismalarda grip sonrasi görülen zatürreeleri önlemede %50-60, ölümleri önlemede 80 etkin oldugu bildirilmistir.
Asi ne zaman yapilmalidir?
Virüsün antijenik yapisi sik degistiginden bu asilar her yil için izole edilen virüslerden yeni olarak hazirlanmakta ve her yilin Eylül-Kasim aylari arasinda tek doz olarak yapilmasi önerilmektedir. Çünkü asilamayi takiben yeterli bagisikligin olusmasi için 1-2 aylik bir süreye gerek vardir. Eylül-kasim arasinda yapilirsa grip salginlarinin basladigi kis aylari içerisinde bagisiklik en yüksek düzeyde olmus olur.
Grip asisi kimlere ne zaman yapilmali?
Toplumdaki herkesin asilanmasi hem mümkün degildir, hem de gereksizdir. Asinin 1 dozu 15.000.000 TL.'dir. Sadece gribe yakalanma riski ve grip oldugunda ölüm riski fazla olan yukarida belirtilen kisilere önerilmektedir. Bunlara ilaveten bakim ve huzur evlerinde çalisan ve yaslilara hastalik tasiyabilecek olan personel ile hekim, hemsire, ebe, hastabakici gibi saglik personeli, evinde yasli, kronik hastasi olanlar, toplum hizmeti gören ve insanlarla siki temasi olup hastalik bulastirircisi olabilecek memurlar ve grip mevsimine isabet eden son 2.-3. evredeki gebelere de önerilmektedir. Grip asisinin 6 aydan küçük çocuklara yapilmasi önerilmemektedir. 8 yas ve daha küçük çocuklar eger ilk kez asilaniyorlarsa, tam etkinin olusmasi için en az 1 ay ara ile 2 doz asi uygulanmalidir. 6 aydan küçük çocuklara grip asisi uygulanmamalidir. Asilarin bozulmamasi için karanlikta ve 2-8 ° C' de dondurulmadan saklanmis olmalidir. Asilar satin alinirken soguk zincirle tasinmis olduguna dikkat edilmelidir. Yoksa beklenen fayda elde edilmez.
Asinin herhangi bir yan etkisi var midir?
Yumurta allerjisi olanlara asi uygulanmamalidir. Bazen asiri duyarlilik reaksiyonlari yapabilmektedir. Uygulama yerinde 1-2 gün içinde lokal sertlik ve kizarikliga neden olabilir. Daha nadiren uygulamadan 6-12 saat sonra ates, halsizlik ve kas agrilari görülebilir. Ancak bunlar 48 saat içinde kaybolur. Güvenli bir asi olarak kabul edilmektedir.
Salgin basladiginda asi yaptirmanin faydasi var midir?
Salgin basladiktan sonra asilanmanin etkisi tartismalidir. Çünkü asiyi takiben 2-8 haftada yeterli koruma gelismektedir. Oysa salgin zaten bu kadar bir sürede kendiliginden durmaktadir. Üstelik salgin yapan virüsle asi için kullanilan virüs benzer olmayabilir. Bu durumda koruyuculugu yoktur.
Bu kisilere grip tasiyabilecek durumda olanlar
Bu kisiler bakan yakinlari, bakimevi personeli, saglik personeli.
Digerleri
Toplum hizmeti gören kisiler, memurlar, kalabaliklarla temasi olanlar, gribi agir geçirmesi beklenen gebeler.
C vitamini almanin yarari var midir?
Beslenme yetersizligi ve vitamin eksikliklerinin varliginda vücut direnci düstügünden bir çok hastaligin ortaya çikisi kolaylasmaktadir. Bu baglamda vitamin eksikli olan kisilerde grip riski artmis olabilir. Ancak, böyle bir beslenme bozuklugu olmaksizin fazladan C vitamini almanin grip için yarari kanitlanmamistir.
Bu Habere Henüz Yorum Yapılmadı. İlk Sen Ol