KARIKATÜR 2

Türk Karikatürü ortalama bizde, yüzyillik bir geçmisi vardir. Türkiyemiz de ilk mizah dergisi "Diyojen" 23 Ocak 1869 da çikmis. Abdülaziz zamaninda "Hayal ve Çingirakli Tatar adli iki dergi daha çikti. Bu dönemde karikatür çizgileri bir hayli ilkeldi. Konulari da genel olarak siyasi bir çizgideydi. Hatta Abdülhamit daha çok bu siyasi karakterinden çekindigi için, mizah dergilerini, dolayisiyla karikatürü yasaklamistir. (1876) O tarihten 1908 e kadar Türkiye'de hemen hiç bir mizah dergisi, tek bir karikatür yayinlayamadi. Ayrica 1908 de ki ikinci mesrutiyetten sonra, sayisiz mizah dergisi yayinlandi. Bu dergilerle birlikte karikatür de bir den büyük ilgi gördü. Bu karikatürlerinde siyasete dönük olmasi ilgi görür olmustur. 1913 e kadar büyük bir atilim içinde olmustur. Ressam Cemil Bey, kisaca "Cem" diye imzaladigi ustaca karikatürlerini vermeye baslamis ve "Cem ve Kalem" adli dergiler Türk Karikatürü'nde ilk seçkin dergiler olmustur.
Çesitli kaynaklardan arastirdim ve bu konuda bilgilerimizi arttirma yolunda sunlara da ulastim. -1. Dünya Savasi yillarinda karikatürde büyük isimler görülmedi. Mütareke yillarinda en belirgin olarak iki sanatçi göze çarpti. Bunlardan biri ve önemli olanida Anadolu hareketini destekleyen ve Mustafa Kemal'in yaninda yer alan Sedat SIMAVI vede öteki de Anadolu'nun ve Mustafa Kemal'in aleyhinde olan Refik Halit Karay'in "Aydede" gazetesinde bu yolda karikatür çizen Rifki Bey'dir. Kaynakça Hay. Ansiklopedisi. Ne denir biliyor, ne söylenmesi gerekirse onu söylüyorum.
Cumhuriyet Döneminde Türk karikatürü gelismis, belirgin asamalardan geçmistir. Birinci kusak olarak-öteki ikinci plandakilerle birlikte, Münih Fehim - Ramiz - Hulki - Ratip Tahir - Cemal Nadir basta gelmekteler. Cumhuriyet döneminde, özellikle ilk on, onbes yillik sürede karikatürlerde siyasi hicve pek yer verilmedi. Toplumun çarpikliklari, ev, aile, degisen kusaklarin yasantisi, sehircilik, belediyecilik sorunlari gibi sorunlar önde gelen konular oluyordu. Bu dönemde göze çarpan bir olayda daha çok sanatçilar, resme önem vererek çiziyorlardi. Bunlardan Münif Fehim geçmise önem vermekteydi. Ramiz ve Ratip'dede iki özellik öne çikiyordu. Kadin erkek iliskileri, farkliliklari, aile durusu gibi önemli konulari isliyorlardi. Cemal Nadir'de toplum sorunlarini islerdi. Bunu islerkende çizgilere bir duygu ve incelik verenlerdendi. Cemal Nadir tipli, dizi karikatürcülerin ilklerindendir. Örnek bukoyu bilenlere "Amca Bey" dizisi çok ilgi görmüstür.
Cumhuriyet döneminin bu ilk kusagini daha sonrakilere bagliyan ikinci bir kusak da vardir. Orhan Ural-Necmi Riza-Sedat Nuri-Sevki Çankaya bu kusak içinde düsünülmelidir. Bir de Salih Erimez varmis. Önde gidenlerin etkisinde kalan sanatçilarimizin da Türk Karikatürü ne yenilikler kattiklari bir gerçek olarak durmaktadir. Bunlarda dönemin yergilerini ve insan iliskilerini islemislerdir.
Hosça Kalin
Devam Edecek
mustafaermis@gazetetrakya.com