HAYVAN TAKVIMI -I-

Ansiklopedi sözlüklerin bir kismi bunu söyle anlatiyor Her biri bir hayvan adiyla anilan oniki yillik devre temelli takvim. Ayni yerde söylede yazmaktadir. Asya tasarimlarinda, kendisinden türenildigini inanilan hayvan ata/ana olarak da hayvan tarifi yapmaktadir. Hayvanlar alemi, üç alem siralamasinda yer alan, cansizlar ve bitkiler alemini izleyen alem demektedir.
Yaptigimiz arastirmalarda, çesitli arastirmaci yazarlarin, bu konuda yazilarinin ayni oldugunu ve ortak düsüncelerinde ayni oldugunu buldum. Arastirmaci Yazar Esat Korkmaz'in arastirmalarinda açiklayici bilgilerin çok iyi oldugunu buldum. Kendisinden alintilar ile bildiklerimizi harmanlayip bu konuda bilgilenmek yoluna gittim.
Türk Mitolojisi'nde, türeme efsaneleri arasinda özellikle hayvanlar hep ön sirayi almislardir. Hayvan- ana/ata tapimi kapsaminda hayvandan türeme söylenceleri özellikli bir yer tutar. Türemeye konu hayvanlar arasinda ilk sirayi "kurt" alir. Kurt, hayvancilik avcilikla geçinen Orta Asya kan toplumlarinin en çok korktugu hayvanlardandir. Dogaüstü güçler yüklenen kurt, korkuyla karisik bir saygiyla anilir. Bunun ötesinde Türkler, güneydeki yerlesik toplumlara göre kurt rolündedir. Yerlesik toplumlar av, Türkler avcidir. Bu nedenle Türkler, kendilerini kurtla özdestirmislerdir.
Yerlesik yasamla, göçebe yasam arasindaki "fark" kurt ile simgelenmistir. Türk topluluklarinda kurt, bir totem ve tözdür. Hayvan ata olarak tapim konusudur.
"Kurttan türeme söylenceleri, topluluktan topluluga kimi anlatim ayriliklari göstermekle birlikte özde aynidir. En yaygini, Göktürk kurttan türeyis efsanesidir. Göktürklerin atalari Lin Devleti tarafindan yenilgiye ugratilarak tümüyle yok edilmis geriye kollari ve bacaklari kesilerek batakliga atilan bir çocuk kalir. Çocuga et getiren bir disi kurt, ondan gebe kalinca Lin Devletinin adamlari, bu çocugu bulup öldürmek ister. Ancak kurt kaçarak bir magaraya siginir ve burada on çocuk dünyaya getirir. Göktürklerin soyu bu çocuklardan türer diyor, Sayin Esat Korkmaz"

Türeme kapsaminda kurt disinda hayvan-ata/ana olarak at, boz inek, kartal, sahin, atmaca gibi hayvanlar bulunmaktadir. Kimi arastirmacilara göre Çin kaynakli, kimi arastirmacilara göre ise Türk kaynaklidir. Genel kabul gören anlayis ise Türk kökenli oldugu yolundadir.
Altay mitolojilerinde, hayvan takviminin kökenini açiklayan çesitli söylenceler vardir. Bunlardan birine göre Türk hakanlarindan biri, bir kaç yil önce yasanmis bir savasi ögrenmek ister, ancak tarih konusunda yanilirlar. Hakan ulusu ile görüs alisverisinde bulunur. Ardindan da kurultay toplar "Gögün 12 burcu ve 12 ay sayisinca her yila bir ad koyalim" bizden sonrakiler yanilmasin der. Bu alinan karar üzerine ava çikarlar. Hakan, yaban hayvanlarinin irmaga dogru sürülmesini emreder. Kimi hayvanlar suya atilir, içlerinden 12 tanesi suyu geçer. Her geçen hayvan bir yila ad olur.
DEVAM EDECEK
mustafaermis@gazetetrakya.com