Günümüzde Kurbanla ilgili en çok sorulan sorular

Deniz Feneri Dernegi, kurbanla ilgili bilinmesi gereken ama bazilarinin ilmihallerde bile bulunmasi pek de kolay olmayan meseleleri Istanbul Müftüsü Prof.Dr. Mustafa Çagrici, Prof. Dr. Hayrettin Karaman ve Prof. Dr. Faruk Besere sordu. Asagida, degerli hocalarimizin bu sorulara verdikleri cevaplari bulacaksiniz.
Kurban ne için kesilir?
Hac Suresinde Allah (cc) "Kurbanlarinizin etleri ya da kanlari Allaha ulasmaz; ama sizin takvaniz Allaha ulasir." (22/37) Dendigine bakildiginda, kurban kesmenin asil amacinin Allahin emrini yerine getirmek, böylece takvali oldugunu göstermek oldugu anlasilir. Bunun anlami, Allah isterse en degerli malimizi dahi Onun yoluna feda edebiliriz, demektir. Tipki Hz. Ibrahim'in Ismail'i kurban etmeye karar vermesi gibi, gerekirse bizim de canimizi dahi kurban edebilecegimizi göstermektir. Bir bakima da kurban malperestlik duygusunu kirmak, Allahin rizasi karsisinda her seyimizden geçebilecegimizi göstermek anlamina gelir.
Kimler kurban kesmelidir?
Kisaca hali vakti yerinde olanlar, yani zenginler kurban keserler. Bunun ölçüsü ise temel ihtiyaçlarini karsiladiktan sonra, kendisini zengin kilacak kadar mali mülkü bulunmaktir. Böyle olan malin mülkün üzerinden, zekatta oldugu gibi bir yil geçmesi de gerekmez.
Ailede yeterli birikimi olan kari-kocadan ve çocuklardan her birinin kurban kesmesi gerekir mi?
Hanefiler, sahsi mali bulunan herkesi basli basina bir mükellef sayarlar ve böyle olan birisi, ister kadin olsun ister erkek olsun kurban kesmelidir derler. Diger mezhepler ise, her bir ferdin ne kadar parasi bulunursa bulunsun, bir eve bir kurban yeter diye düsünürler.
Kadin kurban kestirebilir mi?
Bir önceki soruya verdigimiz cevaptan da anlasilacagi üzere, Hanefilere göre kadinin da kendi mali mülkü, altini ya da parasi varsa onun da kurban kesmesi gerekir. Hatta kadin evi bakmakla yükümlü olmadigi için, onun temel ihtiyaçlarini karsilayacak parasinin bulunmasi aranmaz. Çünkü onlari zaten erkek karsilayacaktir. Öyleyse zengin olan kadin kurban keser, ya da vekalet vererek kestirir.
Yolcunun kurban kesmesi gerekir mi?
Seri ölçülerle yolcu sayilan bir insana kurban kesmek vacip degildir. Ancak bizzat kendisi keserse, ya da vekil tayin ettigi kisiye kestirirse güzel bir is yapmis olur.
Kurban kesmek yerine sadaka vermekle bu ibadet yerine getirilmis olur mu?
Hayir asla! Çünkü ibadetlerin cinsini ve keyfiyetini biz tayin edemeyiz. Ibadetler tamamen Mabudun bildirdigi gibi olmalidir. Baska türlü verme ibadetleri zaten vardir. Kisi onlardan yapmasi gerekenleri de yapacak, gerekiyorsa kurbanini da kesecektir.
Kurban ne zaman kesilir?
Vacip olan kurban, kurban bayraminin birinci, ikinci ve üçüncü yani, Zilhicce ayinin onuncu, on birinci ve on ikinci günlerinde kesilir. Güzel olan, kurbanlarin gündüzleri kesilmesidir. Kurban Bayraminin birinci günü kesmek ise daha faziletlidir. Diger kurbanlarda ise herhangi bir vakit söz konusu degildir.
Bir kurbana kaç kisi ortak olur?
Büyük bas hayvanlara birden yedi kisiye kadar ortak olabilir. Hayvan kurban olacak yasta ve özelliklerde bulunduktan sonra, etinin az ya da çok olmasi, ortak sayisini belirlemez. Küçük ve eti az olsa dahi büyük bas hayvanlara yedi ortak olabilir. "Bu kurban ancak bes kisilik, ya da üç kisilik olur" gibi ifadeler, kisi basina gelecek etin belli bir miktarda olmasini anlatmak için söylenir. Yoksa büyük bas bir hayvan kurban olma özelliklerini tasidiktan sonra ona yedi kisi ortak olabilir.
Hangi hayvanlar kurban olarak kesilir? Bu hayvanlar hangi nitelikleri tasimalidir?
Kurban ancak keçi koyun, sigir deve ve mandadan olur. Bunun disindaki hayvanlardan kurban olmaz. Çünkü kurban bir ibadettir ve ibadetleri Hz. Peygamber nasil ögretmisse ancak öyle yapilirlar.
Tavuktan, deve kusundan vb. hayvanlardan kurban kesmeye kalkan, veya bunlarin kurban olabilecegini söyleyen ya da bu hayvanlardan bir kurban adayan insan bir bidat islemis oldugu için günahkar olur. Hatta böyle bir iddiaya küfür diyen alimler dahi vardir.
Kurban kesilecek hayvanlar kendi cinsinin olgun yasina geldiginde ve ortalama bir büyüklükte oldugunda kurban kesilebilirler. Her hangi bir ariza ya da hastalik bunlari ortalama degerden düsürmüsse kurban kesilemezler. Çünkü kurbanda bir bakima söyle bir mana vardir "Ya Rab! Ben senin rizan için bir koyun, ya da bir keçi vb kesiyorum".
Durum böyle olunca normal bir keçi ya da normal bir koyun sayilmayan, arizali bir hayvani kurban etmek uygun olmaz. Bu konudaki ölçü su hadisi seriftir "Kurbanda belirgin kör, belirgin hasta, belirgin topal ve kemiklerinde iligi kalmamis kadar zayif hayvanlar kurban olmaz". Ayrica tek gözü olmayan ve boynuzlari kirilan hayvanlarin da kurban olmayacagi söylenmistir. Çünkü bu arizalar bir hayvani kendi cinsinin ortalamasi olmaktan çikarir. Ancak besili olsun ya da zarar vermesin diye küçükken boynuzlari köreltilen hayvanlar böyle degildir. Çünkü bu durum hayvanin degerini düsürmez, aksine artirir.
Kurbanlik hayvanlardan hangileri ortak olarak kesilebilir?
Büyük bas hayvanlara birden yediye kadar ortak olunabilir. Küçük bas hayvanlardan ise ancak bir kurban olur.
Kurban keserken nelere dikkat edilmelidir?
1. Kurban keserken özellikle hayvana sikinti vermemeye dikkat etmelidir. Sehirlerde gördügümüz ve hayvanlarin itilip kakilarak, dövülerek kurban edilmesi vahsiliktir, Islam ahlakina sigmaz.Böyle eziyet eden insanlar sanki on günah islemis iki sevap almis gibidirler. Bu kadar günah almaktansa sevabi terk etmek daha iyidir. Müslümanlar kurban keserken hayvana nasil sefkatle davranilacagini gösterme sansi yakalarlar. Bu sansi kaçirmamali ve müslümanin merhametini ve digerlerinden farkini göstermelidirler.
2. Ikinci önemli mesele, temizlik ve insanlari tiksindirmemedir. Sehirlerde gördügümüz manzaralar, Müslümanligin belirtileri degildir. Bizden Allah kurban kesmemizi ister, etrafi pisletmemizi degil. Ve Hz. Peygamber (sav) söyle buyururAllah her seyin ihsan ile yapilmasini sart kosmustur. (Ihsan, bir seyi yapilabileceginin en güzeliyle yapmaktir). Öyleyse bogazlarken de ihsan ile bogazlayin, biçaginizi iyi bileyin ve hayvaninizi rahatlatin".Bu konuya Müslümanlar çok;ama çok dikkat etmeli ve her firsatta dine ve dindarlara saldirmak isteyenlere firsat vermemelidirler.
Kurban bayiltilarak kesilebilir mi?
Zorunlu bir sebep yoksa kurbani bayiltarak kesmek sakincalidir, en azindan mekruhtur. Çünkü kesimden mi bayiltmadan mi öldügünü bilemeyiz. Sonra bayiltmanin hayvana ne kadar aci çektirdigini de bilemeyiz. Ama zapt edilemeyen bir hayvani bayiltmaktan baska çare yoksa, en sonunda bu yola da bas vurulabilir.
Kurban eti nasil degerlendirilmelidir?
Kurban kesmekten asil amaç, Allah için kan akitmaktir. Bu yapildiktan sonra kurban tamamdir; ancak elbette kurban kesmenin hikmetlerinden biri de fakir fukaranin et yemesidir. Bunu saglamak ve kurban etini olabildigince dagitmak gerekir. Bunun bir ölçüsü yoktur. Kisi, kendi vicdanina göre hareket eder.
Kurban bagislanabilir mi?
Kurban elbette bagislanabilir. Kurbanini keser ve etini oldugu gibi bir sahsa, sahislara, ya da kurumlara bagislayabilir. Kendisi adina kurban kesilmek üzere kurbaninin parasini da bagislayabilir, yani birisini vekil kilabilir. Ancak kurban kesmek yerine onun parasini bagislamakla kurban görevini yerine getirmis olmaz.
Hayir kurumlarina vekalet vererek kurban kesilebilir mi?
Elbette güvendigi ve bu görevi hakkiyla yerine getirdiginden emin oldugu kurumlara kurbanini verebilir, onlari vekil ederek kesilmesini onlardan isteyebilir. Ancak kurbanin bir ibadet oldugunu bilmek gerekir. Bu sebeple kesilen kurbanlarin etlerinin günah olmayan sekilde ve müslümanca kullaniliyor olmasina dikkat etmeli ve bunu ayni zamanda takip etmelidir.
Hayir kurumlarina bagislanan kurbanlar için de sükür namazi kilinir mi?
Kurban için kilinan iki rekat sükür namazi, kurbanini kendi kestiginde de, baskasina kestirdiginde de kilinmalidir. Bunu kilmak sart/farz degildir; ama kilinmasi sünnettir, sevaptir.
Taksitle kurban alinabilir mi?
Kurbanin pesin alinma zorunlulugu yoktur. Helal olan her türlü alisverisle kurban da alinir. Taksitle alis veris caiz olduguna göre kurbani da taksitle almak caizdir.
Borç para ile kurban kesilir mi?
Borç para ile baska seyler almak caiz olduguna göre kurban almak da caizdir. Hatta hac gibi, kurban gibi seyleri borç para ile almak bazen daha da güzel ve garantili olabilir. Çünkü borç alinan bir para asla haram degildir. Böylece kurbanini haram olmayan bir para ile kesmis olur.
Ölmüs kisiler için de kurban kesilir mi?
Ölmüs kimseler için de kurban kesilebilir. Hz. Peygamber de (sav) ümmeti için kurban kesmislerdi.
Bayramda adak kesilir mi?
Bayramda adak kesilir. Hatta bazilarina göre Kurban" denen sey, Kurban Bayraminda kesilen hayvan oldugu için, "Ben bir kurban kesecegim" diye adak adayan insan, sanki kurban bayraminda bir kurban kesecegim, demis olacagindan, adaklar da ancak kurban bayraminda kesilir. Fakat bizim dilimizde "Kurban" dendigi zaman bu anlasilmadigi için, adaklar, özellikle kurban bayraminda denmis olmadikça, her zaman kesilebilir.
Adak ne demektir?
Kisinin dinen yükümlü olmadigi halde, farz veya vacip türünden bir ibadet yapacagina dair Allaha söz vermesidir.
Adak bagislanabilir mi?
Adak kurban elbette bagislanabilir. Kisi adak kurbanini keser ve etini oldugu gibi bir sahsa, sahislara, ya da kurumlara bagislayabilir. Kendisi adina adak, akika, sükür kurbani kesilmek üzere kurbaninin parasini da bagislayabilir, yani birisini vekil kilabilir.
Hayir kurumlarina vekalet vererek adak, akika, sükür kurbani kesilebilir mi?
Elbette güvendigi ve bu görevi hakkiyla yerine getirdiginden emin oldugu kurumlara kurbanini verebilir, onlari vekil ederek kesilmesini onlardan isteyebilir.
Bayramda adak kesilir mi?
Bayramda adak kesilir. Hatta bazilarina göre "Kurban" denen sey, kurban bayraminda kesilen hayvan oldugu için, "Ben bir kurban kesecegim" diye adak adayan insan, sanki "Kurban Bayraminda bir kurban kesecegim"
demis olacagindan, adaklar da ancak kurban bayraminda kesilir. Fakat bizim dilimizde "Kurban" dendigi zaman bu anlasilmadigi için, adaklar, özellikle Kurban Bayraminda denmis olmadikça, her zaman kesilebilir.