Bu yasa herkesi etkileyecek

Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Yasasi'nda, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararinin ardindan yapilacak degisiklikler için TBMM Plan ve Bütçe Alt Komisyonu, raporu tamamladi. Yeni raporda sosyal güvenlik kapsaminda çalisan herkesi ilgilendiren çarpici ifadeler yer aldi. 2048'de emeklilik yasini kadin ve erkeklerde 65'e çikarmayi öngören raporun ayrintilari söyle
BAÄz-KURLULARA DA EMZIRME ÖDENEÄzI
Emzirme ödeneginden, sigortali kadin, sigortali erkegin çalismayan esi ile BAÄz-KURlular da yararlanacak. Bu kisilere, çocugun yasamasi sartiyla dogumdan sonraki alti ay süresince her ay, dogum tarihinde geçerli olan asgari ücretin 3te biri tutarinda emzirme ödenegi verilecek. Emzirme ödeneginden yararlanmak için bir yil içinde en az 120 gün kisa vadeli sigorta kollari primi bildirilmis olma sarti aranacak.
BAÄz-KURlular,ayrica genel saglik sigortasi primi dahil prim ve prime iliskin her türlü borçlarini ödemeleri durumunda, emzirme ödeneginden yararlanabilecek. Hak sahiplerine verilecek cenaze yardimi tutari, brüt asgari ücret kadar olacak. Sigortalilarin kiz çocuklari ile eslerine, 1 yillik yetim, dul ayligi tutari kadar evlenme ödenegi verilecek.
YASLILIK AYLIÄzI
Sigortalilarin yaslilik ayligi, ortalama aylik kazanci ile aylik baglama oraninin çarpimi sonucunda bulunan tutar kadar olacak. Aylik baglama orani, sigortalinin malullük, yaslilik ve ölüm sigortalarina tabi geçen toplam prim ödeme gün sayisinin her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanacak. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantili olarak dikkate alinacak, ancak aylik baglama orani, yüzde 90i geçemeyecek.
Tasariya göre, 50 yasini doldurmus ancak erken yaslandigi tespit edilmis sigortalilarin diger kosullari saglamalari halinde yaslilik ayligindan yararlanabilmelerini olanak saglayan yas siniri, 50den 55e çikartilacak. SSKli ve devlet memurlarinin malullük ve ölüm ayligindan yararlanmalari için gerekli prim ödeme gün sayilarinda da degisiklige gidildi.
Anayasa Mahkemesi tarafindan yürürlügü durdurulan kanunda SSKlilarin ölüm ayligindan yararlanmasi için aranan 900 günlük prim ödeme gün sayisi, 1800 güne çikartildi. Devlet memurlarinda ise prim ödeme gün sayisi 3600 günden 1800 güne düsürüldü.
YIPRANMA HAKKI KALKIYOR
Yasada degisiklik öngören tasariya göre yatarak tedavilerde, saglik hizmet bedelinin yüzde 1i oraninda katilim payi alinacak, ancak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu orani almamaya veya bir kat artirmaya yetkili olacak. Alt Komisyon raporunda sanatçi ve gazetecilerin de aralarinda bulundugu bazi is kollarinda, kamuoyunda Yipranma hakki olarak bilinen fiili hizmet zammini kaldiran düzenlemede herhangi bir degisiklik yapmadi.
Gazeteciler, PTT Dagiticilari, Infaz Koruma Memurlari, Tarim Bakanligi Zirai Mücadele ve Karantina teskilati ile Veteriner Teskilatinda görev yapanlar, Devlet Tiyatrosu Sanatçilari, Hava Yollarindaki Uçucu Personel, Lokomotif Makinistleri, Gemi Adamlari, Cumhurbaskanligi Senfoni Orkestrasi üyeleri de fiili hizmet zammindan yararlanamayacak. Itfaiye veya yangin söndürme islerinde çalisanlara ise fiili hizmet zammi verilecek.
Sigortalilarin, fiili hizmet zammindan yararlanabilmek için en az 10 yil (3600 gün) fiilen çalisma kosulu getirildi. Maden ocaklari, kanalizasyon ve tünel yapimi gibi yer altinda yapilan islerde çalisanlarda bu süre 5 yil (1800 gün) olacak.
Tasarida yer alan TBMM üyeligi sona eren milletvekillerine, emeklilik sartlarini tasimadigi için aylik baglanamayanlara sigortali bir iste çalismadiklari veya aylik baglanmadigi takdirde, 30000 gösterge rakaminin memur maas katsayisi ile çarpimi sonucu bulunacak tutar, her ay temsil tazminati ödenmesi hükmüne raporda yer verilmedi.
2048DE EMEKLILIK YASI 65DE ESITLENECEK
Kanunun yürürlüge girdigi tarihte ise giren sigortalinin emekli olmasi için aranan 7000 prim ödeme gün sayisi, her yil 100 gün artirilacak. Bu süre, 2028 yilinda 9000e ulasacak. Ilk defa 2028 yilinda ise girecek olan bir sigortalinin emekliliginde 9000 gün prim ödeme sarti aranacak. Kanunun yürürlüge girdigi tarihten sonra ise girenlerde emeklilikte kademeli yas sarti aranacak.
Buna göre emeklilikte; 1 Ocak 2036 ile 31 Aralik 2037 tarihleri arasinda kadinlarda 59, erkeklerde 61; 1 Ocak 2038 ile 31 Aralik 2039 tarihleri arasinda kadin için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ile 31 Aralik 2041 tarihleri arasinda kadinlarda 61, erkeklerde 63; 1 Ocak 2042 ile 31 Aralik 2043 tarihleri arasinda kadinlarda 62, erkeklerde 64; 1 Ocak 2044 ile 31 Aralik 2045 tarihleri arasinda kadinlarda 63, erkeklerde 65; 1 Ocak 2046 ile 31 Aralik 2047 tarihleri arasinda kadinlarda 64, erkeklerde 65 yas yas olarak uygulanacak. Kadin ve erkeklerde 2048 yilindan sonra emeklilik yasi 65de esitlenecek.
SOSYAL GÜVENLIK DESTEK PRIMLERI
Çalisanlardan alinacak sosyal güvenlik destek primlerine kademe getirildi. Buna göre, aile içindeki gelirin kisi basina düsen aylik tutari, brüt asgari ücretin üçte birinden az olanlarin (202.80 YTL) primleri, devlet tarafindan ödenecek. Bu tutar her bir kisi için mevcut asgari ücrete göre 18.25 YTL olacak.
Geliri, brüt asgari ücretin üçte biri ile asgari ücretin tamamina (202.80-608.40 YTL) kadar olanlarin ödeyecegi destek primi, 24.34 YTL olacak.
Asgari ücret ile asgari ücretin 2 katina kadar gelire sahip olanlar, (608.40-1216.80 YTL arasinda) 73.01 YTL destek primi ödeyecek. Geliri asgari ücretin 2 katindan fazla olanlarin ödeyecegi destek primi ise 146.02 YTL olacak.
Hiçbir geliri bulunmayanlar, geçici köy koruculari ile dünya, Avrupa ve olimpiyat sampiyonu olanlar ile bakmakla yükümlü oldugu kisiler, genel saglik hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilecek.
GERI ÖDEMELERE ZAMAN SINIRLAMASI
Saglik hizmeti sunucularina, tahakkuk etmis alacaklarinin yüzde 70i ile yüzde 85i arasindaki tutar, faturalarin teslim tarihinden itibaren en geç 45 gün içinde alacaklarindan kesilmek üzere avans olarak ödenecek. 90 gün içinde de fatura ve belgelerin incelemesi tamamlandiktan sonra geri kalan tutar, saglik hizmeti sunucularina verilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumuna 250 bin YTLnin üzerinde prim borcu bulunan isverenlere yurtdisina çikis yasagi getirilecek. Kurum alacagina karsilik teminat alinmasi, alacagin tecil edilmesi, yargi mercilerince alacaga iliskin takibinin durdurulmasi durumunda yurt disi çikis tahdidi, kaldirilacak.
KAYIT DISI ILE MÜCADELE
Alt komisyonda kayit disi istihdamla mücadele için de düzenleme yapildi. Isletmenin büyüklügü, isçi sayisi gibi kriterler dikkate alinarak isveren, isçinin ücret, prim, ikramiye gibi tüm ödemelerini banka hesabina yatiracak. Bankaya yatirilmayan isçi alacaklari, ödenmemis sayilacak. Isçi ücretlerinin bankalarda açilacak özel hesaplar araciligiyla ödenmesinde isletim ücreti, havale, EFT ücreti gibi masraf alinmayacak. Bu konudaki diger usul ve esaslar çikarilacak yönetmelikle belirlenecek.
ASGARI ISÇILIK UYGULAMASI VE UZLASMA KOMISYONU
Is yerlerinde asgari isçilik tutari; yapilan isin niteligi, kullanilan teknoloji, is yerinin büyüklügü, benzer isletmelerde çalistirilan sigortali sayisi, ilgili meslek veya kamu kuruluslarinin görüsü gibi unsurlar dikkate alinarak hesaplanacak. Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluslar, kanunla kurulan kurum ve kuruluslar ile bankalar tarafindan ihale mevzuatina göre yaptirilan islerde, isveren tarafindan yeterli isçilik bildirilip bildirilmedigi, Kurumca arastirilacak. Yeterli isçiligin bildirilmedigi anlasilirsa isverene, eksik bildirilen isçilik tutari üzerinden hesaplanan prim tutari, gecikme cezasi ve gecikme zammi kesilecek.
Asgari isçilik oranlarinin saptanmasi amaciyla kurum bünyesinde Asgari Isçilik Tespit Komisyonu kurulacak. Komisyonda isçi ve isveren konfederasyonlari ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliginden temsilciler de yer alacak.
Is yerlerinde yapilan asgari isçilik incelemesi sonucunda kesilen idari para cezalarinda, isverenle uzlasma yapilabilecek. Uzlasmayla sigorta primlerinde en fazla yüzde 15 indirim yapilabilecek. Sigorta priminde yapilacak indirim konusunda uzlasmaya varilmasi halinde de uygulanacak idari para cezasi tutarinda yüzde 20 indirim saglanacak. Isveren, uzlasilan prim ve uygulanacak idari para cezalarini, uzlasma tutanaginin düzenlendigi tarihten itibaren 1 bir ay içinde kuruma ödeyecek.
BANKA SANDIKLARI SOSYAL GÜVENLIK KAPSAMINA ALINACAK
Alt Komisyonda, tasariya kurumlarin yardimlasma sandiklariyla ilgili hükümler de eklendi. Buna göre; banka, sigorta ve reasürans sirketleri, ticaret odalari, sanayi odalari, borsalar veya bunlarin teskil ettikleri birlikler, personeli için kurulmus olan sandiklarinin istirakçileri ile malullük, yaslilik ve ölüm sigortasindan aylik ve gelir baglanmis olanlar ile bunlarin hak sahipleri, herhangi bir isleme gerek kalmaksizin, kanunun yürürlüge girdigi tarihten itibaren 3 yil içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilecek. Devir tarihi itibariyle istirakçiler, sigortali sayilacak.