"Astim, erken tanisi konuldugunda kontrol altina alinabilen bir hastaliktir"

Kirklareli Il Saglik Müdürlügü Halk Sagligi Müdürü Uzm. Dr. Nihat Kutluay, astimin erken tanisi konuldugunda kontrol altina alinabilen bir hastalik oldugunu söyledi. Kutluay, sigara kullaniminin tedavinin etkisini azalttigini vurguladi. 

Dünya Astim Günü dolayisiyla yazili bir açiklama yapan Halk Sagligi Müdürü Uzm. Dr. Nihat Kutluay, astimin tüm dünyada yaklasik 300 milyon kisiyi etkiledigi edilen ciddi bir halk sagligi sorunu oldugunu vurgulayarak, ülkemizde yaklasik her 100 eriskinden 5-7'sinde, her 100 çocuktan ise 13-15'inde görüldügünü kaydetti. Astimin her yastan bireyi etkileyebilen, dogru tedavi ile kontrol altina alinabilen, kontrol altina alinamadiginda ise günlük aktiviteleri ciddi olarak kisitlayabilen kronik bir hastalik olduguna isaret eden Kutluay, "Astim, hava yollarinin daralmasi ile kendini gösteren ve krizler halinde gelen bir hastaliktir. Astimda hava yolu duvari sis ve ödemlidir.

Bu durum akcigerlerin toz, duman, koku gibi uyaranlara asiri duyarli olmasina, ardindan öksürük, nefes darligi ve gögüste baski hissi gibi yakinmalar ortaya çikmasina neden olur. Eger kisinin ailesinde astim varsa çocuklarinda bu hastaligin görülme orani neredeyse üçte bir oraninda artar. Erkeklerde görülme sikligi daha fazladir ve maalesef sismanlarda astimin daha kolay gelisecegi bilinmelidir. Krizde hava yollarini saran kaslar kasilir, ödem ve sislik artar, ilerleyen iltihapla birlikte hava yolu duvari kalinlasir. Hava yollarindaki salgi bezlerinden kivamli bir mukus yani balgam salinir. Tüm bunlar hava yollarini önemli ölçüde daraltir. Hava yollarinda daralma basladiginda bu durum kendini öksürük ve nefes darligi ile belli eder. Hastalik ilerlediginde genellikle gece ve sabaha karsi öksürük ve nefes darligi seklinde ortaya çikan nöbetlere dönüsür. Havanin akcigerlere girip çikmasi engellenir. Bu durum, artan öksürük, nefes darligi, hiriltili solunum ile kendini belli eder" dedi.

Çevremizde bulunan ve sik karsilastigimiz bazi etkenlerin, genetik olarak yatkin olan kisilerde astimin ortaya çikmasinda ve hastaligin agirligi üzerinde önemli rol oynadigini dile getiren Kutluay, bunlar arasinda ev tozlari, polenler, küf mantarlari gibi hava yoluyla gelen allerjenler, tekrarlayan akciger enfeksiyonlari, mesleksel uyaranlar, sigara dumani, ilaçlar, hava kirliligi ve beslenmenin bulundugunu belirtti.

Çiftçilik ve ziraat isleri ile boyacilik, temizleme isleri ve plastik üretimi gibi is kollarinda astimin daha sik görüldügünü, mesleksel astimin, maruziyet basladiktan aylar ya da yillar sonra ortaya çikabildigini ifade etti. Kutluay, özellikle allerjik bireylerde ve sigara içenlerde ortaya çikma riskinin daha fazla oldugunu söyledi.

Gebelikte sigara içen annelerin çocuklarinda ilk bir yil içinde hisiltili solunum ile seyreden hastalik gelisme riskinin 4 kat fazla oldugunu, anne sütü alan çocuklarin inek sütü veya soya proteini alan çocuklara göre daha az hisiltili solunum yolu hastaligina yakalandigi ortaya kondugunu belirten Dr. Kutluay, söyle konustu;

"Dogru tedavi ile astimli hastalarin hemen hiç yakinmasi olmaz, ancak zaman zaman, karsilastiklari bazi çevresel etkenler; nefes darligi, öksürük, hisiltili solunum gibi belirtilerin tekrar ortaya çikmasina neden olur. Bazen bu yakinmalarin siddeti o kadar çok olur ki hasta acil servise basvurmak zorunda kalabilir. Iste belirtileri ortaya çikaran bu etkenlere tetikleyiciler denir. Bu tetikleyicilerden bazilari sunlardir:

Allerjenler çevremizde bol miktarda bulunan, genellikle zararsiz olan, ancak duyarli kisilerde sorunlara neden olabilen maddelerdir. Astimi olan herkesin allerjik, allerjisi olan herkesin de astimli olmasi gerekmez. Çocuklarda astimin %80'i allerjik iken, eriskinlerde bu oran %50 civarindadir. Evde ya da disarida birçok allerjen astim atagini baslatabilir.

Polenler, ev tozu akarlari, küf mantari sporlari, hamamböcegi, hayvan tüyleri, bazi besinler: süt, yumurta, fistik, balik, bugday, soya gibi...

Gerek çocukluk çaginda gerekse eriskin dönemde sigara dumanina maruziyetin astim belirtilerinin ortaya çikmasini tetikledigi bilinmektedir. Astimlilarin %20 kadarinin sigara içtigi gözlenmistir. Bu hastalarda sigara içimi tedavinin etkisini azaltir; kalici degisikliklere neden olur.

Astim ataklari, hava kirliligi artisi ile birlikte artmaktadir. Sadece dis ortam hava kirliligi degil, ev içi hava kirliligine yol açan maddeler (sigara dumani, isitma veya sogutma için kullanilan yakitlarin dumani, küf, hamamböcegi) için de ayni durum söz konusudur.

Allerjik bireylerde allerjen özellikteki bazi besin maddeleri (balik, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemis, yumurta, süt, muz vb), diger allerjik belirtiler yani sira astim ataklarini da tetikleyebilmektedirler. Asiri hassas bireylerde besin maddesinin kokusu bile astim atagini uyarabilir. Eriskinlerde besin maddelerinin astimi tetiklemesi daha nadirdir.

Hastaligin tedavisinde erken tani çok önemlidir. Astimin erken tanisi konuldugunda kontrol altina alinabilen bir hastaliktir. Tedavisinin amaci; hava yollarindaki mikrobik olmayan iltihaba bagli daralmanin giderilmesi ve hastanin rahat nefes almasinin saglanmasidir. Hekim ve hasta/aile arasindaki isbirligi hastaligin kontrolünü saglamada en önemli etkendir."