"Asilamanin önemini her firsatta vurgulayalim"

Asilanmanin öneminin her firsatta vurgulanmasi gerektigini bildiren Kirklareli Il Saglik Müdürü Dr. M. Mustafa Saymaz, "Asiyla önlenebilir hastaliklarin; çocuklarimizin, anne ve babalarimizin karabasani olmaktan hep beraber çikaralim" dedi.

Kirklareli Il Saglik Müdürü Dr. M. Mustafa Saymaz, Asi Haftasi dolayisiyla yaptigi açiklamada dünyada, her yil, 5 yasin altinda, 2,5 milyon çocugun asi ile önlenebilir hastaliklar nedeniyle öldügünü belirtti. Asi Haftasi, önemi ve asi konusunda bilinmesi gerekenlere iliskin ayrintili açiklamalarda bulunan Il Saglik Müdürü Dr. Saymaz, Asi Haftasi ile genisletilmis bagisiklama programi kapsaminda yürütülen hastalik kontrol programlarinin stratejileri konularinda saglik personelinin duyarliliklarinin arttirilmasinin saglandigini vurguladi. Dr. Saymaz, hafta ile toplumun asilama ve asi ile korunulabilir hastaliklar konusundaki farkindaliginin artirilmasi ve bilgilendirilmesinin saglandigini, gezici ekiplerle saha tarama çalismalarina hiz vererek öncelikle 5 yas altindaki eksik asili çocuklarin asilarinin tamamlanmasi, asilama hizmetine yeterince ulasamayan gruplara ulasilmasi amaciyla merkezi ve iller düzeyinde aktivitelerin düzenlendigini kaydetti.

Dünya Saglik Örgütü Avrupa Bölgesi'nin bir girisimi olan Avrupa Asilama Haftasi'nin ilkinin 2005 yilinda düzenlendigini, bu yil besincisi düzenlenecek olan haftada, etkinliklerin 23 Nisan-30 Mayis 2011 tarihleri arasinda yapildigini aktaran Saymaz, Asi Haftasi etkinliklerinin nasil uygulanacagina iliskin olarak da; "Bu yilki asi haftasinin ana temasi, 'Saglik personelinin sürveyans konusunda bilgilendirilmesi, duyarliliginin arttirilmasi, sektörlerarasi isbirligi yoluyla toplumun asilama konusunda farkindaliginin arttirilmasi yolu ile eksik asili ve asisiz çocuklarin (0-5 yas) asilarinin tamamlanmasi'dir. 

Bu hedefe ulasabilmek için; toplumun asilama hizmetlerine talebinin arttirilmasi için sektörler arasi isbirligi ile asilamanin önemi ve çocukluk dönemi asi takvimi konularinda bilgilendirme yapilacak ve sosyal mobilizasyon faaliyetleri düzenlenecektir. Bütün aile hekimleri tarafindan asi kayitlarinin gözden geçirilerek asisiz veya eksik asili çocuklarin tespit edilmesi, tüm saglik kurumlarina basvurularda çocuklarin asilama durumlarinin sorgulanarak asilarin tamamlanmasi saglanacaktir. Ayrica eksik asili ya da asisiz çocuklarin asilarinin tamamlanmasi için uygulanmasi gereken stratejiler, planlamalar yapilmali ve çalismalar yürütülmelidir" diye konustu.

Asiyi; "Insan ve hayvanlarda hastalik yapma yeteneginde olan virüs, bakteri vb. mikroplarin hastalik yapma karakterlerinden arindirilarak ya da bazi mikroplarin salgiladigi zehirlerin etkilerinin ortadan kaldirilarak, gelistirilen biyolojik maddeler" olarak açiklayan Dr. Saymaz, "Asi, insanlari hastaliklardan ve onun kötü sonuçlarindan koruyabilmek için saglam ve risk altindaki kisilere uygulanir. Vücut bu sekli ile kendisine zarar vermeyen mikrop ya da toksinleri tanir ve onlara karsi bir savunma yöntemi gelistirir. Böylece gerçek mikropla karsilasildiginda da bu yöntemle savasir ve kisi hastaliga yakalanmaz. Bu kisi artik o hastaliga karsi bagisiktir. Bagisiklama, asiyla korunulabilir hastaliklarin ve ölümlerin önlenmesi açisindan en önemli toplum sagligi müdahaleleri arasinda yer almaktadir" seklinde konustu.

Asinin yapildiktan sonra insana etkileri üzerine de bilgi veren Dr. Saymaz, "Asilar, belirli bir hastaliga yakalanmadan önce kisilere ulasip onlarin bagisiklanmalarini saglamak amaciyla verilir. Vücutta savunma mekanizmasini uyararak, hastalik etkenini taniyan ve bu etkenle karsilasildiginda onu yakalayip yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) olusmasini saglarlar. Bu sekilde asilanan kisi asilandigi hastaliklara karsi bagisik yani dirençli olur. Olusan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalir ve hastalik etkeni ile karsilasinca onu etkisiz kilmak için savasir" ifadelerini kullandi.

Genisletilmis Bagisiklama Programi (GBP)'nin amaci ve önemini anlatan Dr. Saymaz, söyle konustu;

"GBP'nin amaci asi ile korunulabilir hastaliklarin ve bu hastaliklardan kaynaklanan sakatlik ve ölümlerin engellenmesidir. Bu program kapsaminda, Bogmaca, Difteri, Tetanoz, Kizamik, Kizamikçik, Kabakulak, Tüberküloz, Poliomyelit, Hepatit-B, Hemofilus influenza tip b'ye bagli hastaliklar ile streptokokus pnömoniya'ya bagli invaziv pnömokokal hastaliklarin ve bu hastaliklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatliklarin engellenmesi hedeflenmektedir. Temel amaç; dogan her bebegin asi takvimine uygun olarak yukarida sayilan hastaliklara karsi bagisik kilinmasidir. Genisletilmis deyimi ise asisiz veya eksik asili bebek ve çocuklarin tespit edildigi anda asilanmasinin saglanmasi ve bu uygulamanin ülke genelinde her yerde esit olarak yapilmasi anlamini vurgulamak için kullanilmaktadir.

GBP akademisyenlerden olusan Bagisiklama Danisma Kurulu'nun (BDK) bilimsel destegi ve önerileri dogrultusunda yürütülmektedir. BDK yilda en az iki kez toplanarak güncel gelismeleri görüsmekte ve önerilerde bulunmaktadir."

Asi ile birçok hastaliklardan korunmanin mümkün oldugunu ifade eden Dr. Saymaz, bu hastaliklar ve asilarin kaç kez uygulanmasi gerektigi konulari ile ilgili olarak ta su açiklamalarda bulundu;

"DaBT (karma asi) difteri, bogmaca ve tetanozdan, Polio asisi çocuk felcinden, Hep-B asisi Hepatit B'ye bagli B tipi sarilik, siroz ve karaciger kanserinden, Hib asisi H. influenza tip b'ye bagli menenjit, zatürre ve orta kulak iltihaplarindan, BCG asisi veremden, KKK (Kizamik-kabakulak-kizamikçik ) asisi kizamiga bagli zatürree, orta kulak iltihabi ve SSPE (subakut sklerozan panensefalit) hastaligindan, dogumsal kizamikçik sendromu ve kabakulaktan, KPA asisi ise zatürree, beyin iltihabi ve kan zehirlenmesinden korur.

Tam asili çocuk; 1'er doz BCG ve KKK, 3'er doz DaBT/DBT, KPA, Polio, Hep-B ve Hib asilarinin tamamini almis çocuk olarak tanimlanmaktadir. 

Asilarini uygun sayida ve uygun araliklarla almamis çocuklar yeterince korunmus olmaz. Uygulanan asilar kisilere özel olan asi kartina kaydedilmeli, bu asi karti ise mutlaka saklanmalidir."

Türkiye'de halen uygulanan asi takvimi hakkinda da bilgi veren Dr. Saymaz, Hepatit B Asisinin; dogumda, 1'nci ayin sonunda ve 6'nci ayin sonunda, Tüberküloz Asisinin; 2'nci ayin sonunda, Besli Karma Asi'nin; 2'nci ayin sonunda 4'ncü ayin sonunda, 6'nci ayin sonunda ve pekistirme asisinin 18-24 aylikken uygulanmasi gerektigini belirtti.

Kizamik, Kizamikçik, Kabakulak Asisi'nin; 12'nci ayda ve pekistirme asisinin ilkögretim 1'nci sinifta, Dörtlü Karma Asi'nin ise; Ilkögretim 1'nci sinifta, Çocuk Felci Asisi'nin; 6'nci ayin sonunda ve pekistirme asisinin 18-24 aylikken, Eriskin Tipi Difteri-Tetanoz Asisi'nin da ilkögretim 8'nci sinifta uygulanmasi gerektigini kaydeden Saymaz, bazi asilarin bir kez uygulanmasinin yeterli olurken bazilarinin pekistirme asisina gerek duydugunu vurguladi.

Mevcut asi takvimine yeni eklenen asilarda bulundugunu aktaran Dr. Saymaz, "2005 yili sonuna kadar 7 hastaliga (difteri, bogmaca, tetanoz, çocuk felci, kizamik, hepatit-B, verem) karsi asilama yapiliyordu. 2006 yilinda bütün saglik kuruluslarinda Hib, Kizamikçik, Kabakulak asilari uygulanmaya baslanmistir. 2008 yili basindan itibaren DaBT-IPA-Hib asilari tek enjektör içinde uygulanmaya baslanmis böylece bir seferde 5 hastaliga karsi asilama yapilmasi saglanmistir. Kasim 2008 tarihinden itibaren ise; Mayis 2008 dogumlu çocuklardan baslamak üzere; konjuge pnömokok asisi (KPA) takvime eklenmistir. Böylelikle asi ile koruma saglanan hastalik sayisi 11'e yükselmistir. 2010 yilinda ise ilkögretim 1. sinifta uygulanmak üzere asi takvimine DaBT-IPA (Difteri, Aselüler Bogmaca, Tetanoz, Inaktif Polio, Dörtlü Karma Asi) asisi eklenmis, bu sekilde bu yas grubuna ek 1 doz bogmaca asisi uygulanmasina baslanmistir. Nisan 2011 tarihinden itibaren de daha genis koruyuculuk saglayan konjuge pnömokok asisi uygulanmaya baslanmistir. 

Asilarin zamaninda ve uygun araliklarla uygulanmasi çok önemlidir. Ancak asi takviminde belirtilen araliklara göre asilari tamamlanamamis çocuklarda önceki asi dozlarinin tekrar yapilmasina gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmis olsa bile, asilamaya birakilan yerden devam edilir, eksik asili çocuk saptandiginda yasina uygun olarak asilari tamamlanir" dedi.

Asilanarak bagisik hale gelmis bireylerin olusturdugu toplumlarin hastaliklarin yayilmasina karsi direnç gösterdigini, bu yolla henüz asilanmamis, asilanmaya engel olusturan bir hastaligi olanlarin da korunmus olacagini kaydeden Kirklareli Il Saglik Müdürü Dr. Mustafa Saymaz, açiklamalarini söyle sürdürdü;

"Bütün çocuklar dogar dogmaz takvime uygun bir sekilde asilanmaya baslanmalidir. Bunun disinda sadece çocuklar degil, bagisik olmayan tüm yetiskinler yaslarina uygun olarak tetanoz, difteri, kizamik, kizamikçik, kabakulak, grip, pnömokok hastaliklarina karsi asilanmalidir. 

Bazi hastaliklar için risk grubunda kabul edilen eriskinler de saglik kuruluslarina basvurarak yapilmasi gereken asilar konusunda bilgi edinmeli ve asilanmalidir. Hastaliklar açisindan riskli ülkelere seyahat edecekler ise bölgenin özelligine göre gerekli  asilari yaptirmalidirlar. Ülkemizde ileri yas nüfusun giderek artmasiyla, kronik hastaliklar (kalp, akciger, böbrek hastaliklari, seker vb) ve kanserlerde de buna bagli bir artis meydana gelmekte olup bu durum eriskin bagisiklamasinin giderek daha da ön plana çikmasina neden olmaktadir.  Bu nedenle eriskinler de kendileri için uygun asilama semasi konusunda mutlaka bir hekime danismalidir.

Asi ücretsizdir

Asi uygulamalari illerde Saglik Bakanligina bagli saglik ocaklari, saglik evleri, ana çocuk sagligi ve aile planlamasi merkezleri, devlet hastaneleri, toplum sagligi merkezlerinde ve aile sagligi merkezlerinde uygulanir. Asilar Saglik Bakanligi kurum ve kuruluslarinda ücretsiz olarak uygulanmaktadir. Ayrica bazi riskli grup asilamalari Tedavi Yardimina Iliskin Uygulama Tebligi/Saglik Uygulama Tebligi kapsaminda sosyal güvenlik kurumlari tarafindan ödenmektedir.  

Daha önce büyük salginlar ve ölümlere yol açan çiçek hastaligi 1977 yilindan itibaren tamamen yok edilmistir. Hastalik etkeni yok edildiginden çiçek asisi uygulamalarina ihtiyaç kalmamis ve asilama durdurulmustur.Yine çok önemli bir çocukluk çagi bulasici hastaligi olan poliomiyelit (çocuk felci) hastaligina karsi dünya genelinde yaygin asilama çalismalari yapilmis ve hastalik yok edilme asamasina getirilmistir. 1988 yilinda 350 bin olan vaka sayisi 2009 yilinda 1606 vaka olarak gerçeklesmistir. Ülkemizde son polio vakasi 26 Kasim 1998 tarihinde görülmüstür. Ancak halen dünyada vakalarin görülmesi nedeniyle program ve asilama çalismalarina devam edilmektedir. Polio Eradikasyon Programi çalismalari ile ülkemizin de içinde bulundugu Dünya Saglik Örgütü Avrupa Bölgesi 21 Haziran 2002'de "Poliodan Arindirilmis Bölge" Sertifikasi ile belgelendirmistir. Ülkemizde kizamik hastaligini yok etmeye yönelik bir program baslatilmis, 2003-2005 döneminde 9 ay-14 yas grubunda 18 milyon 216 bin 897 çocugumuz ek kizamik dozu ile asilanmistir. Yilda 30 bin üzerinde vaka görülürken 2010 yilinda hiç yerli vakamiz bulunmamaktadir."

Bir saglikçi olarak vatandaslardan beklentilerini açiklayan Kirklareli Il Saglik Müdürü Dr. Mustafa Saymaz, sunlari söyledi; "Asilamanin önemini her firsatta vurgulayalim. Çocuklarimizin asilanmasini saglayalim. Asilanma sansini kaçiranlar var ise asilanmalari için Saglik kuruluslarina götürelim. 

Saglikli bir toplumun geregi için asilama hizmetinin vazgeçilemez oldugu bilincini tüm kesimlere ulastiralim.

Asiyla önlenebilir hastaliklarin; çocuklarimizin, anne ve babalarimizin karabasani olmaktan hep beraber çikaralim. Asilama ile saglikli bir gelecege dogru çocuklarimizla birlikte saglikli adimlar atalim."