ATATÜRK'TEN KIRKLARELI'NDE GERIYE NE KALDI?

Dün Atatük'ün Kirklareli'ne gelisinin 76. yildönümü idi. 1969 yilina kadar tam 39 yil unutulmus olan bu Tarihi Ziyaret'i yasayanlarin, yetismekte olanlarin bilgisine sunmak için uzun bir arastirma yaptigimizi söylemeden edemiyecegim.
Buna ilaveten bir dört yil da olayin resmi törenlerle kutlanmasi için ugras vermisizdir. Olayin ayrintilari bizim EFSANEDEN GERÇEgE KIRKLARELI kitabimizda dile getirilmistir. Ayrica bu Tarihi Olay ATATÜRK KIRKLARELI'nde belgeseli kitabimizda da bastan sona anlatilmistir. Son yillardaki kutlama toplantilarinda da olayi bizzat dogrudan biz anlatmisizdir. Ama artik olayi arastirana da bilene de gerek kalmamistir. Zira Atatürk'ün iki günlük Kirklareli ziyaretinde ugradigi tarihi resmi binalardan geride sadece Belediye eski binasi (müze binasi) kalmistir. Bir de bizim yazdigimiz "20 ARALIK 1930 ATATÜRK KIRKLARELI'NDE" kitabi.
Atatürk 20 Aralik 1930 tarihinde Kirklareli'nde Yayla'ya çikarken bugün Hayrettin Yesin Polis Karokolu oldugu yerde bulunan Valilik Merkez binasini ziyaret etmistir. Bu tarihi bina 1980'li yillarda Vali Kenan Güven tarafindan yiktirilmis, yerine polis karakolu yapilmistir. Atatük buradan, bu binanin biraz asagisinda bulunan bugünkü Saglik Müdürlügü ve Dispanser binasina yakin yerde olan o zamanki Süvari Alayi Karargâhina gelmistir. Bu muhtesem tarihi bina da 1970'li yillarda yiktirilmistir. Yeri bos birakilmistir. Bina uzun yillar Merkez Komutanligi ve Askeri sube olarak kullanilmistir. Mustafa Kemal ayni gün, yani (20 Aralik 1930 da) üçüncü ziyaretini Belediyeye yapmistir. Bu bina simdi müze olarak kullanilmaktadir. Ancak bu binaninda yikilmasi için 1970'li yillarin Belediye Baskanlari çok mücadele vermis, bizim Kültür ve Tabiat Varliklari kurulunda aldigimiz yikimi durdurma kararina Danistay nezdinde itiraz etmisler fakat basarili olamamislardir. Bina uzun yillar bizim Kirklareli'ne kötülügümüz olarak söylenmis, sanki suç islemisiz gibi algilanmistir. Mustafa Kemal bu ilk gününün son ziyaretini Büyük Camii karsisindaki HALK FIRKASI (CHP) il Merkezine yapmistir. O sirada Mustafa Kemal Cumhurbaskani olmanin yaninda CHP Genel Baskani sifatini da tasiyordu. Bu bina ikinci Mesrutiyet Dönemi yillarinda Çocuk Mektebi olarak yapilmis çok tarihi ve mimari tarzi çok muhtesem bir bina idi. Bu bina yerinde durmakla beraber ikinci kati 1970'li yillarda yiktirilmis, sekil degisikligine ugramistir. Ancak bugün için denecek olan sey, "Atatük bu binada konustu. "
Mustafa Kemal, ziyaretinin ikinci günü Yayla'ya çikan, bugunkü adi ile Eski Hükümet Caddesi üzerinde bulunan Türk Ocagi binasina gitmistir. Burada Kirklarelili önderlere, aydinlara çok tarihi bir konusma ve degerlendirme yapmis, KÜLTÜR ve UYGARLIK hakkindaki görüslerini ilk defa Türkiye'ye burada açiklamistir. Uzun zamandan beri bos ve harap vaziyette kaderine terk edilmis olan bu binanin çatisi önceki gün çökmüstür. Selahattin Demiraco olayi bana söylendiginde içim sizladi. Her seye para bulan seçilmisler, atanmislar bu binayi onarmaya para bulamamislardir. Oysa bu bina korunsaydi ve anlina "ATATÜRK 21 ARALIK 1930 TARIHINDE KÜLTÜR ve UYGARLIK HAKKINDAKI GÖRÜSLERINI TÜRK ULUSUNA ILK DEFA BURADA AÇIKLAMISTIR" diye bir tabela konsaydi fena mi olurdu? Ama duyarsizlik isi bu noktaya getirmistir.
Atatürk, Türk Ocagi Merkezini ziyaretten sonra buradan Yayla'ya çikmis ve geçen yil yanan yada yakilan (ne oldugu bu güne kadar açiklanmamistir, belki açiklandi da ben bilmiyorum) Ziya Gökalp (o zaman ki adi) ilkokuluna gitmistir. Bu okulu ziyaretinin de tarihsel bir nedeni vardi. 1920 Yunan isgali sirasinda Kirklareli'ne gelen Yunan Krali bu okulun balkonundan Yayla Meydani'ni dolduran isgal kuvvetlerine, yerli Rumlar'a yaptigi konusmada Kiklareli'nin Büyük Yunanistan'in bir parçasi oldugunu söylemistir. Mustafa Kemal Yunan Kralinin bu ziyaretinden 9 yil sonra ayni okulu ziyaret ederek, burasinin Yunan topragi degil, Türk topragi oldugu mesajini vermistir. simdi bu bina da tarihi hüviyetini kaybetmis, Mustafa Kemal'in izleri yanip kül olmus, dört duvar kalmistir. Kirklareli ziyaretine iliskin izlenimlerini yazdigi orijinal yazili belgeler ise 1950 yilinda Halkevleri kapatilirken, Halkevine el koyanlar tarafindan yok edilmistir. Demek oluyor ki Atatürk'ün 1930'da Kirklareli'nde ziyaret ettigi alti kurum ve kurulus binasindan geride kalan tek eski belediye binasidir.
nazifkaracam@gazetetrakya.com