ANONIM TÜRK HALK SIIRI BÖLÜMÜNDEN-MANILER-

Dünün Devami
Ilk dizesini doldurma, diger dizeleri anlam bütünlügü tasiyan mâni
Suyu verdim sogana
Gönlüm düstü oglana
Oglan beni almazsa
Biçaklana dograna.
Kimi mânilerin ilk dizelerinde anlamsiz denilebilecek sözcükler kullanildigi da olur. Örnegin; asagidaki mânide "pirince" ve "girince" sözcüklerine anlamsiz bir sözcük olan "birince" uyak olarak kullanilmis, ikinci dize de mânide söylenmek istenenlerden bagimsiz olusturulmustur.
Hey birince birince
Kasik saldim pirince
Bir incecik ter bürür
Yâr kapidan girince.
Kimi mânilerin tüm dizelerinde anlam birligi de bulunabilir. Biçim özelliklerini anlam bütünlügü ile tamamlayan bu tür mânilerin estetik yönü yüksektir
Kaslarin ok dedikçe
Canimi yakma sakin
Kirpigin çok dedikçe
Ellere bakma sakin
Pek mi gönlün büyüdü
Seni pek sevdi gönlüm
Sen gibi yok dedikçe.
Beni birakma sakin.
Mâniler genellikle dört dizeden olusmakla birlikte daha az ve daha çok dizeden olusan mâniler de vardir. Dört dizeden az mâniler, mâni atismalarinda ve "karsi-beri"lerde, Gagavuz Türkleri'nin Mânilerinde görülür.
Karsi-berilerde karsilikli olarak ve sira ile kisiler iki dize söylerler; ikinci dizeler kendi arasinda uyaklidir.
Beriki- Kuslardan hangi kustur
Yavrusuna süt veren?

Karsiki- Selasettin kusudur
Kiremitlere giren.

Beriki- Kuslardan hangi kustur
Boynunda var yel bagi?

Karsiki- Ona atmaca derler
Asar dumanli dagi.
Dört dizeden çok mânilerin genellikle birinci dizelerinin hece sayisi yediden azdir.
Bes dizeli mânilerin uyak örgüsü axaxa, dize sayisi alti ve altidan çok olan mânilerin uyak örgüsü ise aaxaxaxa... biçimindedir.
a. Bes dizeli mâni
Karaca
Aldim askin tüfegin
Vurdum birkaç karaca
Dünyada bir yâr sevdim
Kasi gözü karaca.
b. Alti dizeli mâni
Yüz benden
Elli senden yüz benden
Dudak nereden öpsün
Görünmüyor yüz benden
Benden ne kemlik gördün
Çevirdin yüzün benden.
c. Yedi dizeli mâni
Karadan
Yârim gider gemiyle
Ben giderim karadan
Cigerim göz göz oldu
Görünmüyor karadan
Hak beni ayirmasin
Kasi gözü karadan
ç. Sekiz dizeli mâni
Tasi yok
Gel geç gönül tasi yok
Bak su garip çesmenin
Burmasi var tasi yok
Ben bir mâni isterim
Ortada noktasi yok
Yikildi viran gönlüm
Yapacak ustasi yok
d. Dokuz dizeli mâni
Güldügümü
Vardim yârin bagina
Çözülmüs gül dügümüFelek bir sille vurdu
sasirdim bildügümü
Ey felek çok mu gördün
Bir kere güldügümü
Hakk'a geçeydi niyaz
Dilerdim öldügümü
mustafaermis@gazetetrakya.com