76 YIL ÖNCE BUGÜN IRTICA MENEMEN'DE, ATATÜRK EDIRNE'DE IDI

76 Yil önce bugün genç Türkiye Cumhuriyeti Menemen'de bir IRTICA Olayi yasamis, mürteciler (gericiler) Yedek Subay Ögretmen Mustafa Fehmi Kubilay ile bekçi Hasan ve Sevki'yi sehit etmislerdir.
Irtica Mustafa Kemal'in çok partili hayata geçis denemesinden hemen sonra meydana gelmistir. Memleket islerinde meclisi denetleyecek bir muhalefet partisi görmek istedigini söyleyen Mustafa Kemal, yakin arkadasi Fethi Okyar'a Serbest Cumhuriyet Partisi'ni kurdurmus, kizkardesi Makbule Hanim dahil bir çok yakinini bu partiye üye yaptirmistir. 1930 Agustosunda kurulan parti Kasim ayinda yapilan yerel seçimlere katilmis, Kirklareli dahil, birçok yerde CHP'ye karsi Belediye seçimlerini kazanmistir. Partinin örgütlenmesi çalismalari baglaminda Izmir'de 50 bin kisinin katildigi mitingte Serbest Cumhuriyet partisi Genel Baskani Fethi Okyar'a halk, "BIZI KURTAR" diye aykirmis, çocugu izdihamda ezilen bir baba kucagina aldigi oglunu Fethi Okyar'in ayaklari altina birakmis, "ISTE KURBAN" demistir. Olayda irticanin genç cumhuriyeti tehdit ettigi, rejimin temellerinden sarsildigi görülmüstür. Bunun üzerine Mustafa Kemal Basbakan Ismet Inönü'ye "Ne oluyoruz Ismet? Bu nereye gidiyor"? diye sormus, Ismet Pasa da "Demokrasi oluyor Pasam" diye yanit vermistir. Zira Basbakan Ismet Pasa çok partili hayata geçisi erken buldugunu Mustafa Kemal'e söylemistir. Ancak 1946 yilinda kendiside ayni hataya düsmüs, Çok partili hayatin altyapisini olusturmadan demokrasiye geçis yapmistir.
Serbest Cumhuriyet Partisi Genel Baskani Fethi Okyar da yerel seçimlerin cumhuriyetin aleyhine bir gelisme ve sonuç göstermesi üzerine durumun vahamet kazandigini görmüs, Mustafa Kemal'e partiyi kapatacagini söylemistir. Parti kapatildiktan sonra Mustafa Kemal halkta görülen muhalefetin nedenlerini, kendisinin Genel Baskani oldugu CHP'nin oy kaybetmesinin sbeplerini arastirmak üzere alelacele üç ay sürecek bir yurt gezisine çikmistir. Bu gezi cümlesinden 20 Aralik 1930 tarihinde Trakya'da Demokratik Muhalefet gösteren Kirklareli'ne gelmistir. Çünkü Kirklareli'nde görülen muhalefet Genç Cumhuriyete karsi degil, hükümetin icraatina karsidir. Kirklareli bu yerel seçimde cumhuriyeti tehlikeye sokmayacak bir muhalefet örnegi göstermistir. Mustafa Kemal aradigi ve görmek istedigi muhalefetin Kirklareli'nde oldugunu ögrenince Trakya'da önce Kirklareli'nin onurlandirmayi düsünmüstür.
57 yillik ömrünün iki gününü Kirklareli halki ile geçiren Mustafa Kemal, 21 Aralik 1930 tarihinde Kirklareli'nden Edirne'ye gitmistir. Mustafa Kemal Edirne'de iken 23 Aralik'ta Menemen'de gericilerin cumhuriyete bas kaldirdiklarini, Yedeksubay Ögretmen Mustafa Fehmi Kubilay ile iki bekçiyi sehit ettiklerini Basbakan Ismet Pasa sifre ile Mustafa Kemal'e bildirmistir. Sifre müdürü Ferit Bey sifreyi çözdükten sonra Basbakan Inönü'nün ilettigi bilgiyi Mustafa Kemal'e Türk Ocagi'nda halka konusmaya hazirlanirken vermistir. Birden çok sinirlendigi görülen Mustafa Kemal hemen yerinden kalkmis, "Edirneliler aranizda uzun zaman kalmak için gelmistim. Fakat Ankara'da devlet isleri çiktigi için dönmek zorundayim" diyerek konusmasini kesmis, odasina çekilerek, Ankara'ya Basbakan Ismet Inönü'ye, kendisi dahil, Içisleri Bakani Sükrü Kaya, Genel Kurmay Baskani Maresal Fevzi Çakmak, ordu kumandanlari ve ordu müfettisi Orgeneral Fahrettin Altay olmak üzere tümünün acele Istanbul'a gelmelerini istemistir. Kendisinin de Edirne'den Istanbul'a gelecegini bildirmistir. Irtica Mustafa Kemal'i devleti harekete geçirmeyi mecbur etmistir.
Mustafa Kemal 25 Aralik günü Edirne'den otomobille Babaeski'ye gelmis, buradan trenle Istanbulâ?~a gitmistir. Istanbul Dolmabahçe Sarayi'nda yapilan olaganüstü toplantida Musatafa Kemal, "Menemen'i yakin, ortasina siyah bir tas dikin" demis, toplanti sonrasi gece yarisi Basbakan Inönü ile Içisleri Bakani ve bazi ordu kumandanlarinin Ankara'ya dönmelerini, Ordu Müfettisi Fahrettin Altay'in ise Menemen'e gitmesini istemistir. Menemen'de Istiklal Mahkemesinin hemen kurulmasini, Baskanligina Muglali Mustafa Pasa'nin getirilmesini bildirmistir. Olaydan bes gün sonra Istanbul'dan Basbakan Inönü'ye gönderdigi bir mektupta da Mustafa Kemal söyle demistir
".. Büyük Ordunun kahraman genç zabiti (subayi) ve Cumhuriyetin mefküreci (ülkücü) muallim (ögretmen) heyetini kiymetli uzvu Kubilay Bey temiz kaniyla Cumhuriyetin hayatiyetini tazelemis ve kuvvetlendirmis olacaktir."
Kafasi boynundan bag testeresi ile kesilmis olan KUBILAY cumhuriyete yeni bir ruh verirken, tutuklanan ikibin gericiden 28'i suçlu görülerek, idam edilmislerdir. Irticanin meydana gelmesi ile cezalandirilmasi bir ay sürmüstür. Daha sonra Cumhuriyet gazetesinin öncülügü ile halkin yaptirdigi KUBILAY ANITI'nin kaidesine, "INANDILAR-DÖÄzÜSTÜLER, ÖLDÜLER/BIRAKTIKLARI EMANETIN BEKÇISIYIZ" sözü yazilmistir. Kubilay'in sehit edilmesinden bir yil sonra yapilan bir anma töreninde Ögretmenler Birligi adina bir konusma yapan Prof. Himi Ziya Ülken, irtica olayi "ULUSAL BIR KERBELA" olarak nitelendirmistir. Ancak ne varki Irtica bugün Menemen'de degil Türkiye'nin her yerindedir. nazifkaracam@gazetetrakya.com