10-16 Mart Tuza Dikkat Haftası

Kırklareli Halk Sağlığı Müdürü Çiğdem Cerit, 10-16 Mart "Tuza Dikkat Haftası" dolayısıyla bilgilendirici bir basın açıklaması yayımladı.
Cerit açıklamasında şunları kaydetti; "Tuz, ana maddesi sodyum klorür olan ham tuzdan insan tüketimine uygun nitelikte üretilen tuzlardır. Sofra tuzu ise doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veya edilmemiş yemeklik tuzlardır.

Ülkemizde bir kişinin günlük tuz tüketimi oranının Dünya Sağlık Örgütü'nün önerisinden 3 kattan daha fazla (kadınlarda 16 gram, erkeklerde 19 gram) olduğu bilinmektedir. Yine çeşitli çalışmalarla diyette günde 1 gram tuz alımının azaltılması felçlerde %5, kalp krizlerinde %3 azalma, diyette tuz alımının günde 9 gram azaltılmasının ise felçlerde %34, kalp krizlerinde ise %24'lük bir azalma sağladığı belirtilmektedir.
Fazla tuz tüketimi yüksek kan basıncı artışına neden olmaktadır. Yüksek kan basıncı ise ülkemizde ölümlerin ve hastalık yükünün en önemli nedeni olan kalp hastalıklarının önde gelen risk faktörüdür. Ayrıca mide kanseri, osteoporoz, böbrek hastalıkları ile yakından ilişkilidir.
Diyet sodyum tüketimi toplumsal ve bireysel kan basıncı seviyesinin açık bir belirleyicisidir. Sodyum organizmada sıvı dengesini sağlamada, asit baz dengesinin sağlanmasında, sinir-kas çalışmasında ve kan basıncının düzenlenmesinde rol oynar. Ancak fazla tuz tüketimi, idrarla kalsiyum atımını da arttırır. Bu durum kemiklerden kalsiyum kaybına neden olur. Bilindiği gibi kemiklerden kalsiyum kaybının artışı osteoporoz ve kemiklerin kırılma riskini arttırır. Bu yüzden lezzetine bakmadan yiyeceklere tuz eklemek ve fazla tuzlu besinleri tüketmemek gerekir.
Tuz tüketimi mide kanseri ile yakından ilişkilidir. Birçok işlenmiş gıda ve hazır çorbalar, soya sosu v.b hazır gıdalarda bulunan tuz konsantrasyonu yoğun bir mide tahriş unsurdur. Tuz yüklemesi primer böbrek hastalığı olmayan bireylerde albuminüriyi, böbrek hastalığı olanlarda albumin ve protein atımını arttırmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, toplumların besin alımında diyetle günlük tuz alımı için hedeflerinin günde 5 gram'dan olması gerektiğini belirtmektedir. Ülkemizde yapılan çalışmalarda günlük tuz tüketim miktarının günde 18 gram olduğu saptanmıştır. Özetle ülkemizde tuz tüketimi önerilen değerlerin 3 katı kadardır.
Tuz alımını azaltmak için neler          yapmalıyız?
1. Tuz kullanımı sınırlandırılmalıdır: Yiyecekler az tuzlu olarak hazırlanmalıdır. Ayrıca yemeklere sofrada tuz eklenmemelidir. Yemeklerin tadına bakılmadan tuz kullanma alışkanlığından vazgeçilmelidir. Sofrada tuzluk kullanmamakla tuz alımı % 15 azaltılabilir.
2. Diyette tuz içeriği yüksek olan besinler dikkatli tüketilmelidir: Salamura yaprak, salamura balık, konserveler, peynir, zeytin, tuzlu kuruyemiş ve tuzlu bisküvi tüketimi sınırlandırılmalıdır. Daima taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih edilmelidir.
3. Diyette C vitamini, potasyum ve kalsiyum içeriği yüksek olan besinler arttırılmalıdır: Yüksek tuz tüketimine bağlı olarak gelişen hipertansiyon ve kalp-damar hastalıklarından korunmak için süt ve süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru ve taze meyveler, kuru baklagiller, fındık, badem gibi C vitamini, potasyum ve kalsiyumdan zengin gıdaların tüketimi arttırılmalıdır.
4. Sofraya hoş kokulu tatlar ilave edilmelidir: Baharat ve maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi hoş koku sağlayan bitkiler tuz yerine tercih edilmelidir.
5. Turşu, ketçap, hardal, zeytin, soya sosu, salata sosları vb. yiyeceklerin tuz içeriği yüksektir. Bu besinlerden uzak durulmalı veya çok nadir tüketilmelidir.
6. Maden suları kaynağına göre farklı miktarlarda çözünmüş halde yapısında; sodyum, kalsiyum, magnezyum, demir ve alüminyum olmak üzere çok sayıda mineral ve doğal gaz içermektedir. Bu nedenle satın alırken maden sularının sodyum içeriği etiketinden kontrol edilmelidir.
7. Aynı üründe farklı markaların tuz içerikleri birbirinden çok farklı olabilir. Hepsini kontrol edip aynı gıdanın az tuzlu olanı tercih edilmelidir. Sebze ve meyvelerin tuz içeriği düşük olduğundan sık tüketilmelidir.Atıştırma için cips, tuzlu kuruyemiş yerine meyve tüketilmeli, her gün biraz daha az tuz almaya özen gösterilmelidir.