I.MURAT HÜDAVENDİGAR'IN - HAYATI -

Osmanlı padişahı (1326- Kosova 1389). Orhan Bey'in dördüncü oğlu. Bursa sancak beyi. Süleyman Paşa'nın Rumeli seferine katıldı (1356-1357), Süleyman Paşa ölünce ordunun yönetimini üstlendi. Orhan Bey ölünce, Bursa'da beyliğin başına geçti (1362). Ne var ki bu sırada, Bizanslılar Çorlu, Malkara ve Lüleburgaz'ı ele geçirdiler; Ankara'daki ahiler, Eskişehir'deki iki şehzade (Halil ve İbrahim) ayaklandı. Murad I., isyanları bastırdıktan sonra Rumeli'ye geçti, Çorlu, Malkara, Keşan, İpsala, Lüleburgaz, Dedeağaç ve Dimetoka ele geçirildi. Sazlıdere savaşında Bizans ve Bulgar kuvvetleri yenilgiye uğratıldı ve Türk ordusu Edirne'ye girdi. (1363); Lala Şahin Paşa Filibe'yi, Evranos Bey Günilcine'yi aldı; Anadolu'dan getirilen Türkler yeni alınan topraklara yerleştirildi. Bu durumdan rahatsız olan Bulgarlar ve Sırplar, Papa Urbanus V'in desteğiyle bir birlik oluşturdular; Bizanslılarsa yeni fetihleri tanımak zorunda kaldılar.
Murad I'in buyruğuyla, Kazasker Çandarlı Kara Halil Yeniçeri ocağını kurdu. Papa Urbanus V, Bulgar kralı Uroş V ve Macar Kralı Lajos'u kandırarak bir Hıristiyan birliği gerçekleştirdi; Eflak Voyvodası ve Bosna kralının katılmasıyla güçlenen haçlı ordusu Edirne üstüne yürüdü. Edirne muhafızı Lala Şahin Paşa, Anadolu'daki Padişaha haberci gönderdikten sonra Hacı İlbey'i 10.000 kişilik bir orduyla düşmana karşı gönderdi ve oyalama savaşı yapmasını buyurdu. Hacı İlbey Sırpsındığı'nda düşmana baskın yaptı, haçlıları bozguna uğrattı, Macar kralı Lajos canını güç kurtardı (1363). Murad I yeniden Rumeli'ye dönünce, önce Dimekota'yı, sonra Edirne'yi başkent yaptı. Kızılğaç, Samakov, Aydon, Karınabad, Suzebol, Hayrabolu alındı (1367). Pınarhisar, Vize, Kırklareli ele geçirildi (1368). Bulgar kralı Şişman İfan Osmanlılarla baş edemeyeceğini anladı, kız kardeşini Murad I’e verdi.Osmanlıların güçlenmesini istemeyen Makedonya beylikleri ve Sırp prensliklerinin birleşik ordusu Çirmen'de büyük bir yenilgiye uğradı (26 ey. 1371), batı Trakya ve Makedonya'nın bir bölümü Osmanlıların eline geçti. Sırp despotu Lazar vergi ödemeyi kabul etti (1374).
Bizanslılar Vize bölgesine saldırınca (1375), Murad I Çatalburgaz, İnceğiz kalelerini aldı, bölgeye Türkleri yerleştirdi ve bölgede Osmanlı yönetim ve ordu örgütünü kurdu.
Murad I, 1376'da Germiyanoğulları ve Hamidoğulları ile dostluk kurarak topraklarını genişletti, Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir, Karaağaç, Eğridir vb kentleri Hamidoğlu Kemaleddin Hüseyin beyden satın aldı (1382), Sofya (1382), Niş, Manastır ve Ohri (1385) ele geçirildi. Arnavutlar Viosa ırmağı kıyısında yenilgiye uğratıldı. Akçahisar ve İşkodra alındı. (Ama Venediklilerle bozuşmamak için bu kaleler geri verildi). Bu sırada, Bizans şehzadesi Andronikos ile anlaşan şehzade Savcı Bey isyan etti. Murad I isyanı bastırdı. Osmanlılara karşı saldırıya geçen Karamanoğulları bozguna uğratıldı. Konya kuşatıldı. Murad I, halkın malına dokunulmasını yasakladı; nevar ki, Osmanlılara yardım etmekte olan Sırp askeri yağmaya başladılar. Murad I yağmacılardan bazılarını astırdı; bu olay, I. Kosova Savaşı'nın nedenlerinden biri oldu. Karamanoğulları, aman dilediler, Beyşehir'i verdiler ve barış yapmayı başardılar (1387)
Murad I Konya kuşatmasıyla uğraşırken, Bosna kralı Yuntoğlu Tvartko, Sırp despotu Lazar, Arnavut beyi Georgy Kastriyota, Hırvat kralı, Bulgar kralı, Dobruca hakimi ve Karaosmanoğulları Osmanlılara karşı birleştiler. Bosna kralı Yuntoğlu Tvartko, Lala şahin Paşa komutasındaki akıncıları Plocenik'te yendiler. Hıristiyanlar Sırp despotu Lazar'ın çevresinde toplandılar. Murad I, Çandarlı Ali Paşayı 30.000 kişilik bir orduyla Bulgaristan'a gönderdi (1388), yardımcı kuvvetler sağlamak için Anadolu beyliklerine başvurdu. Ali Paşa, Provadi, Şumnu ve başkent Tırnova'yı aldı. Şişman İran'ı Niğbolu kalesinde kuşattı. Şişman İvan bütün ailesiyle birlikte telsim oldu, Osmanlı uyruğuna geçti. Tırnova'ya yerleştirildi. Murad I ise Aydın, Kütahya ve Karasi beyliklerinin kuvvetleriyle birlikte Rumeli'ye geçti; Tatar beyi Sarac, Köstendil beyi Konstantin, Sırp beylerinden Dragaş ve Vukaşinoğlu Mijatoviç de Murad I'e katıldı. Haçlı ordusu ile Osmanlı ordusu Kosova'da karşılaştı. Savaş Osmanlıların zaferiyle sonuçlandı ( Haz.1389) Ne var ki, bir Sırp askeri Murad I'i hançerle yaralayarak ölümüne yol açtı. Murad I, tarih kaynaklarında Gazi Hünkâr ya da Hüdavendigar unvanıyla anılır. Murad I'in Bursa'da bir cami, medrese, imaret vb. yapıtları vardır.
Kaynak: Ünlü Kişiler Sözlüğü