Niyazi Rodoplu’ya : “Sen Bulgaristan göçmenisin. Rodoplar’da Pomak Türkleri yaşıyor. Rodoplar’da Yörükler de yaşıyorlar mı?” diye sordum.
NİYAZİ RODOPLU: “Yörükler hayvancılıkla uğraşırlar Rodoplar da Pomak Türkleri yaşıyor. Rodop dağ eteklerinde Yörükler bulunur. Derbentler köprübaşlarında, yol kavşaklarında kurulmuştu. Kervanların yolcuların güvenliğini sağlıyordu. Rumeli’nin fethinde Derbentler, zaviyeler ( Küçük Tekke) önemli kavşaklarda görev yaptılar. Yörükler yazın yayla da kışın ovada hayvanlarıyla yaşarlardı. Bulgaristan’dan, Yunanistan’daki yazlık yaylalara hayvanlarıyla giden Yörükler vardı. 1915 yılına kadar kervanlar vardı. İpek yolundan gelen kervan kafileleri ticaret hayatında önemli rol oynamıştı.
Haskova civarında Bektaşi köyleri vardır” dedi. 1965-1970 yıllarında İstanbul Üniversitesi tarih bölümünde okudum. 1971 Mayıs ayında okulu bittirdim.
Doç.Dr. CENGİZ ORHONLU Rumeli de Osmanlının iskân politikasını anlatırdı. Bu Derbentleri, zaviyeleri ondan dinlemiştim. Rahmetli Doç. Dr. Cengiz Orhunlu Profesör olmuştu. Küçük bir kitabın Osmanlıcadan Türkçeye çevrilmesini bana tez olarak vermişti. Arapça ağırlıklı bir kitaptı. Porf. Dr. Hüseyin Memeşoğlu’nun: “Pomak Türklerinin Tarihi Geçmişin Sayfalar” kitabını okudum. Kitabın sayfa 5 giriş bölümünde: “Pomak Türkleri genellikle Rodop, Pirin ve Vardar Makedonya bölgelerinde ikamet etmektedirler. Bunun haricinde bugünkü Bulgaristan’ın kuzeyinde, Lofça, Plevne, Teteven, orta Bulgaristan’da Filipe civarında ve eski Selanik, Manastır, Kosova ile İşkodro vilayetleri dahilinde de küçük gruplar halinde oturmaktadırlar…
(1) İslam Ansiklopedisi, İstanbul1967 C.IX., S.574. İstoriç eski Pregled 1990, sayı 10, S.18 Pomak Türkleri öz ve öz Türk’tür. Onlar Ortaasya’dan Kuzey göç yolunu ( Hazar denizi, Karadeniz’in kuzeyini) takip ederek Ukrayna ile Besarabya ‘ya giden, buradan da XI. Asırda Balkanlara inen ve Peçeneklerin yardımı ile 1034’ten itibaren Rodoplar, Batı Trakya, Pirin ve Vardar Makedonyasını hâkimiyetleri altına alan Kıpçakların veya Avrupalıların Kuman olarak adlandırdıkları kabilelerin torunlarıdır. (5)
(5) Rodop Bulgaristan Türklüğü Faciasının İç Yüzü..Rodop- Tuna Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği, Tarih Yayınları Serisi, Mart 1976, Sayı 2, S.8-12.
Kırklareli’nde Üsküp beldesi, Babaeski Büyükmandıra Beldesi, Kırklareli’nin Pehlivanköy yoğun olarak Pomak Türkleri yaşamaktadır. Osmanlı devleti 1877-78 (93 Harbi), 1912-1913 (ikinci balkan Savaşı) yıllarında Bulgaristan’dan, eski Yugostavya’dan Trakya ve Anadolu’ya göç eden Balkan Türkleri kardeşimizdir. Osmanlı Devletinin fütuhat hareketinde Pomak Türklerinin öncü, ardçı ve ileri keşif kollarında aktif görevler yaptığını bu yüzdende Balkanlı Slavlar Kuman Türk Müslümanlarına Pomagaç ( yardımcı) adını vermişler ve zamanla bu sözcük Pomak şeklini almıştır. Bu olaya Prof. Dr. Hüseyin Memişoğlu güzel anlatır. (22)
(22) Rodoplar ve Pomak Türkleri, Türk Dünyası, 1973 sayı 28, s 28
Türklerin Balkanlardaki tarihsel öyküsü kitaplara sığmayacak kadar büyüktür. Prof. Dr. M. Münir Aktepe, 14-15 asırlarda Rumeli’nin Türkler tarafından iskânına dair, Türkiyat Mecmuası, 1951-1953, cilt 10, s. 300-302, Türk Dünyası 1973 sayı 28, sayfa20.
Pomaklar da Boşnaklar da Rumeli'nin tüm güzel insanları da bu vatana bağlılıkları ile canımızdır. Kim aksini idda edebilir ki ?