PEK BILINMEYEN BIR OLAY 1913 TRAKYA'DA TÜRK-BULGAR MÜBADELESI

Bundan bir süre önce Türk ve Bulgar basininda çikan haberlerde Bulgarlarin 1913 Balkan Savasi sonunda Türkiye Trakyasi’ndan (Dogu Trakya’dan) Bulgaristan’a göç eden ve mübadele olan Bulgarlarin geride biraktiklari mal ve mülklerinden dolayi Türkiye’den 10 milyar dolar tazminat isteyecekleri bilgisi yer aldi. Istedikleri tazminatin ödenmemesi durumunda Avrupa Birligine basvuracaklarini, Veto haklarini kullanacaklarini basina sizdirdilar. Bu konuda yurt disindaki Bulgarlar’dan sorumlu Devlet Bakani Bojider Dimitrev’in çalismalar yaptigi duyuruldu. Hatta Bulgar arsivlerinde göç edenlerin tapu kayitlarinin ve belgelerin tek tek gözden geçirildigi açiklandi. Dimitrev’in ayrica 306 hak sahibi mirasçilara tastikli tapu suretleri verildigi gündeme getirildi. Ancak daha sonra Bulgar Disisleri Bakanligi yetkilileri ve adi geçen Devlet Bakani tazminat istemenin Türkiye’nin Avrupa Birligi müzakereleri ile bir ilgisi olmadigini ve önsart tasimadigini, ilk açiklamayi yapan Bulgar Bakanin da bu olayi pek bilmedigi için yanlis ifadeler kullanildigi açiklamasi yapildi, olay perdelenmeye çalisildi. Oysa Bulgarlar bu konuda kararlidirlar ama zamanlamada, konjüktürel sartlari dikkate almada hata yapmislardir.

Tarihi bilgilere göre gerek Bulgarlarin gerekse Yunanlilarin Türkiye Trakyasi üzerinde emelleri vardir. Bu yüzden zaman zaman kendi aralarinda anlasmazliklara düsmüslerdir. Balkan Savasi sirasinda da böyle bir duruma gelmislerdir. Yunanlilar, Bulgarlarin Çatalca’ya kadar Trakya’yi isgal etmelerini 1848 de ilan ettikleri Büyük Yunanistan hedeflerine aykiri bulmuslar, Balkan Savasi Ittifakini bozmuslardir. Bu defa 1920 de Yunanlilarin Trakya’yi isgallerini Bulgarlar çikarlarina aykiri bulmuslar, Türkiye’ye destek vermislerdir. Anlasma geregince Yunan isgali üzerine 20 bine yakin sivil ve asker Süloglu üzerinden Bulgaristan’a geçmislerdir. Yunan isgali süresince Bulgarlar Türk çetelerin topraklarinda egitimine imkan vermislerdir.

1912-1913 Balkan Savasinda, Balkan ülkelerinin Türkiye’ye karsi yaptiklari ittifak bozulmustur. Bulgarlar, Trakya yenilgisi üzerine Trakya’dan çikmislardir. Bundan sonra Türk Hükümeti ile Bulgar Hükümeti arasinda bir seri anlasma yapilmistir. Bu anlasmanin biri de 8 Kasim 1913 tarihinde Kirklareli’nde, Kirklareli Mutasarrifi Haydar Vaner ve Osmanli Hükümeti temsilcisi (Cumhuriyetin ilk yillarinda Içisleri Bakani) Åzükrü Kaya ile Bulgar Heyeti arasinda olmustur. Atatürk’ün Genel Sekreterlerinden Tevfik Biyiklioglu’nun “TRAKYA’DA MILLI MÜCADELE” kitabinda yazdigina göre Trakya’da Bulgar sinirina yakin 12 Bulgar Köyü halki mübadele suretiyle Bulgaristan’a gitmislerdir. Bunlar savas sirasinda Bulgaristan’a gitmeyen Bulgarlar’dir. Bulgar kaynaklari savas sirasinda 300 bin dolayinda Bulgarin Trakya’dan göç ettigini söylemektedirler, bunlar giderken mal mülklerini geride birakmislardir. Iddialari böyledir. Oysa bunlarin çogu savas sirasinda Trakya halkina yaptiklari zulümden korkarak kaçip gitmisler, köylerini bosaltmislardir. Iste Bulgarlar bu kaçip gidenler için tazminat isteme haklarini sakli tutmaktadirlar. Basinda yer alan bilgilere göre de Basbakan Recep Tayyip Erdogan son Bulgaristan ziyaretinde Bulgarlarin bu isteklerini müzakere etmeyi kabul etmistir.

Korkudan göç eden Bulgarlarin disinda 1913 Kirklareli Anlasmasi ile Türkiye’nin Bulgaristan’a, Bulgaristan’in Türkiye’ye yakin 12 köyün halki karsilikli yer degistirmek suretiyle 40 bin dolayinda Bulgar Trakya’dan Bulgaristan’a geçmistir. Bulgaristan’dan gelen Türk Müslüman aileler de bosalan bu Bulgar köylerine iskan edilmislerdir. Bunun tazminatla bir iliskisi yoktur ama Bulgarlar bunu sorun yapmaya hazirlanmaktadirlar. Mesele budur.

Yorum Yazın

Yapılan Yorumlar

  1. Hacım cok güzel bir çalışma olmuş teseküler Ankara Büyük çağdaş zincir marketleri ve bonelli zincirlerinin sahibi ve ortağı Adaşiniz Nazif