Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Kurban Bayramı’na sayılı haftalar kalırken bu sene de “Kurban Rehberi”ni yayınladı. İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü internet sitesinde yer alan açıklamada paylaşılan hususlar şu şekilde açıklandı;
“Kurban edilebilen hayvanlar; Kurbanlık hayvan deve için beş, sığır ve manda için iki, koyun ve keçi için bir yaşını doldurması gerekir. Bunun yanında koyun semizlik ve gösteriş olarak bir yaşındakilerle aynı olursa altı ayını tamamladıktan sonra da kurban edilebilir. Şafi mezhebine göre ise keçi de iki yaşını doldurmalıdır. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 4 Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder. Bu nedenle, kötürüm derecesin de hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin bir kısmının olmaması, kurban edilmesine mani teşkil etmez.
Şafii mezhebinde, hayvanın etini, yağını ve sakatatını kusurlu hale getirecek derecedeki ayıplar kur banın sıhhatine engel teşkil etmektedir.
Genel olarak yukarıda sayılan kusurlardan birinin bulunması bir hayvanın kurban olmasına engel teşkil ettiği gibi, uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi caiz değildir. Sağlıklı hayvanların belirgin özellikleri vardır; Besili sığırlarda gövde her yönden dolgun görünümde, butlar yuvarlak, omuzlar geniş, vücut çıkıntıları belirsiz, deri yumuşak ve elastiki, bakışları canlı kıllar ince ve parlaktır. Ayrıca, göz, burun, ağız, meme ve arkasında anormal akıntılar, bacak ve ayaklarında topallık, deri ve memelerinde hastalık belirtisi şişkinlik, renk değişimi ve yara bulunmaz.
Hayvan varlığının devamı açısından öncelikle erkek hayvanlar kurban olarak tercih edilmelidir. Çeşitli bölgelerden getirilen kurbanlık hayvanların küpeli olması, büyükbaş hayvanların pasaportu, küçükbaş hayvanların Kurban Rehberi 5 nakil belgesi ve/ veya Veteriner Sağlık Raporu aranmalıdır. Bu belgeler hayvanların getirildiği kaynağın ve hayvanların sağlığının güvencesi niteliğindedir.
Kurbanlıkların yaşları
Kurban olabilmesi için sığır ve mandalar iki yaşını (24 ayını), deve beş yaşını, keçi ve koyun bir yaşını bitirmiş olmalıdır. Ancak, koyunlarda altı aylıktan sonrakilerin bir yaşını dolduranlar kadar gelişmiş ve cüsseli olması yeterli kabul edilmiştir. Hayvanların yaşlarının tayini için çiftlik kayıtları, diş gelişimi, boynuzlardaki değişiklikler ve erişkin özellikleri dikkate alınır. Düzgün tutulmuş çiftlik kayıtları kesin sonucu verir. Kayıtlar yok ise, en iyi yaş tespiti diş gelişimine bakarak tayin edilir. Ayrıca kurbanlık hayvanların tür, ırk, cinsiyet ve yaş bilgilerinin sorgulanabilmesi amacıyla Bakanlığımızca https://hayvanbilgi.tarim.gov.tr/ web sayfası ile “HaySag” isimli mobil uygulama hazırlanarak kullanıma açılmıştır. Söz konusu mobil uygulama cep telefonuna yüklendikten sonra küpe üzerindeki barkod okutularak ya da hayvanın küpe numarası girilerek hayvan bilgileri sorgulanabilmektedir.
Kurbanlık hayvanların
sevki nasıl olmalı?
Kurban Bayramı sebebiyle büyükbaş ve küçükbaş hayvan hareketlerinin yoğun olduğu bu dönemde hayvan hastalıklarının yayılma riski de artmakta, artan risk nedeniyle gerek insan gerek hayvan sağlığı tehdit altına girmekte, dolaylı olarak ülke ekonomisinde büyük kayıplara neden olunmaktadır. Bu olumsuzlukların önlenmesi amacı ile bir takım tedbirlerin alınması; yetiştiricilerin, hayvan satıcılarının ve hayvan alıcılarının bu tedbirlerin gereklerini yerine getirmeleri önemlidir. Kurbanlık olarak hayvanlarını başka illere sevk eden hayvan sahiplerinin İl veya İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri’nden Veteriner Sevk Raporu almaları zorunludur.
Sığır, manda gibi büyükbaş hayvan satın alacakların, alacakları hayvanların kulak küpesi ve pasaportu olup olmadığını, başka ilden sevk edilen hayvanların ise “Veteriner Sağlık Raporu” olup olmadığını kontrol etmeleri bu belgeleri bulunmayan hayvanları satın almamaları gerekir. Kurban Rehberi 7 Koyun, keçi gibi küçükbaş hayvan satın alacakların ise alacakları hayvanların kulak küpesi ve nakil belgesi olup olmadığını, başka ilden sevk edilen hayvanların ise “Veteriner Sağlık Raporu” olup olmadığını kontrol etmeleri bu belgeleri bulunmayan hayvanları satın almamaları gerekir.
1-Hayvan Pasaportu: Büyükbaş hayvanların sevk işlemleri için, hayvana ait bilgileri içeren İl/İlçe Müdürlüğü veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum veya kuruluş tarafından düzenlenen, imzalı belge olan ve hayvanın kimlik bilgilerini içeren, sahibini gösteren Hayvan Pasaportunun hayvanların beraberinde bulundurulması gereklidir. Sığır cinsi hayvanların il içi nakillerinde hayvan pasaportlarının nakil esnasında hayvanların beraberinde bulundurulması zorunludur. İller arası sevklerinde, işletmenin bağlı bulunduğu İl/ilçe müdürlüğü tarafından hayvan pasaportları kontrol edilerek veteriner sağlık raporu düzenlenir. Kurbanlık hayvanınızı alırken Hayvan Pasaportunu mutlaka isteyiniz ve doğum tarihini kontrol ediniz. Kurban Bayramı nedeniyle kesilecek sığır cinsi hayvan satışlarında, kesilen hayvanların kayıtlardan düşülmesi maksadı ile satıcı, hayvan pasaportlarının ilgili kısımlarını bu hayvanların kurbanlık olarak satıldığını belirterek yedi gün içinde en yakın İl/İlçe Müdürlüğüne teslim etmelidir.
2-Nakil Belgesi: Resmi veteriner hekim, hayvan sahibi, hayvan satış yeri yetkilisi veya Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kişi, kurum veya kuruluş tarafından düzenlenen, imzalı belgeye denir. Koyun ve keçi türü hayvanların il içi nakillerinde nakil belgesinin nakil esnasında hayvanların beraberinde bulundurulması zorunludur. İller arası sevklerinde İl/İlçe müdürlüğü tarafından nakil belgesi kontrol edilerek veteriner sağlık raporu düzenlenir. 3- Veteriner Sağlık Raporu ve Dezenfeksiyon Belgesi: Hayvan sevklerinde pasaport veya nakil belgeleriyle beraber İl/ İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine gidilerek; resmi veteriner hekim veya yetkilendirilmiş veteriner hekim tarafından muayene ve kontrolden geçirilip nakli uygun görülen hayvanlara, 5996 sayılı Kanunda belirlenen sağlık şartlarına uygun olduğunu gösteren, Yurt İçi Hayvan Sevklerine Mahsus Veteriner Sağlık Raporu ve Dezenfeksiyon Belgesi düzenlenir. Tanımlanmamış (Küpesiz) sığır, koyun ve keçi cinsi hayvanların nakil sırasında yakalanması hâlinde yakalandığı il veya ilçe sınırları içindeki İl/İlçe Müdürlüğü tarafından hayvan sahibine, hayvan sevklerinde Bakanlıkça belirlenen belgeleri bulundurmaması nedeniyle hayvan başına idari para cezası uygulanır. Hayvan sahibine verilen idari para cezasının onaylanmasını takiben hayvanlar tanımlanarak kayıt altına alınır ve en yakın kesimhanede kestirilir ve karkası hayvan sahibine teslim edilir. Hayvan hastalıkları için karantina uygulanan bölgelerden hayvan çıkışı ve bu bölgelere hayvan girişi yapılamaz.
Kurbanlık hayvanların
besi durumlarının tespiti
Hayvanların etlenme ve yağlanma durumu genel vücut yapılarına bakılarak ve özel bir takım vücut bölümlerinin el ile muayenesi sonrasında tespit edilir. Besili sı- ğırlarda gövde her yönden dolgun görünümde, butlar yuvarlak, omuzlar geniş, vü- cut çıkıntıları belirsiz, deri yumuşak ve elastiki, kıllar ince ve parlaktır. Sığırlarda; kuyruk sokumu, bel, leğen çıkıntısı, diz kapağı önündeki, kavram, son kaburga, omuz başı, döş, boş böğür besi derecesi ile ilgili muayene edilmesi gerekli noktalardır. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Besili koyunlarda gövde her yönden dolgun görünümde, butlar yuvarlak, vücut çıkıntıları belirsiz, göğüs derin ve geniş, kaburgalar yuvarlak, deri yumuşak ve elastiki, kıllar ince ve parlaktır. Koyunlarda; sırt, but, kuyruk, kaburga bölgesi besi derecesi ile ilgili muayene edilmesi gerekli noktalardır.
Nakliye ve dinlendirme
Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği gereği; İl Müdürlükleri tarafından Nakil sırasında hayvanlara refakat eden bakıcılar ile hayvan nakil aracı sürücülerinin “Sürücü ve Bakıcı Yeterlilik Belgesi”, gerekli ön şartları taşıyan ve hayvan nakliyesi ile uğraşan nakliyecilerin yetki belgesi alması mecburidir. 31 Aralık 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 8 saati aşan uzun yolculuklarda kullanılacak nakil araçları için araç onay belgesi düzenlenmesi gerekmektedir. Hayvanlar uygun araçlarla ve uygun şartlarda nakledilmelidir.
Nakil araçlarının dezenfeksiyonu hayvanlar bindirilmeden yapılmalı ve üstü kapalı, zemini, havalandırması uygun olmalıdır. Araçların zeminlerine yeteri kadar altlık serilmelidir. Hayvanlar araçlara uygun rampalarla yüklenmeli, eziyet edilmemeli, sıkışık olarak yüklenmemeli, yol şartları dikkate alınarak ani dur- kalk yapılmamalı, yolda zaman zaman hayvanlar kontrol edilmeli, sıkışıklığa, ezilme ve boğulmalara dikkat edilmelidir.
Farklı tür hayvanlar aynı araca bindirilecekse arada bölme olmalıdır. Yolculuk eğer sekiz saatten fazla sürecekse yeteri kadar yem ve su tedarik edilmelidir. Sekiz saatte bir durup hayvanlar dinlendirilmeli, yem ve su verilmelidir. Nakil araçlarında sıcak, soğuk, yağmur ve rüzgâra maruz kalan hayvanların daha kolay hastalanabileceği unutulmamalıdır. Nakliye sonrası kesimden önce hayvanlar 9-24 saat dinlendirilmelidir. Yeterince dinlendirilmeyen, eziyet edilen ve strese sokulan hayvanlardan elde edilen etlerin kalitesi ve dayanma süresinin azalacağı bilinmelidir. KESİM Kurbanlık hayvanların kesimi, şehir ve kasabalarda çalışma izni almış mezbaha ve kombinalar ile belediyeler tarafından sadece kurban kesimi için hazırlanmış, alt ve üst yapıları bulunan kesim yerlerinde ve Kurban Hizmetleri Komisyonlarının önceden belirlediği yerlerde yapılmalıdır.
Çünkü buralarda temizlik hizmetleri; sıcak ve soğuk su; tuvalet, askı, kanal ve çukur, atık ve artık imha yeri gibi imkânlar ile usta kesici, muayene ve kontrol veteriner hekim hizmetleri bulunur. Köylerde ve kesim yeri bulunmayan yerlerde ise bahçelerde usulüne uygun olarak, çevreye zarar vermeyecek şekilde kesim yapılır. Ancak cadde, sokak ve park gibi kamu alanlarında kesim yapmak yasaktır. Kurban Rehberi 13 Kurban keserken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: a. Usulüne göre bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu şekilde yapılan bir kesim sırasında, hayvanın omuriliğinin kesilmesi mekruhtur. Bu konuda etlik kesim ile kurbanlık kesim arasında bir fark yoktur. b. Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına özen gösterilmelidir. c. Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve kesim işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir. ç. Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır. d. Aynı şekilde, hayvanların bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına azami özen gösterilmelidir. Kurbanlık hayvan kesiminde kullanılacak bıçaklar yeterince keskin olmalıdır. Kurbanlık hayvanlar, eziyet edilmeden kesim yerlerine götürülmeli, kasaplar ve eğitim görmüş kişilerce ıstırap çekmeyecekleri şekilde, usulüne uygun olarak yatırılıp kesilmelidir. Ayrıca, kesim öncesi hayvanlara yapılan kötü muamele hayvanları strese sokar.
Bu durum kesim sırasında hayvanların kanlarının yeterince akıtılamamasına neden olur. Kanların yeterince akıtılamaması et kalitesini olumsuz yönde etkiler ve etlerin dayanma süresini kısaltır. Gerekli dini merasim olarak vekâlet verme, tekbir ve besmeleden sonra kesim yapılmalıdır. Kesim, ani ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmeli, hayvana ıstırap verilmemelidir.
Çenenin hemen arkasından gırtlak gövde tarafında kalacak şekilde her iki şah damarı kesildikten sonra kanın yeterince akması beklenmeli, kan tam akmadan omurilik kesilmemeli, imkân varsa hayvan arka bacaklarından askıya alınmalı kanın iyice akması sağlanmalıdır. Yapılabilirse, etleri ve etrafı kirletmemesi için yemek borusu bağlanmalıdır. Kesilen kurbanlık hayvanların kulak küpeleri ve hayvan pasaportları en yakın İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne kesim tarihlerinden itibaren yedi gün içinde teslim edilmelidir. Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmemeli, hayvanların çıkaramayacağı derinlikte çukurlara gömülerek bertaraf edilmelidir.
Yüzme, parçalama,
muayene ve kontrol
Önce baş ve ayaklar ayrılmalıdır. Büyükbaşlarda derinin yüzülme hatları çizilerek kesilmeli, bacakların iç tarafında ve daha sonra da karnın orta hattından bu kesik hatları birleştirilmelidir. Derinin düzgün ve hasarsız yüzülmesine dikkat edilmeli, yüzme işlemine önce bacaklardan başlanmalı, sonra varsa yüzme makinesi ile, yoksa bıçakla sürdürülmelidir. Yüzme bıçakları sivri uçlu olmamalı, küt ve kavisli olmalıdır. Yüzme sırasında derinin kıllı, kirli dış yüzeyi ve kesicinin deriyi tutan kirli eli ete değmemelidir. Deri üzerinde yağ ve et parçaları kalmamasına özen gösterilmelidir. Koyun ve keçilerin derileri tulum çıkarılmalıdır. Bunun kolaylıkla yapılması için deri altına hava verilerek hayvan şişirilmelidir. İşkembe ve bağırsaklar, et kalitesini olumsuz etkilememesi, mikropların bulaşmasını ve gelişmesini önlemek için yarım saatten fazla bekletilmeden çıkarılmalıdır.
Bunların çıkarılma işlemi sırasında delinmemesine ve içeriğin ete bulaşmamasına özen gösterilmelidir. Kazaen bir bulaşma olursa hemen temiz su ile yıkanmalıdır. İçerikleri kesim yerinden ayrı bir yerde poşet, çöp bidonu, konteyner veya çukurlara boşaltılmalı, çevre kirletilmemelidir. İç organlar dikkatli bir şekilde çıkarılmalı, normal görünümde olup olmadıklarına dikkat edilmelidir. Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmemeli, hayvanların çıkaramayacağı derinlikte çukurlara gömülerek bertaraf edilmelidir.
Normalden büyük, rengi farklı, kanı pıhtılaşmayan, kokulu, iltihaplı, su keseleri ve şişkinlikler bulunan, dalağı çamur gibi etler veteriner hekime muayene ettirilmelidir. Kombina ve mezbaha gibi tam teşekküllü kesim yerlerinde her türlü temizlik ve kesim imkânları bulunur. Buralarda daha kolay, temiz kesim ve parçalama yapılır. Kesilen hayvanların etleri veteriner hekimler tarafından muayene edilir. İnsan sağlığına uygun olmayan etler imha edilir. Atık ve artıkların uzaklaştırılması, işkembe ve bağırsakların temizlenmesi kolay bir şekilde gerçekleştirilir. Deri daha düzgün yüzülür.
Etlerin
dinlendirilmesi ve
saklanması
Kurbanlık hayvanlardan elde edilen etler, sıcak ve taze olduğu için 14-200 C de 5-6 saat dinlendirilmeli ve daha sonra tüketim amacına göre sınıflandırılmalıdır. Kıymalık, kızartma ve haşlamalık etler ayrılmalıdır.
Kullanım miktarlarına göre ambalajlanmalı ve +40 C de soğutulmalıdır. Sıcak etler oda sıcaklığında dinlendirilmeden soğutucuya konursa, etlerdeki kasılmadan dolayı iç ısı yeterince düşmez ve et sıcak kalır; birkaç gün sonra kaba etler içlerinden bozulmaya başlar. Bu şekilde yeşillenip kokuşan etler tüketilmemelidir. Kurban Rehberi 15 Etler 12 saat olgunlaştıktan sonra tüketilmeye başlanmalıdır. Olgunlaşmamış etler zor işlenir, iyi pişmez, sert ve lezzeti azdır. Olgunlaşmış etler daha kolay işlenir, kolay pişer, gevrek ve lezzetlidir. Taze etler buzdolabında bir hafta bozulmadan tazeliğini muhafaza eder. Uygun büyüklüklerde ambalajlanıp buzlukta bir ay, şoklandıktan sonra -180 C de 6 ay saklanabilir. Etler tuzla salamura edilerek de saklanabilir. Tuz etlerin uzun süre bozulmasını önler. Etlerin diğer bir saklama şekli de kavurma yapmaktır.
Kavurma yapılan etler uygun şartlarda bir yıl saklanabilir. Etlerin daha uzun süre saklanması bozulmaya, besleyici değerinin azalmasına, lezzet ve aroma kaybına neden olur. İşkembe ve bağırsaklar çok iyi temizlendikten sonra değerlendirilmelidir. Temizlik için sağlığa zararlı kimyasal maddeler kullanılmamalıdır. Sakatat çok çabuk bozulduğu için kısa sürede tüketilmelidir. Kullanılan ambalaj malzemeleri ve kaplar gıdalara uygun olmalıdır.
Bu malzemeler gıdalar için üretilmiş olmalı, zararlı kimyasal maddeler içermemeli, bu kaplarla zararlı maddelerin koku ve kalıntısı etlere geçmemelidir. Aksi takdirde ciddi zehirlenmeler Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 16 ve sağlık problemleri ortaya çıkar. Özellikle sanayide kullanılan kimyasal madde, ilaç, boya gibi maddeler için kullanılan bidon ve varillerin et ve gıdalar için kullanılması insan sağlığı için büyük tehlike oluşturmaktadır.
Derinin tuzlanması
Kesim sonrası elde edilen deri 1-2 saat dinlendirildikten sonra tuzlanmalıdır. Dinlendirme esnasında derideki fazla su ve kan sızar. Böylece bozulma riski azalır. Dinlendirmeden sonra derinin yarısı veya üçte biri kadar ağırlıkta, tercihen taneleri mercimek büyüklüğünde kaya tuzu ile tuzlanır.
Çevre ve görüntü kirliliği
Kurbanlar insanların gelip geçtiği, dinlendiği sokak, park, bahçe ve meydanlarda, akarsu kenarlarında kesilmemeli, kurban keserken çevreyi rahatsız etmemelidir.
Kurbanların kombina, mezbaha ve bu iş için ayrılmış yerlerde veya Kurban Hizmetleri Komisyonlarının önceden belirlediği yerlerde kesilmesi tercih edilmelidir.
Kesimde ortaya çıkan kan, dışkı, atık ve artıklar ortalık yerde bırakılmamalı, rasgele etrafa atılmamalı göl ve akarsulara, kanalizasyonlara karıştırılmamalı, hayvanların yemesine ve çevreye yaymasına izin verilmemeli, çöp bidonlarına atılmamalı, kokusu etrafı rahatsız etmemelidir, derin çukurlar açılarak gömülmelidir. Unutulmamalıdır ki, hayvanlardan insanlara geçen ve zoonoz denen birçok hastalık etkeni, bu atık ve artık maddelerle insanlara bulaşmaktadır. Ayrıca, rastgele etrafa atılan bu atık ve artıklar, hem çevreyi kirletmekte, insanları rahatsız etmekte, hem de Müslümanlar ve kurban hakkında olumsuz düşüncelere sebep olmaktadır. Bu nedenle kurban alırken, nakil esnasında, kesimde ve kesim sonrasında atıkların bertaraf edilmesinde çok hassas davranılmalıdır.
(Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü)
Bu Habere Henüz Yorum Yapılmadı. İlk Sen Ol