GEÇEN HAFTA!

a) Türkiye'nin ev sahipliğini yaptığı ve batı dünyasının önde gelen liderlerinin katıldığı 'Dünya İnsani Zirvesi'nde Cumhurbaşkanı sayın Erdoğan'ın, başkanlığa iyiden iyiye ısındığı özgün davranışların verdiği rahatlıkla, sanki karşısında T.C. Hükümeti kabine üyesi bir görevli varmış gibi, Yunanistan Başbakanı AlexisTsipras'a; 'senin kravatın nerede, yok mu?' diye sormasını çok tuhaf karşıladım.
b) TBMM'nde 65. T.C Hükümeti'nin kuruluş ve atama süreci ve detaylar bana; 'Çarşamba'dan belli olan Perşembe'nin gelişi'ne bir örnekmiş gibi geldi.
c) 25 Yıldan bu yana düzenlenen ve son yıllarda Festival niteliğine dönüştürülmüş 'Kırklareli Karagöz Kültür Sanat ve KAKAVA' etkinliklerinden bu yıl gerçekleştirilenini oldukça hoşuma gitti. Bu tür faaliyetlerde, edindiğim bilgi ve gözleme göre; Kırklareli halkının vazgeçilmez tutkusu eğlence temalı etkinlik olmakla birlikte, sosyal ve politik içerikli sanatsal gösterimler de bir o kadar kabul görüyor olmasıdır. Bu yıl yapılan 'Kırklareli Karagöz Kültür Sanat ve KAKAVA' Festivali, iyinin en kötüsü olsa bile, doğru davranışın bir başlangıcı olarak değerlendirilmeli, daha kapsamlı ve düzenli planlama ve programlar için beklentilerin başka baharda gerçekleşmesi ümit edilmelidir.
d) Festivalin finalindeki 'piknik' olayının da ciddi bir düzenlemeye gereksinimi vardır. Sanıyorum, bu nedenle bu yıl yapılan finaldeki pikniğe, gerekli ve yeterli ilgi gösterilmediğine tanık olduk.
BİLİNEN EN GÜÇLÜ ZEHİRİ
ŞIRINGA EDEREK
GENÇLEŞMEK; YA DA BOTOKS
YAPTIRMAK!..
Kırışıklıkları önleme tedavisinde de kullanılan, diğer taraftan sinir sistemi üzerinde etkili en kuvvetli zehir olan molekül!
Guillermo Godino Sedano'nun araştırması olan, "Botulinum Toksin" yani estetik alanda çok kullanılan (Botox) ile ilgili bir tehlikeyi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Ön Bilgi: Botulinum toksin yani botoks, sinir sistemini etkileyen zehirler (yani nörotoksinler) arasında en güçlü olanıdır. Sadece bir molekülü bir nöronun çalışmasını durdurmaya yeterlidir. İnsanlar açısından bakıldığında, 1 gramı ağızdan alınırsa 1400 kişiyi, solunum yoluyla alınırsa da 1,25 milyon kişiyi öldürebilir güçtedir. Aşağıdaki çizelgede, çeşitli maddelerin bir insanı öldürmek için yeterli miktarları yer alıyor. Bu rakamlar 'Botoks'un zehirliliği hakkında bir fikir verecektir.
1897'de Belçikalı Van Ermengem, botulizm rahatsızlığı olan bir hastanın kanında bulunan botoks zehirinin 'Clostridium Botulinum' adlı bir bakteri tarafından üretildiğini buldu. Daha sonraları, bu zehirin başka üç bakteri tarafından da üretildiği anlaşıldı. Ayrıca, botulinum toksin'in A'dan G'ye farklı son eklerle anılan yedi farklı tipi olduğu belirlendi.
Botulinum toksin üreten Clostridium botulinum bakterilerinin taramalı elektron mikroskobu (SEM) görüntüsü. Yapısı Botulinum toksinler yaklaşık 1300 amino asitlik yani yaklaşık 21000 atomluk bir dizi içeren proteinlerdir. Tek zincirli bir polipeptit haline de getirilebilirler. Ancak, bu durumda çok zehirli olmazlar. Daha güçlü ve zehirli olmaları iki adımda gerçekleştirilebilir. Genellikle, bakterinin bünyesinde oluşan ilk adımda, zincir, biri daha büyük diğeriyse daha küçük ve bir çinko atomu içeren, birbirine disülfür bağıyla bağlı iki segmente ayrışır. Zehirlenen canlının vücudunda oluşan ikinci adımdaysa, disülfür bağı indirgenir ve zehir etkin hale geçer. Botulinum toksin'in biri kısa, diğeri uzun olan, birbirlerine di-sülfür bağıyla bağlı zincirlerini gösteren basit yapısal gösterimi.
Botulinum toksin'in A serotipinin yani botoksun üç boyutlu şerit modeliyle gösterimi BTX Zehirlenmesi;
Bakteri, botulinum toksin'i (BTX olarak da kısaltılır) anaeorobik solunum sırasında üretir. Dolayısıyla, genellikle, içinde gıda bulunan ve oksijen içermeyen gıda ambalajlarında ürer. Bu gıdalar ağız yoluyla alındığında, önce yüz kaslarının felciyle başlayan ve vücudun büyük bölümünün felciyle devam eden çok ciddi bir rahatsızlık oluşur. Nefes alışverişini kontrol eden kasların felç olması durumunda da solunum durur ve hasta ölür. Gıdanın pişirilmesi sırasında yüksek basınç veya yüksek sıcaklıkta bakteri öldürülebilir. Bunun için birkaç dakika kaynatmak yeterli olur. Çok zehirli olmasına karşın, modern dünyada botulizmden ölümle oldukça nadir karşılaşılır. Örneğin, ABD'deki Hastalık Kontrol Merkezleri, 1990 ile 2000 arasında, gıda temelli 160 botulizm olayına bağlı olarak 263 olguyu rapor etmiştir ve bunların sadece % 4'ünün ölümcül olduğu görülmüştür. ABD'deki genel ölümcül etkilenme sıklığının 10 milyon olaya 1'den az olduğu belirtilmiştir.
BTX'in panzehirleri vardır fakat enfekte gıdayı yutmanın hemen ardından alınmazsa kişinin kurtatılması mümkün olamamaktadır. Botulizm zehirlenmesinin başlıca belirtileri şöyle belirtilmektedir:
Görmede bulanıklık, Göz kapaklarının düşmesi, Konuşmanın peltekleşmesi, Kas zayıflığı, Yutkunma güçlüğü, Çift görme, Ağız kuruluğu ve Kusma.
Bu belirtilerin, genellikle, gıdanın alımından 10 ile 36 saat sonra başladığı, bazı kişilerde alımdan 6 saat sonra da görülmeye başlanabildiği belirtilmektedir.
Nasıl Etki Eder?
BTX, sinir hücrelerinden gelen sinyallerin kaslara ulaşmasını engelleyerek, dolayısıyla, kaslara bilgi ulaşımını kesip felç ederek etkisini oluşturu. Sinir hücrelerini çevreleyen sinaptik kese adı verilen küresel kapsüllerin içinde asetilkolin gibi sinirsel iletiyi sağlayan moleküller bulunur (bu moleküller nörotransmiter'ler olarak anılırlar). Normal koşullarda, sinaptik keseler içinde taşınarak kasların algıçlarına (ya da reseptörlerine) ulaştırılan bu moleküller, kasların hareketini tetiklerler. Botulinum toksin türleri kana karıştığında ise bu mekanizma çalışmaz hale gelir ve kaslar hareketsiz kalır, felç gerçekleşir.
Yararlı Kullanımlar (Botoks);
Kaslar üzerindeki felç yapıcı etkisi nedeniyle, belirli bazı tıbbi rahatsızlıklarda yarar sağlamak için BTX düşük dozlarda olmak üzere ilgili bölgeye verilebilmektedir. Toksin bu biçimiyle Botoks (Onabotulinumtoxin A) olarak anılır. Botox son derece düşük biktarda BTX içerir, aksi takdirde Botoks kullanıcılarının çoğu ölürdü. Tıbbi amaçlı ilk kullanımı 1981 yılınsa şaşılığın tedavisinde gündeme geldi. Olmaması gereken yöne kayan gözün ilgili kası felç ettirilerek iki gözün farklı yönlere bakması tedavi edildi. Botoks, ayrıca, yutkunma bozukluğu sorunlarının tedavisinde de kullanılmaktadır. Bu tedavi hastaların %65'inde başarılı sonuçlar vermektedir. Botoks, kozmetik amaçla da yaygın olarak kullanılıyor. Özellikle de, kırışmaya yol açan kasların kasılması önlenerek kırışıklıkların önünü almak mümkün olabiliyor. Ayrıca, istemsiz olarak çok sık göz kırpma, aşırı terleme ve migrenin tedavisinde de Botoks'tan yararlanılıyor.
Zararlı Etkileri;
Tıbbi amaçla kullanılacak BTX üretme konusunda sadece 7 şirkete izin verilmiştir. Çok sayıda başka şirketinde tıbbi kullanım dışındaki araştırmalarda kullanılmak üzere laboratuvarlar ve okullar için BTX üretme izni vardır. Ancak, yasadışı yollarla BTX üreten çok sayıda şirket bulunmaktadır. Bunların üretimlerinin kalitesi denetlenmemektedir ve yüksek derişimde BTX içeren ürünler yapma riskleri vardır. Bu BTX'leri kullanarak yapılan kozmetik preparatlar zehirli olabilmekte ve kullanıcıların ölümüne neden olabilmektedir. Yasadışı olarak üretilen BTX'lerin çok düşük derişimde olmaları, dolayısıyla, kullanımdan beklenen etkiyi sağlayamamaları da olasıdır. Bu zehirin taşıdığı daha da büyük bir potansiyel risk vardır;Terörizm. Botulinum Toksinler bilinen en zehirli maddelerdir, bu nedenle de biyokimyasal silah yapımında ilk akla gelenler arasındadır. Bu zehirin bir gramı 200 000 fareyi öldürebilir. Ama, asıl korkutucusu, bir kase saf BTX'in dünyadaki tüm insan nüfusunu yok etmeye yetebilecek olmasıdır. İkinci Dünya Savaşı sırasında, gerek Müttefik Kuvvetler'in gerek Almanların bilim insanları, Botulinum Toxin'i bir silaha dönüştürmek için büyük zaman harcadılar. Bu iki eski düşmanın, bu zehirleri silah olarak kullanma fikrini uzun süredir unutmuş olmalarına karşın, günümüzde, başka bazı örgütlerin yani teröristlerin kullanma olasılıklarına yönelik endişeler sürmektedir. Bu tür bir reaktifin kullanıldığı bir silahın nasıl sonuçlar üretebileceğinin ürkütücü bir örneği, 1995 yılında Tokyo metrosuna atılan sarin gazı örneğinde görüldü. Bu olayda 13 kişi ölmüş, 50'si ağır olmak üzere 6000'den fazla insan yaralanmıştı. Bazı ülkelerin Botulinum Toksin içeren aerosoller ürettiği bilinmektedir. Bunların kullanılması Sarin gazının yaptığının ötesinde tahribat yaratabilme potansiyeline sahiptir. Fakat, bugüne kadar, BTX sadece kapalı hacimlerde etkili olmuştur. Rüzarın havayla karıştırıp seyreltmesi zehirin etkinliğini çok azaltabilmektedir.
Botoksun Kısa Tarihi;
Botulinum toksin'in ya da kısa terimiyle BTX'in uygun hijyen koşullarında yapılmayan et ürünlerinde görülmesi nedeniyle, Dr. Justius Kerner, bu maddeye yağlı zehir ya da sosis zehiri denilmesini önermiştir,
Dr. Kerner bu zehiri tıbbi amaçla kullanmayı ilk bulan kişi olmuştur,
Bu maddeye maruz kalınarak zehirlenmeye botulizm adı verilmiştir 1897,
Emile Van Ermengem BTX'i üreten bakteriyi bulmuş ve bakteri C. botulinum adıyla anılır olmuştur,
1928'de P. Tessmer Snipe ve Hermann Sommer zehiri saflaştırmayı başarmışlardır,
1949'da İngiliz farmakolog Arnold Burgen 'in çalışma grubu BTX'in, bir sinirsel sinyal iletici olan asetilkolini nasıl bloke ettiğini bularak zehirin kas felci yapma mekanizmasını aydınlatmışlardır
1960'ların sonlarında Amerikalı göz doktoru Alan Scott ve biyokimyacı Edward Schantz BTX'in tıbbi kullanımı üzerinde çalıştılar,
1980'de Edward Schantz BTX-A'yı insanlarda şaşılığın ve göz kırpma tikinin tedavisinde kullandı,
1993'te Hint asıllı Amerikalı gastroenterolog Jay Pasricha ve ekibi BTX kullanarak akalazya adı verilen ve yemek yemeyi olanaksız kılan yemek borusu kasılmalarını tedavi ettiler,
1994'te, Sudan asıllı bir Amerikalı olan Khalaf Bushara, BTX'in kas sorunları dışındaki bir sağlık sorununun, aşırı terlemenin, tedavisinde kullandı,
1989'da FDA, göz kapağı düşmelerinin tedavisinde BTX'in kullanımını onayladı,
2010'da FDA, BTX'in kronik migren ağrılarının önleyici tedavisinde kullanımını onayladı,
2011'de FDA, kırışıklıkların tedavisinde Botox'un kozmetik amaçlı kullanımına izin verdi.
(Not: Bu bilimsel araştırma bilgileri, Mustafa Tunçgenç'in derlemesinden alınmıştır.)