1937 BÜYÜK TRAKYA MANEVRALARI KAZIM DİRİK'İN NUTKU -II-

Köylüyü sevindiren hareketler arasında peynircilik, fennî arıcılık, ipekböcekçiliği, tavuk ve tavşancılık vardır. Köylerin inkişafını Köy Büroları namı altındaki İç Bakanlığa bağlı geniş teşkilât idare ediyor. Köylerimizin kendi bütçeleri ve ayrıca İmece denilen çok başarılı yardımları vardır. Panayır ve hayvan sergilerine kuvvet veriyoruz.
Yeni Devlet kuran Büyük Şef, halkın tükenmez bir ilham ve şefkat kaynağıdır. Manevraları yapan ve içli dışlı sempati kazanan ordumuz, kalbimin harareti ile söylemeliyim ki, yalnız Türkiye vatanının müdafaası değil, aynı zamanda bütün Türkiye'nin ahlâkî sahasında, disiplininde, fedakârlıkta ve içtimaî sahada terakki numunesi ve umumiyetle bir irfan ve kültür mektebidir. Türk milletinin her ferdinin bir suretle feyz aldığı ordumuz için bütün Türkiye halkında istisnasız olarak yaşayan ordu severliği burada söylerken, bütün halkın gönlüne ve öz yüreğine tercüman olmuş bulunacağım.
Sözlerimi burada bitirirken yine Büyük Misafirlerimize hitap ederek diyeceğim ki: Bu kıymetli ziyaretleriniz bize çok şeref ve ferahlar getirmiş ve unutulmaz izler ve hatıralar bırakmıştır. Şükran duygularımı tekrarlarım."
Ecnebi heyetler Genel Kurmay Başkanlarının en kıdemlisi sıfat ile Yugoslavya orduları Genel Kurmay Başkanı General Nediç, General Kâzım Dirik'e mukabele ettiği nutukta demiştir ki:
Meslektaşlarım ve kendi namıma burada, Edirne'de gerek tarafınızdan, gerekse bütün Trakya'da halkla temas ettiğim her yerde bize gösterilen hüsnü kabulden dolayı size samimiyetle teşekkür ederim. Vilâyetlerinizin vaziyeti ve kalkınması için Cumhuriyet hükümetinin aldığı tedbirler hakkında tarafınızdan verilen kısa fakat müessir izahat dolayısı ile de size müteşekkiriz. Bu manevralar münasebetiyle güzel vilâyetlerinizin bir kısmındaki kısa ikametimiz esnasında bu siyasetin müteaddit ve mesut neticelerini müşahede etmek fırsatını bulduğumuzu ekselansınıza söylemekle bahtiyarız.
Halk orduya karşı hissiyatını bu manevralarda onu heyecanla karşılamak suretiyle ve büyük bir devlet, reisiyle hükümet mümessillerine karşı bağlılığını da, onları daima dostane ve içten alkışlarla karşılamak suretiyle gösterdi. Bu tesanüt ve mütekabil emniyetin neticesi olarak ta halk bizi büyük bir sempati ve misafirperverlikle karşıladı. Kahraman Türk ordusunun misafiri olan bizler, hakkımızda her fırsatla gösterilen hararetli hüsnü kabulden dolayı gerek ekselansınıza ve gerekse Trakya ahalisine teşekkürlerimizi tekrar ederken, kadehlerimizi güzel vilâyetinizin ve ahalisinin refahı için kaldırıyoruz” demişlerdir.
Büyük Mareşal Fevzi Çakmağın ve büyük ordu heyhetinin huzuru ile şereflendirdikleri bu büyük günün üzerinden çok geçmeden 1939 Büyük Manevraları Cumhur Reisimiz Milli Şef İsmet İnönü'nün huzurlar ile şeref bulmuş ve Tunca vadisinde Saray içinde yapılan büyük geçit resmi 18 devletin bütün ataşemiliterler ile altı dost devletin genelkurmay başkanları (Romanya, Yugoslavya, Yunanistan, İran, Irak) karşısında parlak bir manzara neticesi vermiştir. Bu mes'ut tarih ve Edirneliler için şükran levhası sayılan İsmet İnönü'nün hitabeleri unutulmaz bir hatıra olarak kalacaktır.
KASIRGA: 1932’de Edirne'ye büyük bir kasırga gelmiş, 5-10 saniye içinde belli başlı bütün minareleri şerefesinden koparmış, birçok evlerin çatıları uçmuş, insan kaybı olmamış ise de, halkı büyük derecede korkutmuştur. Hele tarihin ihtişamlı minareleri o hale gelince, kaçılmaz bir tarzda ruh ve maneviyat sarsıntısı belirmiştir. İşte bu sıralarda Atatürk Edirne'ye kadem basmıştı. İlk ziyaretinde Selimiye'yi bu haliyle gördü. İçinde bağdaş kurdu.
Eşi bulunmayan büyük vediaları temaşa etti ve hemen can beraberi Başvekil İsmet İnönü'ye bir telgraf çekti. 24 saat içinde 80 bin liranın müjdesi verildi. 1938’e kadar 5 sene süren yardımlar bunu takip etti. Selimiye, Üç şerefeli, Eski cami ve bir dereceye kadar 2’nci Beyazıt, Muradiye yıllarla tamirlerini gördü. Ve bugünkü en güzel durumlarına sokuldular.
Kaynak: Edirne Tarihi Osman
Nuri Peremeci