Trakya'da kalkinmanin yolu bunlari bilmekten geçiyor

 

Trakya Kalkinma Ajansi TR21 Trakya Bölge Plani 2010-2013, Trakya bölgesinin de yaptigi "Güçlü ve Zayif Yönler - Firsatlar ve Tehditler Analizi" ile bölgenin kalkinma için bilinmesi gerekenleri siraliyor. Analizde bölgenin güçlü yanlari için ilk olarak cografi konuma dikkat çekilerek Asya ve Avrupa'yi birlestiren bir köprü olmasinin getirdigi avantajlara deginiliyor. Bu özelligin sagladigi özellikler önemli ulasim yollari üzerinde bir kavsak noktasi olmasi ve deniz, kara ve hava olmak üzere çok yönlü ulasim sekillerinin mevcudiyeti ayrica sinir kapilari ile özetleniyor. Yine bölgede okullasma oraninin yüksek olusu, bölgedeki Edirne, Tekirdag ve Kirklareli'nin birer üniversiteye sahip olmasi güçlü yönler arasinda yer aliyor. Birinci basamak saglik hizmetlerinde çalisan hekim sayisinin yeterli olmasi, bölgede iki tane tip fakültesinin bulunmasi, Tekirdag disindaki illerde saglik altyapisinin yeterli olmasi da saglik alani konusunda bölgeyi güçlü kiliyor. Analizde bölgenin diger güçlü özellikleri söyle siralaniyor; "Bölgede AR-GE merkezi belgesine sahip 5 adet firmanin faaliyet göstermekte olmasi, bölgedeki rüzgâr performansinin yüksek olmasi, bölgenin cografi konumu nedeni ile enerji nakil merkezi islevine sahip olmasi. Basta 1120MVV kurulu güce sahip HEAÅz-Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.Åz. olmak üzere bölgede toplam 43 adet elektrik üretim tesisinin bulunmasi. Bölgenin dogal, tarihi ve kültürel zenginlige sahip olmasi. Turizmin çesitlenmesine (dag yürüyüsü, deniz, yelkenli, dalis, yamaç parasütü) olanak saglayan cografi yapinin varligi. Bölgede güvenlik sorununun bulunmayisi. Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz ilçelerinde sanayinin yogun olmasi. Sanayi yogun bölgelerde enerji erisiminin sorunsuz olmasi. Bölgede 1 Serbest Bölge ve 6 organize sanayi bölgesinin var olmasi. Tarim ve hayvanciliga elverisli arazilerin miktarinin fazla ve arazilerin verimli olmasi. Ekolojik kosullarin ayni yil içinde 2-3 sefer ürün alinmasina firsat vermesi. Tarim ve hayvancilik girdilerinin kolay temin edilmesi. Åzarköy ilçesinde köklü bir bagcilik kültürünün olmasi. Meriç Nehri gibi yerüstü su potansiyeli yüksek olan bir su kaynagina sahip olunmasi.

Bölgenin, bazi stratejik ürünlerde (bugday, ayçiçegi, çeltik) Türkiye üretiminde önemli paya sahip olmasi. Çiftçinin ürettigi ürünü pazarlayabilecegi kanallardan biri olan tarimsal sanayinin bölgede güçlü olmasi. Üreticilerin tarim ürünlerini pazarlayabilecekleri TMO, Trakya Birlik, Alpullu Åzeker Fabrikasi gibi kurumlarin bölgede bulunmalari. Damizlik hayvan yetistiriciligi için uygun altyapinin bulunmasi. Büyükbas hayvanlarin sap hastaligindan ari olmasi. Süt verimi yönünden genetik degeri yüksek büyükbas hayvan varligina sahip olunmasi. Tarimsal arastirma kuruluslarinin bölgede bulunmasi. Tarimsal analiz ve toprak tahlil laboratuarlarinin bölgede çok sayida olmasi. Bölgede tarim ile ilgili düzenlenen fuarlarin sik olmasi ve çiftçinin son teknolojiye ulasabilme sansinin yüksek olmasi. Tarimda mekanizasyonun yogun olmasi. Istirancalar bölgesinde milli park olarak tanimlanmis ve bozulmamis ekolojik alanlarin fazla olmasi. Bölgeye has Trakya arisi, kivircik koyun gibi hayvan varliginin olmasi."

Bölgenin güçlü yanlarini siralayan Plan, ayni zamanda zayif yanlarini da belirterek güçlendirilmesi gereken noktalari da vurguluyor. Trakya'nin zayif yanlari arasinda ilk sirada altyapi sorunu geliyor. Buna örnek olarak ise kiyi bölgelerinde mevsimsel nüfus artisi sebebiyle altyapi hizmetlerinin yetersiz kalmasi gösteriliyor. Bu durum sahil kesimlerinde mevsimsel nüfus artisi yasanmasi sonucunda saglik hizmetlerinin yetersiz kalmasini da beraberinde getiriyor. Güçlü yönler arasinda yeralan sanayi bir yandan da zayif özellikleri içinde yer aliyor. Yer alma sekli ise; Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) disinda plansiz sanayi varligi. Bölgenin diger zayif yanlari ise söyle; "Altyapi tesisat planlarina iliskin sayisal veri eksikligi olmasi. Basta yerel yönetimler olmak üzere kamu kurumlarinda nitelikli eleman eksikligi, atik yönetiminin yeterli olmamasi (Atik su yönetiminin ve atik su aritma tesislerinin, düzenli depolama tesislerinin, kompost ve geri kazanim tesislerinin, çöp sizinti suyu aritma tesislerinin, tibbi ve endüstriyel atik aritma tesislerinin yeterli olmamasi). Kanalizasyon, su drenaj, su desarj, içme ve kullanma suyu sistemleri altyapisinda eksikliklerin bulunmasi. Altyapi yatirimlarinda yasanan mali kaynak yetersizligi. Engellilere yönelik egitim, spor ve diger altyapi hizmetlerinin yeterli olmamasi. Yeni kurulan bölge üniversitelerinde altyapi, akademik personel vb. konularda eksikliklerin bulunmasi. Bazi dezavantajli sosyal gruplarin saglik hizmetlerine sürekli erisebilme olanaklarinin kisitli olmasi

Yasli ve engelli bakim merkezi sayisinin yetersiz olmasi. Bölgede girisimcilik, Ar-Ge, yenilikçilik ve proje üretme kültürünün gelismemis olmasi. Tescillenen patent, faydali model ve endüstriyel tasarim basvuru sayisinin az olmasi. Bölgedeki sehirlesme, sosyal ve kültürel hayatin kalifiye elemanlar için cezbedici olmamasi. Egitim ve staj programlarinin bölgenin ihtiyaçlarina altyapi hizmetlerinin yetersiz kalmasi. Bölgenin sahil kesimlerinde mevsimsel nüfus artisi yasanmasi sonucunda saglik hizmetlerinin yetersiz kalmasi. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) disinda plansiz sanayi varligi. Altyapi tesisat planlarina iliskin sayisal veri eksikligi olmasi. Basta yerel yönetimler olmak üzere kamu kurumlarinda nitelikli eleman eksikligi, atik yönetiminin yeterli olmamasi (Atik su yönetiminin ve atik su aritma tesislerinin, düzenli depolama tesisleri nin, kompost ve geri kazanim tesislerinin, çöp sizinti suyu aritma tesislerinin, tibbi ve endüstriyel atik aritma tesislerinin yeterli olmamasi). Kanalizasyon, su drenaj, su desarj, içme ve kullanma suyu sistemleri alt yapisinda eksikliklerin bulunmasi. Altyapi yatirimlarinda yasanan mali kaynak yetersizligi. Engellilere yönelik egitim, spor ve diger altyapi hizmetlerinin yeterli olmamasi. Yeni kurulan Bölge üniversitelerinde altyapi, akademik personel vb. konularda eksikliklerin bulunmasi. Bazi dezavantajli sosyal gruplarin saglik hizmetlerine sürekli erisebilme olanaklarinin kisitli olmasi. Yasli ve engelli bakim merkezi sayisinin yetersiz olmasi. Bölgede girisimcilik, Ar-Ge, yenilikçilik ve proje üretme kültürünün gelismemis olmasi. Tescillenen patent, faydali model ve endüstriyel tasarim basvuru sayisinin az olmasi. Bölgedeki sehirlesme, sosyal ve kültürel hayatin kalifiye elemanlar için cezbedici olmamasi. Egitim ve staj programlarinin bölgenin ihtiyaçlarina cevap verememesi ve ara eleman talebinin karsilanamamasi. Üniversite-Sanayi-Kamu-STK isbirliginin ve koordinasyonunun gelismemis olmasi, STK'larin kurumsal yetersizlikleri ve yeterince aktif olmamasi. Bölgedeki su kaynaklarinin etkin ve planli kullanilamamasi. Ergene Havzasi'ndaki kirliligin ciddi boyutlara ulasmis olmasi. Bölgenin belediye nüfusu içinde atiksu aritma tesislerin den yararlanan nüfusun yüzde 1 olmasi. Tarimda sulamanin ve girdi kullaniminin bilinçsiz yapilmasi sonucunda toprak kalitesinin düsmesi Enerji dagitim aginin bölgenin tamaminda homojen olmamasi. Bölgenin turizm konusundaki tanitim, reklam ve pazarlama yetersizligi. Kültür ve turizm altyapisinin (konaklama, sehir makyajlari, insan kaynagi vb.) yeterli olmamasi. Tekirdag ile özellikle Trakya'nin bati aksinda kalan sanayi bölgeleri arasinda ulasim baglantilarinin zayif olmasi. KOBI'lerin dis ticaret konusunda bilgi ve deneyimlerinin yetersiz olmasi. TR21 Trakya Bölgesinin 15199 sayili "Yatirimlarda Devlet Yardimlari Hakkinda Karara göre gelismis Bölge kabul edilmesinden dolayi devlet tesviklerinden yeterince yararlanamamasi. Bölgede mevcut olan gümrüklerin ihtiyaci karsilamada yetersiz kalmasi. Bölgenin IPA kapsamindaki operasyonel programlardan yararlanamamasi. Bölgenin hayvan hastaliklari yönünden "ari" olmasindan dolayi, büyük ölçekli hayvancilik yatirimlari için Bölge içi tedarik ve ithalat disinda seçenek bulunmamasi yüzün den hayvan bulma sikintisi yasanmasi. Küçükbas hayvancilikta genetik verimin yüksek olmasina ragmen bu sektörün gelistirilememis olmasi. Yem bitkileri ekiminin yetersiz olmasi. Bilinçsiz tarimsal girdi kullanimi. Su kaynaklarinin tarimsal sulama amaci ile degerlendirilmesi için gerekli altyapi çalismalarinin tamamlanmamis olmasi. Depolama ve siniflama tesislerinin yetersiz olmasi. Bölgede potansiyeli olan ürünlerin yeterince degerlendirilememis ve markalasmaya gidilememis olmasi. Bölgede tarimsal ihtisaslasmanin olmamasi. Tarimsal örgütlerin sayica fazla olmasina karsin hizmet kapasitelerinin ve örgütlenme bilincinin yeterince gelismemis olmasi. Tarimsal isletmelerin küçük ve parçali olmasi. Monokültür (tekbir ürün) tarimin yaygin olarak yapilmasi."

Trakya'nin güçlü ve zayif yanlarinin yer aldigi Planda elbette firsatlarda belirtiliyor. Firsatlari degerlendirmek için atilacak adimlar ise yalnizca kurumlari ilgilendirmiyor. Bölgenin gelisimi söz konusu oldugunda bunun bir bütün içinde Trakya halki olarak yapilmasi gerekiyor. Iste bölgenin firsatlari; 

"1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plani ile Çevre ve Orman Bakanligi'nin (yeni adi ile Orman ve Su Isleri Bakanligi) Meriç - Ergene Havzasi Koruma Eylem Plani'nin yerel kurumlara altyapinin gelistirilmesine yönelik sorumluluklar getirmesi. Avrupa ve özellikle Balkan ülkelerine yönelik saglik turizminin gelismeye açik olmasi ve bu alanda markalasma potansiyeli. AB ile sinir olmasi nedeni ile bölgenin ortak sinirötesi isbirligi projeleri gelistirme olanagina sahip olmasi. Namik Kemal Üniversitesi yürütücülügünde TÜBITAK IÅzBAP projesi kapsaminda planlanan Trakya Enerji ve Çevre Teknolojileri inovasyon Merkezi kurulmasi girisimi. Istrancalar'da temiz su kaynaklarinin bulunmasi. Yenilenebilir Enerji Kanunu ile rüzgâr enerjisine devlet tarafindan alim garantisi getirilmesi. Emisyon ticareti olanaginin bölgedeki firmalari enerji verimliligine yöneltecek olmasi. Ileri teknoloji linyit yakma sistemlerinin gelistirilmesi sonucu bölgedeki linyit kaynaklarina yönelik talebin artma potansiyeli. Tarim ve hayvancilik atiklarinin bölgede biyogaz üretimi için potansiyel yaratmasi. Bölgeye ulasim olanaklarini arttiracak hizli tren, otoyol, havaalani ve limanlara yönelik projelerin bulunmasi. Türkiye'nin ilk ve tek sarap müzesine sahip olmasi, düzenlenen sarap tadim turlari ve geçmisten gelen sarapçilik kültürü ile bölgede var olan güçlü sarap turizmi potansiyeli, bölgenin Türkiye Turizm Stratejisi'nde olusturulmasi hedeflenen 10 turizm kentinden 2 tanesini barindirmasi (Igneada-Kiyiköy, Enez). Bölgede doga sporlari, eko-turizm, agro-turizm gibi alternatif turizm çesitlerinin yapilmasi için gerekli cografi ve kültürel altyapinin bulunmasi. Tekirdag'da Lojistik OSB kurulma basvurusunun yapilmasi. Havsa Uluslararasi Endüstri ve Lojistik Merkezi Projesi'nin varligi. TCDD'nin bölgede lojistik merkez kurmaya yönelik ön çalismalarda bulunmasi. Marmara Bölgesi genelinde olusan lojistik yükünün bir kisminin Bölgeye kayma olasiligi. 2.5 milyon TEU kapasiteli Asyaport Limani'nin yapimina baslanmis olmasi. Halkali-Kapikule Hizli Tren Projesi'nin varligi. Aysekadin Tren Gümrük Merkezi'nin modernize edilmesi halinde gümrük islemlerinin Istanbul'dan bölgeye kaymasi, Istanbul'u Balikesir'e baglayacak olan Tekirdag-Çanakkale-Balikesir Otoyolu Projesi'nin varligi. Silivri'ye havaalani yapilmasinin gündemde olmasi. Çorlu Havaalani'na yönelik kapasite gelistirme planinin bulunmasi. Islah OSB'lerin üzerine yapilan çalismalarin hiz kazanmis olmasi ve gereklilikleri üzerine olan genel inancin olusmus olmasi. Mevcut OSB'lerdeki bos parsellerin Istanbul'un tasan sanayi kapasitesini bölgeye kontrollü olarak çekmede uygun ortam yaratmasi. Meriç Nehri ve Istrancalar kaynakli yerüstü sulari üzerinde mevcut ve yapilmakta olan barajlarin tarim ve sanayinin ihtiyaç duydugu sulari karsilayabilecek su potansiyeline sahip olmasi. Dereköy Sinir Kapisi'nin genisletilmesine yönelik projenin varligi. Istanbul metropolüne ve yurtdisi pazarlarina bölgenin yakin olmasi. Örtü alti tarim potansiyelinin olmasi. Bölgenin endemik, tibbi ve aromatik bitki türü açisindan zengin olmasi. Polikültür (çok ürünlü) tarima uygun bir iklime sahip olunmasi. Bölgenin büyükbas ve küçükbas hayvancilik açisindan "Organize Hayvancilik Bölgesi" olma potansiyelinin bulunmasi. "Kirklareli ve Edirne Peyniri" ile "Hardaliye" gibi markalasmaya açik ürünlerin bulunmasi. Bölgenin et hayvanciligi yönünden Istanbul'un ihtiyacini karsilayabilecek potansiyelinin olmasi. Bölgede propolis, polen, ari sütü gibi katma degeri yüksek ari ürünleri üretimi için potansiyel olmasi. Tatli su balikçiligi için uygun su rezervlerinin bulunmasi. Bölgede mikroklima alanlarin bulunmasi. Gelistirilebilecek Bir Teknopark'in varligi. Bölgedeki marka kültür ve turizm degerleri potansiyelinin bulunmasi. Ekonomik olarak sulanabilir nitelikteki arazilerin fazla olmasi."

"Güçlü ve Zayif Yönler - Firsatlar ve Tehditler Analizi"nde bölgeyi tehdit eden unsurlarin yer aldigi bölümde siklikla büyük maddi zararlara yol açan su taskinlarinin yasanmasi ilk sirada bulunuyor. Bun takip eden diger tehditler ise söyle;

"Bölgenin IPA Programi (AB Katilim Öncesi Mali Yardim Araci) kapsami disinda kalmasi. Tekirdag'in deprem kusaginda yer almasi. Sanayinin birinci sinif içme suyu niteligindeki yeralti suyunu kullanmasi. Ergene Havzasi çevre kirliligi. Sinir kapilari bulunmasi nedeniyle bölgeye bulasici hastaliklarin gelmesi riski. Istanbul'un Trakya Bölgesi için de hedef grup olan bilgi ve teknoloji yogun sektörleri kendi sinirlari içerisinde tutmaya yönelik tedbirler alacak olmasi. Kocaeli'de kurulacak olan Bilisim Vadisi'nin bölgedeki inovasyon potansiyelini azaltmasi. Isletmelerde girisimcilik ve inovasyon bilinci eksikliginin teknoloji gelisimini engellemesi. Tarimsal ve sinaî üretimde asiri su tüketilmesi. Çevreye iliskin yasal mevzuatin uygulanmasinda sorunlar yasanmasi. Sinirdaki ülkelerin sanayi atiklarini yeterli aritma yapmadan Meriç'e akitmasi. Dogalgazda disa bagimliligin çok yüksek olmasi. Yerel yönetimler basta olmak üzere ilgili kuruluslar tarafindan yapilmasi gereken denetimlerin eksikligi. Istiranca Daglari'nin su havzasi olarak kullanmasi sonucu dogal yapinin yok olmasi riski. Ulasim modlarinin birlestirilip bütünlestirilmesine yönelik kurumlar arasi esgüdüm eksikliginin bulunmasi. Bölge ilçelerinin homojen olmayan gelisim göstergelerine ragmen Bölge genelinin gelismis kabul edilmesi. Yeralti su seviyesinin azalmasi. Tarim alanlarinin ikincil konut, sanayi gibi tarim disi alanlarda kullanilmasi yollari ile sanayinin ve yerlesim alanlarinin tarim alanlarina dogru genislemesi/kaymasi. Düzensiz maden isletmeleri, tas ocaklari ve stabilize ocaklarin tarimsal alanlari ve meralari tehdit etmesi. Trakya'daki hayvan mevcudunun, ariligin bölgeye hayvan girisine getirdigi kisitlamalar ve hayvanlarin Anadolu'ya pazarlanmasi nedeniyle azalmasi. Tarim arazilerinin küçülme egiliminin devam etmesi. 

Tarimda yanlis isleme ve sulamadan kaynakli erozyon olusmasi. Küresel iklim degisikligi ve mevsimlerin kaymasinin sektörü olumsuz  etkilemesi."