ALPULLU ŞEKER FABRİKASININ YERİ VE ALMAN SUBAYLAR SORUNU

Yazının başlığının bu kadar uzun olmasını ben de doğru bulmuyorum. Fakat bizce malum olan nedenler yüzünden bazen buna gerek duyuyoruz.
Bir bilgiye göre Çanakkale Savaşı'na katılmış olan Alman subaylar savaşın son bulması üzerine Trakya'nın içine çekilmişler, Lüleburgaz'da bir süre kalmışlardır. O sıra bölgeyi tetkik edip şartların pancar yetiştirmeye uygun olduğunu görmüşler, yörede şeker sanayi kurulabileceğini Cumhuriyetin ilanından sonra Silah arkadaşları Mustafa Kemal'e bilgi vermişlerdir. Hatta fabrikanın kurulmasına da yardımcı olabileceklerini söylemişlerdir. O sıra Almanlar Lüleburgaz ve yöre halkından çok yardım görmüşler, savaş ortamında halkın ilgisinden son derece memnun kalmışlardır.
Başbakan İsmet İnönü, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ile görüşüp istişare yaptıktan sonra hükümet 1925 yılında Alpullu'da Şeker Sanayi kurulmasına karar vermiştir. Ancak Cumhuriyetin İlk Şeker Fabrikasını kurmak için bu sıra Nuri Ağa (Şeker Nuri)'nin girişimleri olmuştur. Bunun üzerine 1923 yılında Uşaklı Çiftçilerin katılımı ile 600 bin lira sermayeli "Uşak Terak-ki Ziraat Türk Anonim Şirketi"ni kurarak, Uşak Şeker Fabrikasının inşaatına başlamışlardır. Türkiye'de ilk kurulan şeker fabrikası budur. Ancak bazı nedenlerden dolayı fabrikanın işletmeye geçmesi gecikmiş, 1926 Alpullu Şeker Fabrikası'ndan sonra şeker üretimine başlayabilmiştir. Bu yüzden Alpullu Şeker Fabrikası Cumhuriyetin ve Türkiye'nin ilk şeker fabrikası unvanını almıştır.
Cumhuriyetin yetiştirdiği Güçlü Beyin'lerden olan Doğan Avcıoğlu'nun yazdığına göre Alpullu Şeker Fabrikası için ilk teşebbüsü Trakya Milli Mücadele Önderlerinden, sonra Vali ve İktisat Bakanlığı yapmış olan Şakir Kesebir, Edirne Milletvekili Faik Kaltakkıran, Hüseyin Rıfkı Ardaman, Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak, Bilecik Milletvekili İbrahim Çolak ve başta Şeker Kralı diye bilinen Hayri İper olmak üzere beş tüccar ile birlikte 1925 yılında İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları Anonim Şirketini kurmuşlardır. Bu şirkete Ziraat ve İş Bankaları, Trakya İl Özel İdareleri ve Trakyalı özel kişiler destek vermişlerdir. Koca fabrika bir yılda kurulup, hizmete girmiştir. Devlet ve Özel Teşebbüsün işbirliği ile kurulan Alpullu Şeker Fabrikası Trakya tarımında, sosyal hayatında bir devrim olmuştur. O kadar ki pancar ekicileri yaşam biçimlerini fabrikanın pancar paralarını, çapalama paralarını ödeme takvimine göre ayarlamaya başlamışlardır. Daha sonra Turhal ve Eskişehir Şeker fabrikaları kurulmuş, Türkiye'nin şeker ihtiyacı Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren karşılanır olmuştur. O sıra şeker ithalatçılarının fabrikaların kurulmasını geciktirmek için nasıl mücadele ettiklerini bir başka yazımızda anlatırız. Cumhuriyet yıllarından beri Türkiye'nin sanayileşmiş ülkelerin pazarı olarak kalmasını isteyen işbirlikçiler vardır. Bu köhne zihniyet fabrikanın kurulmasına muhalefet etmiştir. Bu konuda rahmetli İSMET İNÖNÜ, "Her yeni hareketin ve girişimin karşısında bir muhalefet vardır" der. BÜYÜK DEVLET ADAMI İNÖNÜ bunu Cumhuriyetin ilanından itibaren yaptığı 12 yıllık başbakanlığı sırasında öğrenmiştir. TÜRK DEVRİMİ yeni bir düzen kurarken muhalefet ile de mücadele etmiştir. Her zaman emperyalizmin uşakları olduğu gibi o zamanda vardı. Çıkarını kaybedenler, kaybetmekten korkanlar, eski düzenin tezgahtarlığını yapanlar fabrikanın kuruluşu sırasında da hareket halindeydiler. Siz sanıyormusunuz bu halkşekeri hazır bulmuştur. Halkı aldatmayalım cumhuriyet hiçbir şeyi hazır bulmamıştır.